Bài 1: Gia tăng tan vỡ hôn nhân

LCĐT - Từ thực tế xét xử tại tòa án nhân dân 2 cấp trên địa bàn tỉnh những năm qua cho thấy, tỷ lệ giải quyết án hôn nhân gia đình liên tục gia tăng qua từng năm, hiện chiếm gần 80% tổng số án các loại.

Hễ mâu thuẫn là… ly hôn

Hôn nhân là sự kết tinh từ tình yêu, thế nhưng khi bước vào đời sống vợ chồng, nhiều vấn đề nảy sinh khiến nhiều cặp không còn thiết tha níu giữ hạnh phúc gia đình, sẵn sàng ly hôn khi có mâu thuẫn. Tình trạng này ngày càng phổ biến ở những cặp vợ chồng trẻ.

Phòng xét xử án ly hôn, Tòa án nhân dân huyện Bảo Thắng được gọi là phòng xét xử thân thiện. Tại đây, cách bố trí bàn ghế cũng đặc biệt khi xếp hình vuông, tường sơn màu xanh lá nhằm tạo ra hiệu ứng thoải mái, tác động đến tâm lý hàn gắn những người có nguy cơ tan vỡ hạnh phúc gia đình. Trong căn phòng này, các cặp vợ chồng sẽ đối thoại với nhau trước sự hiện diện của cơ quan thực thi pháp luật với mục đích số 1 là hòa giải. Tuy nhiên, số lượng cặp đôi trở về bên nhau chỉ “đếm trên đầu ngón tay”.

Theo ông Nguyễn Văn Nam, Chánh án Tòa án nhân dân huyện Bảo Thắng, 5 năm gần đây, trung bình mỗi năm Tòa án nhân dân huyện Bảo Thắng thụ lý gần 400 vụ ly hôn, chiếm 80% số án dân sự. Điều đáng buồn là nhiều cặp vợ chồng mới kết hôn khoảng 3 đến 5 năm hoặc trên 10 năm nhưng vẫn quyết định ly hôn. Lý do được đưa ra tại tòa án phần lớn là “không hợp nhau”.

Cán bộ Tòa án nhân dân huyện lấy ví dụ trường hợp: Chị NguyễnThị D (sinh năm 1992) và anh Lương Tuấn Đ (sinh năm 1994), trú tại thị trấn Tằng Loỏng, kết hôn cuối năm 2017. Sống với bố mẹ chồng vốn có sự thiếu thoải mái với các cặp vợ chồng trẻ, cộng với cuộc sống khó khăn, anh Đ nghi ngờ chị D có mối quan hệ ngoài luồng, mâu thuẫn ngày càng gay gắt. Mỗi lần cãi nhau, xô xát, chị D lại bế con về nhà bố mẹ đẻ, anh Đ có chủ động hòa giải nhưng bất thành vì chị D cho rằng chồng ghen tuông mù quáng nên không còn thiết tha chung sống. Một trong những lần như vậy, chị D về hẳn nhà mẹ đẻ, anh Đ không sang đón như mọi lần và kết cục là bản án thuận tình ly hôn cho 2 người vào tháng 6/2020.

Còn đối với trường hợp chị Đỗ Thùy L (sinh năm 1998) và anh Đỗ Tiến T (sinh năm 1993), xã Xuân Giao lại tan vỡ vì một câu chuyện buồn khác. Năm 2017, chị L (quê ở Lai Châu) kết hôn với anh T. Cuộc sống của đôi vợ chồng trẻ càng thêm hạnh phúc khi đứa con trai đầu lòng ra đời vào cuối năm anh chị kết hôn. Như cái kim trong bọc cuối cùng cũng lòi ra, một ngày kia chị L phát hiện ra chồng mình nghiện ma túy và ham mê cờ bạc. Không thể khuyên giải nên chị đã lựa chọn đường đi cho riêng mình đó là chia tay và sống độc thân.

“Trẻ hóa” đương sự

Tòa án nhân dân thành phố Lào Cai là nơi thụ lý số vụ ly hôn cao nhất toàn tỉnh trong 10 năm qua.

Theo báo cáo của Tòa án nhân dân thành phố Lào Cai, riêng năm 2019, cơ quan này đã thụ lý hơn 600 vụ án ly hôn, đa số là các cặp vợ chồng ở độ tuổi 20 - 35 tuổi và có khoảng 90% đơn ly hôn do phụ nữ là nguyên đơn. Ông Phạm Đức Thịnh, Chánh án Tòa án nhân dân thành phố Lào Cai cho biết: Có rất nhiều trường hợp các em tới xin ly hôn chưa đầy 20 tuổi và chỉ mới đăng ký kết hôn trước đó không lâu. Thậm chí, có trường hợp mới đăng ký được 1 tuần, chưa tổ chức cưới hỏi đã xin làm thủ tục ly hôn. Càng trẻ tuổi thì nhận thức về hôn nhân, gia đình càng hạn chế khiến xu hướng “ly hôn xanh” ngày càng rõ hơn. Trong tổng số 13.364 vụ án ly hôn đã giải quyết từ năm 2010 đến nay, có hơn 80% vụ tòa án sơ thẩm công nhận thỏa thuận ly hôn của các đương sự, không cần thông qua xét xử. Từ đó cho thấy, các cặp vợ chồng ngày càng có quan niệm “thoáng” về hôn nhân, gia đình.

Phó Chánh án Tòa án nhân dân tỉnh, ông Phùng Chí Thiện cho rằng, quá trình xét xử các vụ án hôn nhân cho thấy nguyên nhân sâu xa vẫn là giới trẻ kết hôn quá sớm, quan niệm về tình yêu, hôn nhân rất đơn giản, “thích thì kết hôn, không thích nữa là kéo nhau ra tòa án”. Về nguyên nhân trực tiếp của các vụ án ly hôn là tệ ngoại tình, vợ chồng không chung thủy, từ đó nảy sinh mâu thuẫn, bất đồng quan điểm, cách sống và cuối cùng là ly hôn. Nguyên nhân khác khiến nhiều cặp vợ chồng tan vỡ là họ bước vào đời sống hôn nhân khi tuổi đời trẻ, thiếu các kỹ năng xây đắp hạnh phúc, nhận thức về hôn nhân và tình yêu còn hời hợt, kinh tế thiếu thốn khiến họ không đủ bản lĩnh vượt qua.

Trong vụ ly hôn mới đây nhất đây giữa chị Phan Thanh H (sinh năm 1992) và anh Nguyễn Minh T (sinh năm 1994) cho thấy cả 2 bước vào cuộc sống hôn nhân mà chưa hiểu rõ về nhau. Thời gian đầu, gia đình chị khá hạnh phúc nhưng được một thời gian sau, anh T không chỉ thiếu tu chí mà còn hay ghen tuông vô cớ khiến gia đình thường xuyên lục đục. Hết lòng khuyên can nhưng anh T vẫn không thay đổi, tình cảm vợ chồng dần phai nhạt, chị H quyết định đệ đơn ly hôn để giải thoát cho chính mình.

Ở một khía cạnh khác, Phó Chánh án Tòa án nhân dân tỉnh Phùng Chí Thiện cho rằng, đời sống hiện đại cũng là nguyên nhân khiến tình trạng ly hôn gia tăng. Nét đẹp văn hóa trong gia đình truyền thống bị ảnh hưởng bởi văn hóa, lối sinh hoạt đời sống hiện đại. Ngày nay, vai trò, vị trí người phụ nữ không còn lệ thuộc hoàn toàn vào người chồng như trước đây, sự độc lập về kinh tế, quyền bình đẳng của phụ nữ khiến những người vợ sẵn sàng giải thoát mình bằng cách ly thân hoặc ly hôn.
Ly hôn quá dễ dàng, độ tuổi ly hôn ngày càng trẻ hóa đang là thực tế diễn ra tại Lào Cai. Ly hôn là cần thiết để bảo đảm quyền tự do trong hôn nhân và để củng cố hôn nhân tự nguyện, tiến bộ. Thế nhưng, tỷ lệ ly hôn quá lớn và đang tăng qua từng năm thực sự là con số đáng báo động hiện nay.