Đưa hương cốm bay xa

LCĐT - Vừa mang ý nghĩa bảo tồn di sản văn hóa nghề truyền thống, vừa phát huy giá trị kinh tế nông nghiệp, du lịch, nhiều địa phương tại Lào Cai đã từng bước khôi phục và phát triển nghề làm cốm truyền thống.

Đưa hương cốm bay xa ảnh 1
Phụ nữ dân tộc Giáy đi ngắt lúa nếp về làm cốm.

Từ nghi lễ truyền thống…

Đồng bào các dân tộc thiểu số Lào Cai có rất nhiều nghi lễ mừng lúa mới, trong đó đồng bào Tày ở các xã Tà Chải, Bản Liền (Bắc Hà), Liêm Phú (Văn Bàn), Nghĩa Đô (Bảo Yên) có tục lệ dâng cốm; đồng bào Giáy ở các xã Tả Van (Sa Pa), Quang Kim (Bát Xát) tổ chức nghi lễ Then cốm; đồng bào Nùng Dín (Bắc Hà) cũng làm cốm để rước hồn mẹ lúa...  Theo ông Nguyễn Ngọc Thanh, người chuyên sưu tầm và nghiên cứu văn hóa, Phòng Di sản (Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch), đây là nét văn hóa độc đáo của đồng bào dân tộc thiểu số vùng cao Lào Cai. Sau một năm trồng cấy, bà con thường tổ chức nghi lễ cúng dâng lên tổ tiên những hạt cốm đầu mùa mang ý nghĩa tạ ơn thần lúa, cầu mong mùa màng năm tới bội thu…

Ông Nguyễn Thành Sinh, Bí thư Huyện ủy Văn Bàn

Ngày hội “Hương cốm mới” được huyện Văn Bàn tổ chức trong tháng 10/2021 tại xã Thẳm Dương, không chỉ quảng bá sản phẩm “đệ nhất nếp” Khẩu Tan Đón của đồng bào dân tộc Thái, mà còn khích lệ bà con duy trì nguồn giống tốt, mở rộng diện tích, nâng cao thu nhập cho người dân, hướng tới phát triển du lịch cộng đồng. Trong thời gian tới, huyện sẽ khôi phục và phát triển một số làng nghề làm cốm ở vùng đồng bào Tày (Liêm Phú), đồng bào Thái (Thẳm Dương)...

Đồng bào dân tộc Giáy ở Tả Van (Sa Pa) thường tổ chức ăn cơm mới vào khoảng tháng 8 hoặc tháng 9 âm lịch hằng năm, tùy thuộc vào thời gian lúa nếp chín. Ở Tả Van, các gia đình làm cốm mừng lúa mới, thực hiện nghi lễ cúng tổ tiên nên việc tổ chức diễn ra đơn giản hơn. Còn ở những gia đình nhà thầy Then cũng làm lễ cúng dâng tổ tiên và dâng tổ Then, việc tổ chức diễn ra rất cầu kỳ, có phần hát Then, cúng Then lâu hơn…  Theo Nghệ nhân dân gian Sần Cháng, người Giáy ở Tả Van, nguyên Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch, quan niệm truyền thống của đồng bào Giáy ở Tả Van, nếu gia đình tổ chức vào tháng 8 thì chọn ngày Dậu, nếu tổ chức vào tháng 9 sẽ chọn ngày Tuất… Đây là nghi thức độc đáo liên quan đến tín ngưỡng thờ mặt trời của cư dân nông nghiệp.

Cả người Tày và người Giáy đều tổ chức ăn cơm mới theo từng gia đình. Mỗi gia đình có thể chọn các ngày khác nhau trong tháng để mời anh em họ hàng, làng xóm đến ăn cơm mới cùng gia đình. Trong ngày tổ chức ăn cơm mới không thể thiếu nghi lễ quan trọng là rước hồn lúa và làm cốm mới. Sáng sớm diễn ra nghi lễ, phụ nữ trong gia đình ra mảnh ruộng của nhà mình, chọn những bông lúa nếp chín bánh tẻ vừa đủ độ dẻo, ngắt mang về làm cốm.

Sản vật cốm nếp cũng là món ăn truyền thống trong văn hóa ẩm thực của người Tày Liêm Phú (Văn Bàn). Vào mùa cốm, trên mâm cơm khách đặt của gia đình chị Lương Thị Hoa, chủ cơ sở dịch vụ ẩm thực đồng bào Tày ở Liêm Phú không thể thiếu đặc sản cháo cốm vịt, nhiều thực khách rất thích món độc đáo này. Chị Lương Thị Hoa cho biết: Chúng tôi cũng tổ chức ăn mừng lúa mới như một số dân tộc anh em, trong đó có làm cốm để dâng cúng tổ tiên. Cũng từ cốm, người Tày đã làm ra món cháo cốm vịt, xôi cốm và cốm rang.

Đưa hương cốm bay xa ảnh 2
Đồng bào Tày Nghĩa Đô phục dựng nghề làm cốm truyền thống.

… đến phục dựng và phát triển làng nghề

Những năm gần đây, cốm Na Lo (xã Tà Chải) và đặc sản khẩu rang đã trở thành thức quà mùa thu của vùng cao Bắc Hà. Cốm được bày bán ở chợ phiên, ở thị trấn Bắc Hà. Những gia đình đón khách nghỉ tại nhà thì làm cốm để du khách trải nghiệm. Hương cốm Bắc Hà theo chân du khách và thương lái đi muôn nơi, đồng bào Tày ở xã Tà Chải cũng vì thế thêm thu nhập từ nghề làm cốm. Nhiều gia đình ở làng người Tày còn biết cấy lúa nếp rải vụ để có lúa nếp làm cốm trong 2 - 3  tháng. Lúa nếp ở Tà Chải và các xã quanh thị trấn Bắc Hà không đủ, nhiều gia đình phải lên tận nương lúa nếp của người Mông mua về làm cốm. Thời điểm chưa có dịch Covid-19, khách du lịch tấp nập, bà con người Tày ở làng cốm Tà Chải làm không kịp bán, giá dao động từ 120 đến 150 nghìn đồng/kg cốm xanh, chính vụ cốm, giá bán từ 100 đến 120 nghìn đồng/kg.

Ông Nguyễn Việt Hà, Phó Chủ tịch UBND huyện Bảo Yên

Năm 2021, huyện Bảo Yên tổ chức phục dựng thành công nghi lễ dâng cốm và phát triển làng nghề làm cốm truyền thống của đồng bào Tày xã Nghĩa Đô. Đây là hoạt động nằm trong lộ trình phát triển du lịch cộng đồng của địa phương, nhằm tôn vinh, bảo tồn bản sắc văn hóa, tạo ra đặc sản của địa phương, phục vụ phát triển du lịch…

Chị Lù Thị Tươi, dân tộc Tày, chủ cơ sở sản xuất, kinh doanh cốm, khẩu rang ở thôn Na Lo cho biết: Với mong muốn duy trì và phát triển nghề làm cốm truyền thống gắn với phát triển du lịch, tôi đã quyết tâm khởi nghiệp và xây dựng thương hiệu cốm. Hiện tại, mặc dù dịch bệnh ảnh hưởng đến việc tiêu thụ cốm và khẩu rang, nhưng bước đầu đã giúp người dân thay đổi nếp nghĩ, tạo việc làm, nâng cao thu nhập, hạn chế tình trạng đi làm xa của nhiều hộ đồng bào dân tộc thiểu số.

Tại huyện Bát Xát, Hội Nông dân xã Trịnh Tường vừa ra mắt Hội nghề làm cốm xanh truyền thống của đồng bào Giáy. Cùng với các sản vật khác địa phương, đặc sản cốm truyền thống của đồng bào Giáy Bát Xát sẽ trở thành sản phẩm hàng hóa phục vụ phát triển kinh tế du lịch.

Ông Hà Văn Thắng, Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch cho rằng, nên chăng, các địa phương trong tỉnh cần có quy hoạch và định hướng trong việc phát triển và bảo tồn nghề truyền thống, trong đó có nghề làm cốm của đồng bào dân tộc thiểu số, nhất là đối với những xã, huyện có tiềm năng, thế mạnh về du lịch cộng đồng theo tinh thần chỉ đạo mới đây của Chính phủ về xây dựng các mô hình bảo tồn văn hóa gắn với phát triển du lịch và xây dựng nông thôn mới ở các địa phương.

Có thể bạn quan tâm

Tin cùng chuyên mục

Chuyện dưới chân núi Tam Đỉnh

Chuyện dưới chân núi Tam Đỉnh

Dưới chân núi Tam Đỉnh - khu vực có trữ lượng khoáng sản lớn (apatit, quặng sắt) là 3 thôn: Tam Đỉnh, Thác Dây, Khe Lếch của xã Sơn Thủy cũ, nay là xã Văn Bàn, chủ yếu là đồng bào dân tộc Mông di cư từ nơi khác đến, đã chọn mảnh đất này làm nơi định cư lâu dài.

Chuyện học ở Tà Xi Láng

Chuyện học ở Tà Xi Láng

Ở Tà Xi Láng, nơi mà hành trình đến trường mỗi ngày của các em học sinh khó hơn nhiều lần so với vùng xuôi, thế nhưng, giữa muôn vàn gian khó, bà con vẫn tạo điều kiện tốt nhất để con em được đến lớp, bởi họ luôn tin rằng, tri thức sẽ mang lại tương lai tươi sáng cho con em mình. 

Kết nối du lịch các tỉnh dọc sông Hồng

Kết nối du lịch các tỉnh dọc sông Hồng

Với vị trí điểm đầu - nơi con sông Hồng chảy vào đất Việt, Lào Cai đã có nhiều sáng kiến, giải pháp để kết nối, thúc đẩy phát triển du lịch, thu hút du khách trong và ngoài nước trải nghiệm du lịch lưu vực sông Hồng.

Ngày 5: Hoàng hôn bên bờ sông Hồng

Hành trình ngược sông Hồng - khám phá vẻ đẹp bất tận Ngày 5: Hoàng hôn bên bờ sông Hồng

Trên hành trình ngược dòng sông mẹ, chúng tôi dành trọn 2 ngày ở Hà Nội vì mảnh đất này có quá nhiều địa điểm có thể trải nghiệm, khám phá. Sau ngày đầu tiên tìm hiểu về làng gốm Bát Tràng và lang thang phố cổ, chúng tôi quyết định trải nghiệm một đêm cắm trại bên bờ sông Hồng.

Ngày 4: Bảo tàng sống về văn hóa sông Hồng

Hành trình ngược sông Hồng - khám phá vẻ đẹp bất tận Ngày 4: Bảo tàng sống về văn hóa sông Hồng

Với dòng chảy uốn lượn ôm trọn Thủ đô Hà Nội, sông Hồng không chỉ tạo nên bề dày văn hóa - lịch sử mà còn góp phần hình thành cảnh quan, bồi đắp phù sa màu mỡ cho đất nông nghiệp, kết nối giao thông đường thủy với các địa phương. Dòng chảy sông Hồng còn có vai trò kết nối quá khứ với hiện tại, giữa các không gian cũ - mới của đô thị và kết nối các hoạt động của người dân địa phương với trải nghiệm của khách du lịch trong và ngoài nước.

Ngày 3: Hoài niệm “nét xưa” Phố Hiến

Hành trình ngược sông Hồng - khám phá vẻ đẹp bất tận Ngày 3: Hoài niệm “nét xưa” Phố Hiến

Nằm ở trung tâm của đồng bằng châu thổ sông Hồng, nhắc tới Hưng Yên chắc hẳn nhiều người đều nghĩ đến câu “nhất Kinh Kỳ, nhì Phố Hiến”. Nơi đây từng là thương cảng tấp nập người mua, kẻ bán, “tiểu Tràng An”, ngày nay là vùng đất mang đặc sản đậm tình quê, là nét xưa hoài cổ bình yên và mộc mạc.

Ngày 2: Về làng Vũ Đại thăm nhà Bá Kiến

Hành trình ngược sông Hồng - khám phá vẻ đẹp bất tận Ngày 2: Về làng Vũ Đại thăm nhà Bá Kiến

Làng Vũ Đại nổi tiếng trong truyện ngắn Chí Phèo của nhà văn Nam Cao thực tế được lấy nguyên mẫu từ làng Đại Hoàng, thôn Nhân Hậu, xã Hòa Hậu, huyện Lý Nhân, tỉnh Hà Nam (nay là xã Nam Lý, tỉnh Ninh Bình). Đây cũng là địa điểm tiếp theo trong hành trình du lịch ngược sông Hồng mà chúng tôi tìm đến.

Người Tày Làng Chiềng trong nhịp sống mới

Người Tày Làng Chiềng trong nhịp sống mới

Giữa nhịp sống hiện đại, làng Chiềng vẫn giữ trong mình vẻ bình yên riêng có. Nơi đây, người Tày gắn bó, đoàn kết, bền bỉ gìn giữ những giá trị văn hóa truyền thống bằng tất cả tình yêu và niềm tự hào dân tộc.

Ngày 1: Từ nơi sông Hồng hòa nhịp cùng biển cả

Hành trình ngược sông Hồng - khám phá vẻ đẹp bất tận Ngày 1: Từ nơi sông Hồng hòa nhịp cùng biển cả

Chìm đắm trong vẻ đẹp bất tận của dòng sông mang sắc đỏ, hành trình dài đưa chúng tôi đến cuối nguồn - nơi sông Hồng hòa nhịp cùng biển cả, rồi lại ngược dòng trở về Lào Cai - nơi đầu nguồn sông mẹ. Sông Hồng còn nhiều tên gọi khác như: Nhị Hà, Hồng Hà, sông Cái, sông Thao, mỗi vùng đất dòng sông chảy qua mang một vẻ đẹp riêng. Hành trình cả ngàn kilômét đi qua các tỉnh, dòng sông mẹ như nhạc trưởng dẫn dắt bản giao hưởng của thiên nhiên, đưa chúng tôi từ bất ngờ này đến thú vị khác.

Bài cuối: Khẩn trương tìm giải pháp tháo gỡ khó khăn

Sắp xếp đội ngũ cán bộ xã, phường Bài cuối: Khẩn trương tìm giải pháp tháo gỡ khó khăn

Bộ máy chính quyền cấp xã trên địa bàn tỉnh đã đi vào hoạt động ổn định, tuy nhiên, tại nhiều xã, phường vẫn thiếu cán bộ, công chức ở một số vị trí. Thực tế đặt ra nhiều khó khăn, đòi hỏi cần có giải pháp tháo gỡ để chính quyền cơ sở thực hiện hiệu quả nhiệm vụ.

Bài 2: Những khó khăn đang đặt ra

Sắp xếp đội ngũ cán bộ xã, phường: Bài 2: Những khó khăn đang đặt ra

Sau khi tỉnh Lào Cai thực hiện mô hình chính quyền địa phương hai cấp, bộ máy chính quyền 99 xã, phường đã nhanh chóng đi vào hoạt động ổn định. Tuy vậy, trong thực tế hoạt động, bộ máy ở một số địa phương vẫn bộc lộ hạn chế, ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả phục vụ người dân cũng như phát triển kinh tế - xã hội ở cơ sở.

Giữ mạch thông tin thông suốt

Giữ mạch thông tin thông suốt

Trong thời đại bùng nổ thông tin, việc đảm bảo các nội dung chính thống, đúng định hướng đến với người dân, đặc biệt là đồng bào dân tộc thiểu số có ý nghĩa quan trọng. Nhiệm vụ này đã được đội ngũ cán bộ, viên chức thông tin, truyền thông ở cơ sở thầm lặng thực hiện thông qua việc duy trì hoạt động cụm loa truyền thanh trên địa bàn các xã.

Lào Cai: Dồn lực thực hiện chiến dịch làm sạch dữ liệu đất đai

Lào Cai: Dồn lực thực hiện chiến dịch làm sạch dữ liệu đất đai

Thực hiện Chiến dịch 90 ngày “làm giàu, làm sạch cơ sở dữ liệu quốc gia về đất đai”, các địa phương của tỉnh Lào Cai đang dồn toàn lực để rà soát, chuẩn hóa, đồng bộ thông tin đất đai. Với hơn 5 triệu thửa đất cần xử lý, đây được coi là cuộc “tổng kiểm kê” quy mô lớn nhất từ trước tới nay, hướng tới mục tiêu quản lý đất đai minh bạch, phục vụ tốt hơn người dân và doanh nghiệp trong thời kỳ chuyển đổi số.

Dạy chữ nơi lưng chừng trời

Dạy chữ nơi lưng chừng trời

Điểm trường tiểu học, mầm non Séo Mý Tỷ ở độ cao 1.700 m, nơi lưng chừng trời, quanh năm mây phủ, điều kiện dạy học còn nhiều khó khăn. Ở mảnh đất gian khó nhưng đầy thơ mộng này, thầy Sần Quang Minh đã gắn bó 28 năm, kiên trì bám trụ bằng lòng yêu nghề, dìu dắt nhiều thế hệ học sinh.

Đoàn 125 chở bộ đội tham gia Chiến dịch Hồ Chí Minh. Ảnh: Tư liệu

Đường Hồ Chí Minh trên biển – bản hùng ca về ý chí quật cường của dân tộc Việt Nam

“Đường Hồ Chí Minh trên biển” là tuyến vận tải quân sự chiến lược do Hải quân Nhân dân Việt Nam bí mật mở trên Biển Đông, nhằm vận chuyển vũ khí, cán bộ từ miền Bắc chi viện cho miền Nam trong kháng chiến chống Mỹ. Tuyến vận tải huyền thoại ấy - con đường của ý chí và sáng tạo Việt Nam - đã trở thành biểu tượng cho trí tuệ, lòng dũng cảm và tinh thần đại đoàn kết toàn dân tộc.

Không để tạo khoảng trống ở các chi bộ thôn bản

Không để tạo khoảng trống ở các chi bộ thôn bản

Sau khi thực hiện sắp xếp đơn vị hành chính, vận hành mô hình chính quyền địa phương hai cấp, các chi bộ cơ quan xã cũng được thành lập. Nhiều đảng viên trước đây sinh hoạt ở thôn được rút về đã ảnh hưởng nhất định đến chất lượng sinh hoạt của các chi bộ thôn, bản.

fb yt zl tw