Những đường phố Lào Cai mang tên các anh hùng, liệt sỹ bảo vệ biên giới

LCĐT - Ngày 17/2 hằng năm được coi là ngày giỗ trận của hàng ngàn liệt sỹ hy sinh trong cuộc chiến đấu bảo vệ biên giới phía Bắc Tổ quốc. 

Ở vùng biên giới Lào Cai, các nghĩa trang liệt sỹ trong ngày này rất đông bà con các dân tộc địa phương và người thân của liệt sỹ tới thắp hương tưởng nhớ các anh hùng, liệt sỹ đã anh dũng hy sinh vì biên giới thiêng liêng của đất nước.

Nhân kỷ niệm 40 năm chiến đấu bảo vệ biên giới phía Bắc (17/2/1979 - 17/2/2019), xin giới thiệu một số tấm gương anh hùng, liệt sỹ tiêu biểu ở vùng biên giới Lào Cai đã được ghi vào sử sách, truyền thống địa phương và được Hội đồng nhân dân tỉnh Lào Cai ra quyết định đặt tên cho một số tuyến đường phố của thành phố Lào Cai.

Đường phố mang tên Anh hùng liệt sỹ Võ Đại Huệ

Đầu năm 2014, Hội đồng nhân dân tỉnh Lào Cai đã ra quyết định đặt tên 3 đường phố mới của thành phố Lào Cai mang tên liệt sỹ hy sinh trong chiến đấu bảo vệ biên giới tỉnh Lào Cai năm 1979, trong đó có liệt sỹ Võ Đại Huệ, Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân được đặt tên cho một đường phố của phường Bắc Cường, thành phố Lào Cai.

Bộ đội Biên phòng tỉnh Lào Cai và thân nhân gia đình Anh hùng liệt sỹ Võ Đại Huệ thăm đường phố mang tên ông ở phường Bắc Cường, thành phố Lào Cai - Ảnh:TL

Theo cuốn sách "Chân dung anh hùng thời đại Hồ Chí Minh" do Nhà xuất bản Quân đội nhân dân (Hà Nội) xuất bản, phát hành năm 2001: "Liệt sỹ - Anh hùng Võ Đại Huệ, sinh năm 1952, quê ở xã Nghi Xá, huyện Nghi Lộc, tỉnh Nghệ An. Khi hy sinh anh là Trung úy, Đại đội trưởng Đại đội 11, Tiểu đoàn 3, Trung đoàn 16, Công an nhân dân vũ trang.
Sáng 17 tháng 2 năm 1979, quân xâm lược cho pháo các cỡ bắn cấp tập, rồi dùng bộ binh có xe tăng yểm trợ ồ ạt tấn công vào khu vực Mường Khương. Đại đội trưởng Võ Đại Huệ mưu trí, dũng cảm chỉ huy đơn vị đánh bật địch xuống, giữ vững trận địa. Cuộc chiến đấu ác liệt kéo dài nhiều tiếng đồng hồ. Bị thương vào tay, nhưng Đại đội trưởng Võ Đại Huệ vẫn bình tĩnh chỉ huy và động viên chiến sĩ quyết tâm chiến đấu, diệt nhiều địch, giữ vững trận địa. Do đó 11 đợt tấn công của địch đã bị đẩy lùi, đơn vị đã diệt 300 tên địch. Riêng Đại đội trưởng Võ Đại Huệ đã diệt 48 tên, trong đó có chỉ huy xe tăng. 

Chiều 18 tháng 2 năm 1979, chấp hành mệnh lệnh của cấp trên, Đại đội trưởng Võ Đại Huệ chỉ huy đơn vị phá vòng vây dày đặc của địch, di chuyển đến vị trí mới, anh đã anh dũng hy sinh. 

Kết thúc chiến đấu bảo vệ biên giới phía Bắc đầu năm 1979, Đại đội trưởng Công an vũ trang nhân dân Võ Đại Huệ được truy thăng cấp hàm Trung úy và truy tặng Huân chương Chiến công hạng Nhất. Đặc biệt, ngày 19 tháng 12 năm 1979, liệt sĩ Võ Đại Huệ được Đảng, Nhà nước truy tặng danh hiệu cao quý Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân."

Đường phố mang tên Anh hùng liệt sỹ Quách Văn Rạng

Đường phố Quách Văn Rạng nằm ở trung tâm phường Bắc Cường, thành phố Lào Cai. Đây là 1 trong 3 đường phố đầu được Hội đồng nhân dân tỉnh Lào Cai ra quyết định được đặt theo tên liệt sỹ hy sinh trong chiến đấu bảo vệ biên giới tỉnh Lào Cai ngày 17/2/1979.

Anh hùng liệt sỹ Quách Văn Rạng sinh năm 1956, dân tộc Mường, quê ở xã Thành Công, huyện Thạch Thành, tỉnh Thanh Hóa. Khi hy sinh anh là Trung sĩ, Trung đội phó, Đồn Biên phòng 125, Công an nhân dân vũ trang tỉnh Hoàng Liên Sơn.

Anh Quách Văn Rạng đã có nhiều công lao trong việc xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện và xây dựng thế trận bảo vệ Tổ quốc ngay ở tuyến đầu do Đồn Biên phòng 125 phụ trách.

Ngày 17 tháng 2 năm 1979, quân xâm lược có xe tăng và pháo yểm trợ tấn công vào Đồn Biên phòng 125 và khu vực thị xã Lào Cai. Thực hiện quyết tâm chiến đấu của đồn, Quách Văn Rạng đã mưu trí, dũng cảm chỉ huy đơn vị đánh trả quyết liệt, bẻ gãy nhiều đợt tấn công của chúng, giữ vững trận địa đầu cầu bên bờ sông Nậm Thi. Bị địch bắt, chúng tra tấn dã man, ép anh chỉ đường về vị trì mới của đơn vị nhưng anh Quách Văn Rạng giữ tròn khí tiết, quyết không khai. Địch đã giết hại anh ngay tại trận. Ở nơi ẩn nấp, người đồng đội bị thương đã chứng kiến hành động quả cảm của liệt sỹ Quách Văn Rạng. Trong hơn 5 ngày đêm liên tục chiến đấu, riêng anh Quách Văn Rạng đã lập công xuất sắc và quên mình để cứu đồng đội. 

Liệt sỹ Quách Văn Rạng đã được truy tặng Huân chương Quân công hạng Ba và ngày 19 tháng 12 năm 1979 anh đã được Đảng, Nhà nước truy tặng danh hiệu cao quý Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân."

Đường phố mang tên Anh hùng liệt sỹ Nguyễn Bá Lại

Đây là đường phố thứ 4 của thành phố Lào Cai được đặt tên của liệt sỹ hy sinh anh dũng đầu năm 1979 trong chiến đấu bảo vệ biên giới tỉnh Lào Cai.

Di ảnh Anh hùng liệt sỹ - kỹ sư địa chất Nguyễn Bá Lại (( Đoàn địa chất 305)  hy sinh bảo vệ vùng mỏ đồng Sin Quyền ở biên giới  tỉnh Lào Cai ngày 17/2/1979 -  Ảnh: TL

Kỹ sư - liệt sỹ Nguyễn Bá Lại, Trưởng phòng kỹ thuật kiêm Trung đội trưởng tự vệ của Đoàn địa chất 305, Liên đoàn địa chất 3 trực thuộc Tổng cục Mỏ và địa chất Việt Nam đã dũng cảm, mưu trí cùng đồng đội đẩy lùi nhiều đợt phản công của quân xâm lược bao vây khu mỏ đồng Sin Quyền nằm ở khu vực biên giới xã Cốc Mỳ, huyện Bát Xát, tỉnh Hoàng Liên Sơn (nay thuộc tỉnh Lào Cai) ngày 17/2/1979. 

Kỹ sư Nguyễn Bá Lại đã trực tiếp tiêu diệt 7 tên địch, thu 1 khẩu súng AK và lấy thân mình che quả lựu đạn đang xì khói sắp nổ mà địch ném vào trận địa của ta.
Kỹ sư Nguyễn Bá Lại đã anh dũng hy sinh nhưng hành động anh hùng của anh đã bảo vệ an toàn cho 6 đồng đội cùng trong chiến hào, đồng thời góp phần thiết thực cùng đồng đội đảm bảo cho hơn 300 người, phần lớn là người già và trẻ nhỏ.

Kết thúc chiến tranh bảo vệ biên giới đầu năm 1979, liệt sỹ Nguyễn Bá Lại đã được tặng thưởng Huân chương Chiến công hạng 3 và ngày 29/1/1996, anh có vinh dự lớn lao hơn được Đảng , Nhà nước truy tặng danh hiệu cao quý Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân.

Năm 1998, Cục địa chất Việt Nam phối hợp với tỉnh Lào Cai và Tổng Công ty khoáng sản Việt Nam xây dựng nhà bia tưởng niệm Anh hùng Nguyễn Bá Lại và 50 liệt sỹ là tự vệ của Đoàn địa chất 305 đã anh dũng hy sinh trong chiến đấu bảo vệ biên giới Tổ quốc và vùng mỏ đồng Sin Quyền ngày 17/2/1979.

Kỹ sư - liệt sỹ Nguyễn Bá Lại, sinh năm 1949, quê quán ở huyện Thái Thụy, tỉnh Thái Bình. Sau khi tốt nghiệp đại học ở nước ngoài trở về nước công tác từ năm 1972 đến khi hy sinh vào ngày 17/2/1979, anh tự nguyện lên vùng biên giới Lào Cai thăm dò khoáng sản quý cho Tổ quốc ở mỏ đồng Sin Quyền, huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai.

Đường phố mang tên nhà báo liệt sỹ Bùi Nguyên Khiết

Nhà báo - nhà văn - liệt sỹ Bùi Nguyên Khiết, phóng viên báo Hoàng Liên Sơn là phóng viên duy nhất của cả nước đã anh dũng ngã xuống tại một điểm cao trên biên giới xã Tả Ngải Chồ ngày 17/2/1979 khi đang trực tiếp cầm súng cùng bộ đội địa phương huyện biên giới Mường Khương, tỉnh Hoàng Liên Sơn (nay là tỉnh Lào Cai) dũng cảm chặn đánh quân địch từ bên kia biên giới tràn sang.

Nhà báo- nhà văn - liệt sỹ Bùi Nguyên Khiết  hy sinh anh dũng ngày 17/2/1979 tại biên giới xã Tả Ngải Chồ, huyện Mường Khương, tỉnh Lào Cai. - Ảnh TL

Nhà báo Vũ Văn Thụ, nguyên Tổng biên tập báo Hoàng Liên Sơn nhiều lần kể lại rằng, cuối năm 1978 và đầu năm 1979, tình hình biên giới Việt Nam - Trung Quốc rất căng thẳng do phía bên kia biên giới gây ra, nhà báo trẻ Bùi Nguyên Khiết khi ấy là biên tập viên của Tòa soạn báo Hoàng Liên Sơn có trụ sở ở thị xã Yên Bái đã nhiều lần xung phong lên biên giới Lào Cai nắm tình hình viết bài, chụp ảnh đăng báo.

Nguyện vọng của nhà báo Bùi Nguyên Khiết đã được đáp ứng và anh đã ngã xuống ở mặt trận Mường Khương ngay trong ngày 17/2/1979 trên cương vị nhà báo chiến trường khi đang phối hợp cùng bộ đội chặn đánh quân xâm lược khi đang đi cơ sở viết bài, chụp ảnh một đơn vị chiến đấu ở tuyến tiền tiêu biên giới.

Nhà báo - nhà văn - liệt sỹ Bùi Nguyên Khiết đã nêu tấm gương sáng cho giới báo chí cách mạng Việt Nam và báo chí tỉnh Hoàng Liên Sơn (cũ) và tỉnh Lào Cai ngày nay.
Năm 2014, Hội đồng nhân dân tỉnh Lào Cai đã quyết định đặt tên 3 đường phố của thành phố tỉnh lỵ Lào Cai 3 liệt sỹ tiêu biểu trong chiến tranh bảo vệ Tổ quốc tháng 2/1979 ở tuyến biên giới Lào Cai, trong đó có nhà báo - nhà văn - liệt sỹ Bùi Nguyên Khiết.

Liệt sỹ Bùi Nguyên Khiết sinh năm 1945 tại Xích Thổ, huyện Nho Quan, tỉnh Ninh Bình. Trước khi trở thành phóng viên báo Hoàng Liên Sơn, liệt sỹ Bùi Nguyên Khiết là giáo viên cấp 2 có nhiều năm gắn bó với sự nghiệp giáo dục đào tạo vùng cao tỉnh Lào Cai.
Anh được kết nạp chính thức vào Hội Nhà văn Việt Nam sau khi hy sinh trong chiến đấu bảo vệ biên giới Tổ quốc ngày 17/2/1979, trước đó anh là cộng tác viên thân thiết của Tuần báo Văn nghệ ( Hội Nhà văn Việt Nam), Nhà xuất bản Kim Đồng, Nhà xuất bản Phụ nữ qua các bút ký báo chí, phóng sự văn học, truyện ngắn ... mang tính thời sự cao viết từ vùng biên giới Lào Cai.

Năm 2004, nhà văn Bùi Nguyên Khiết là tác giả đầu tiên được UBND tỉnh Lào Cai truy tặng đợt đầu Giải nhất Giải thưởng Phan Si Păng là Giải thưởng văn học - nghệ thuật cao nhất của tỉnh Lào Cai xét tặng 5 năm một lần. Nhân ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21/6/2014, UBND thành phố Lào Cai tổ chức gắn biển đường phố mang tên nhà báo - nhà văn - liệt sỹ Bùi Nguyên Khiết.

Đây là một trong ba liệt sỹ tiêu biểu trong chiến đấu bảo vệ Tổ quốc trên địa bàn tỉnh Lào Cai được Hội đồng nhân dân tỉnh Lào Cai quyết định đợt đầu chọn đặt tên đường phố mới của thành phố tỉnh lỵ Lào Cai.