Trở về sau những ngày lánh nạn, chị Giàng Mỷ, thôn Sả Lùng Chéng vẫn chưa hết lo âu khi hiểm họa còn đang treo lơ lửng trên đầu. Đỉnh núi cao phía sau nhà ẩn chứa mối hiểm họa mà chị không muốn nhắc tới.
Nhìn qua vạt cỏ cây um tùm có thể dễ dàng nhận ra những tảng đá mồ côi xám ngắt, chị Mỷ bảo đấy là dấu vết của những lần đá núi lăn xuống và dừng lại ở đó.
Vết nứt trên tường nhà chị Mỷ cũng là từ một lần đá lăn xuống va vào. Rất may khi ấy là đất đá trượt xuống, chứ nếu lăn từ trên núi xuống thì đã phá tan bức tường và hậu quả thì chị Mỷ không dám tưởng tượng.
Sau lần hút chết ấy, mỗi khi mưa lớn, cả gia đình đều đi lánh nạn ở nhà văn hóa thôn đến khi tạnh ráo mới quay về. Chị Mỷ bảo, năm nay mưa nắng thất thường, cứ ngỡ hết mưa, lục tục dọn đồ đạc về thì lại một đợt mưa khác ập đến.
"Tháng này, gia đình đã phải đi lánh nạn mấy lần, chẳng còn tâm trí đâu mà làm ruộng, làm nương" - chị Mỷ thở dài lo lắng.
Anh Vàng Thanh - Phó Bí thư Chi bộ thôn Sả Lùng Chéng cho biết, vết nứt hình thành sau đợt mưa lớn do hoàn lưu bão Yagi cuối năm ngoái, còn tình trạng đá lăn thì xuất hiện 5 - 6 năm nay. Tuy nhiên, một năm trở lại đây thì tần suất đá lăn xuống ngày càng nhiều hơn.
Anh Thanh cho biết thêm, người dân trong thôn đã lên tận đỉnh núi để kiểm tra tình hình thì nhận thấy vết nứt ngày càng lan rộng, đe dọa trực tiếp đến khu dân cư phía dưới.
Đất sụt trượt càng làm lộ ra những tảng đá xếp chồng lên nhau, chênh vênh, không có liên kết và có thể rơi xuống bất kỳ lúc nào.
Theo báo cáo của UBND xã Cao Sơn, có 4 vị trí nguy cơ sạt lở đất, đá lăn trên địa bàn thôn Sảng Lùng Chéng và thôn Sả Lùng Chéng, ảnh hưởng trực tiếp đến 37 hộ dân với 198 khẩu.
Các vị trí có nguy cơ sạt, trượt do cấu tạo địa tầng nền đất yếu, nhiều đá mồ côi, thời tiết mưa nhiều dẫn đến đất bão hòa nước gặp mưa lớn kéo dài đã gây sụt lún, hình thành vết nứt kéo dài, tạo thành cung trượt, nguy cơ sạt trượt rất cao.
Vị trí nguy hiểm nhất là tại thôn Sảng Lùng Chéng, phía trên lưng chừng núi, cách đường bê tông và cụm dân cư khoảng 190 m xuất hiện 2 cung trượt, 1 điểm nguy cơ đá lăn.
Cung trượt thứ nhất kéo dài 60 m, chiều rộng vết nứt từ 10 cm - 30 cm, vết lún thấp hơn so với nền đất cũ 30 cm - 80 cm; cung trượt thứ hai dài 80 m, chiều rộng vết nứt từ 10 cm - 30 cm, vết lún thấp hơn với nền đất cũ 40 cm - 70 cm, phía dưới cung trượt 30 m là vách đá cao 25 m.
Khu vực cung trượt ảnh hưởng trực tiếp đến 17 hộ dân và 2 điểm trường thôn Sảng Lùng Chéng, trên sườn núi bên trên khu vực dân cư có nhiều đá tảng mồ côi, nhiều tảng đá đã mất chân, nguy cơ rất cao xảy ra hiện tượng đá lăn bất cứ lúc nào.
Trước nguy cơ đe dọa đến tài sản, tính mạng của người dân, UBND xã Cao Sơn đã thông tin đến các hộ dân nằm trong vùng bị ảnh hưởng về thực trạng, mức độ nghiêm trọng của khu vực có nguy cơ sạt lở đất, đá lăn. Mặt khác tổ chức cắm các biển cảnh báo để Nhân dân biết, chủ động phòng tránh; đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động Nhân dân di chuyển ra các vị trí an toàn.
Trước mắt, UBND xã đã báo cáo các sở, ngành liên quan và kiến nghị thực hiện sắp xếp dân cư xen ghép cho 11 hộ có nguy cơ cao nhất tại thôn Sảng Lùng Chéng với tổng kinh phí 880 triệu đồng (thực hiện theo Quyết định số 590/QĐ-TTg ngày 8/5/2022 của Thủ tướng Chính phủ về phê duyệt Chương trình bố trí dân cư các vùng: thiên tai, đặc biệt khó khăn, biên giới, hải đảo, di cư tự do, khu rừng đặc dụng giai đoạn 2021 - 2025, định hướng đến năm 2030; Nghị quyết số 5/2021/NQ-HĐND ngày 9/4/2021 của HĐND tỉnh về chính sách hỗ trợ đầu tư các điểm sắp xếp dân cư nông thôn trên địa bàn tỉnh Lào Cai).
Ông Trần Hoàng Anh, Chủ tịch UBND xã Cao Sơn cho biết: Để ổn định cuộc sống lâu dài cho bà con, UBND xã đang đề xuất với tỉnh kiến nghị với Trung ương bố trí nguồn vốn từ các chương trình mục tiêu quốc gia để thực hiện quy hoạch tổng thể vị trí sắp xếp dân cư, gắn với xây dựng làng văn hóa với kiến trúc truyền thống của đồng bào dân tộc Mông để phát triển du lịch.
Hiện, vị trí đất tái định cư đã được xã tìm kiếm, lựa chọn, vì vậy xã rất mong các cơ quan, ban, ngành của tỉnh sớm khảo sát, cho ý kiến và tham mưu UBND tỉnh bố trí nguồn vốn thực hiện.
