Bài 2: Chế biến sâu để nâng cao giá trị lâm sản

Bài 1: Những tỷ phú từ trồng rừng

LCĐT - Là địa phương có thế mạnh trong phát triển rừng sản xuất, nhiều hộ, doanh nghiệp trên địa bàn huyện Bảo Thắng đẩy mạnh đầu tư chế biến lâm sản nhằm đáp ứng nhu cầu tiêu thụ trong nước và xuất khẩu. Trong đó, sản phẩm chế biến từ gỗ như ván bóc, ván ghép thanh, ván ép, ván ép phủ phim được nhiều cơ sở, doanh nghiệp, hộ lựa chọn làm hướng đi chính.

Có thể nói, giai đoạn 2011 - 2013 là khoảng thời gian nghề chế biến lâm sản phát triển mạnh ở Bảo Thắng với sự ra đời của hàng chục cơ sở, doanh nghiệp chế biến ván bóc, ván ép, ván ghép thanh… Đây là thời điểm nghề trồng rừng sản xuất tại địa phương phát triển mạnh, sản lượng gỗ khai thác từ rừng sản xuất dồi dào, cùng với đó Trung Quốc đẩy mạnh thu mua ván bóc khiến thị trường ván bóc “nóng” lên.

Hoạt động sản xuất tại Công ty TNHH Xây dựng thương mại Hưng Tấn.

Khởi nghiệp từ năm 2010 từ một xưởng gỗ bóc quy mô nhỏ, anh Trần Văn Xuyên, Giám đốc Công ty TNHH Xây dựng thương mại Hưng Tấn (thôn Hải Sơn, xã Phú Nhuận) gặp không ít khó khăn do phải cạnh tranh với nhiều xưởng ván bóc trên địa bàn, trong khi nguồn nguyên liệu phục vụ sản xuất ngày càng eo hẹp, thị trường không ổn định, đối tác thường xuyên ép giá. Sau nhiều năm tìm hiểu thị trường, năm 2016, anh quyết định đầu tư hơn 20 tỷ đồng xây dựng nhà xưởng, mua máy móc, thiết bị, dây chuyền sản xuất ván ép phủ phim và trở thành doanh nghiệp đầu tiên tại huyện Bảo Thắng phát triển ở lĩnh vực này. Sản phẩm ván ép phủ phim của công ty ngày càng được thị trường tin dùng. Sản phẩm được ứng dụng trong xây dựng, làm bao bì hàng hóa và sản xuất nội thất. Hiện mỗi tháng, công ty tiêu thụ khoảng 300 m3 gỗ nguyên liệu, cung ứng ra thị trường khoảng 150 - 200 m3 ván ép phủ phim thành phẩm. Doanh thu từ hoạt động sản xuất, chế biến gỗ ước đạt hơn 8 tỷ đồng/năm.

Anh Xuyên cho biết: Sản phẩm của công ty thường xuyên không đủ để cung ứng ra thị trường, chúng tôi phải từ chối một số đơn hàng lớn. Việc sản xuất gặp nhiều khó khăn do nhân công tại địa phương khan hiếm, nhiều lao động thường xuyên “nhảy” việc, bỏ việc và phải đào tạo lại rất mất thời gian và tốn kém. Nhu cầu của thị trường đối với mặt hàng ván ép, ván ép phủ phim ngày càng cao cả về số lượng và chất lượng, đồng nghĩa với việc chất lượng, mẫu mã sản phẩm cũng cần được nâng cao để đáp ứng yêu cầu đó.

Nắm được nhu cầu của thị trường, năm 2012, anh Tạ Anh Tuấn, chủ cơ sở chế biến lâm sản Tuấn Ngân ở thôn Làng Bạc, xã Xuân Quang đã mạnh dạn đầu tư dây chuyền sản xuất ván bóc để xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc. Nhờ nguồn nguyên liệu dồi dào, thị trường ổn định, đến năm 2015, anh tiếp tục đầu tư dây chuyền sản xuất ván mặt, dây chuyền sấy ván để nâng cao chất lượng và giá trị sản phẩm. Hiện nay, mỗi tháng cơ sở tiêu thụ khoảng 200 - 700 m3 gỗ nguyên liệu, sản xuất 2 dòng sản phẩm chính là ván thường và ván mặt, tạo việc làm ổn định cho 40 lao động với thu nhập trung bình 5 - 7 triệu đồng/người/tháng.

“Việc đầu tư thêm dây chuyền sản xuất ván bóc mặt là đột phá trong sản xuất của cơ sở. Đây là loại ván có độ dày chỉ 0,3 mm, được sử dụng làm ván ép phủ phim, ván ép phủ melamine… trong sản xuất đồ nội thất, có giá trị cao hơn hẳn so với ván bóc thông thường. Mỗi m3 ván bóc thông thường bán với giá 2,5 triệu đồng thì 1 m3 ván mặt được bán với giá 5,5 triệu đồng” - anh Tạ Anh Tuấn cho biết.

Sản xuất ván mặt tại cơ sở chế biến lâm sản Tuấn Ngân.

Những năm qua, nghề trồng rừng sản xuất phát triển ngày càng mạnh ở Bảo Thắng, trong đó cây quế được người dân coi là cây trồng chủ lực, mang lại giá trị kinh tế cao. Việc mở rộng diện tích quế kéo theo sự ra đời của nhiều cơ sở, thu mua, chế biến các sản phẩm từ cây quế. Vốn là cơ sở trung gian thu mua vỏ quế, nhiều lần bà Tạ Thị Hợi, thôn Làng Chưng, xã Sơn Hà chứng kiến cảnh thương lái dùng “chiêu trò” ép giá, gây thiệt hại cho người dân. Sau thời gian tìm hiểu, bà đã mở cơ sở thu mua, sơ chế quế vỏ và liên kết với một công ty chuyên xuất khẩu trực tiếp sản phẩm quế vỏ sang thị trường Singapore, Ấn Độ. Vụ quế năm 2018, bà Hợi đã chế biến và xuất khẩu gần 60 tấn vỏ quế khô (quế chẻ, quế bột, quế sáo, vỏ quế bào…) cho các đối tác nước ngoài. Ngoài việc thu mua nguyên liệu của người dân trong huyện, bà còn liên kết với người dân vùng quế Nậm Đét (Bắc Hà) tiêu thụ vỏ quế. Bà Hợi cho biết: Việc chế biến và xuất khẩu trực tiếp đã loại bỏ các khâu trung gian, góp phần ổn định giá cả và nâng cao giá trị quế vỏ cho thị trường Bảo Thắng và các huyện lân cận.  

Hiện tại, các đối tác đang yêu cầu sản xuất sản phẩm lá quế khô với yêu cầu rất cao. Nếu tiếp cận được công nghệ sản xuất này, giá trị của lá quế sẽ được nâng cao và không phụ thuộc vào việc chế biến tinh dầu quế nữa. Chúng tôi đang nghiên cứu để tìm hướng đi mới cho mặt hàng này.

Theo báo cáo của Hạt kiểm lâm huyện Bảo Thắng, sản lượng gỗ khai thác từ năm 2016 đến tháng 6 năm 2019 đạt 54.280 m3; giá trị lâm sản khai thác sử dụng tại chỗ, vận chuyển tiêu thụ đạt trên 60 tỷ đồng. Ngoài khai thác gỗ, các thành phần kinh tế và hộ gia đình còn khai thác nguồn lâm sản phụ, bao gồm vỏ quế, lá quế... Trên địa bàn huyện hiện duy trì 110 cơ sở chế biến lâm sản vừa và nhỏ của các doanh nghiệp, hộ gia đình, chiếm 1/3 cơ sở chế biến lâm sản của tỉnh. Tổng giá trị thu nhập thông qua hoạt động khai thác, chế biến, tiêu thụ lâm sản (bao gồm cả lâm sản phụ), sản xuất, kinh doanh giống cây trồng lâm nghiệp... ước đạt trên 335 tỷ đồng; thu nhập bình quân của người lao động đạt trung bình từ 5 đến 8 triệu đồng/tháng…

Với 24.110 ha rừng sản xuất, hầu hết là rừng trồng cây gỗ lớn như quế, mỡ, keo gỗ xẻ... nếu chu kỳ 15 năm thì mỗi năm, huyện Bảo Thắng khai thác bình quân 1.600 ha, cho sản lượng gỗ tròn tương ứng là 80.000 - 120.000 m3 gỗ hằng năm. Với sản lượng gỗ rừng trồng lớn như vậy, Bảo Thắng trở thành 1 trong 2 trung tâm chế biến lâm sản của Lào Cai (cùng với Bảo Yên), là điều kiện hấp dẫn các nhà đầu tư chế biến gỗ và lâm sản tại địa phương.

Tuy nhiên, để phát triển nghề chế biến lâm sản theo hướng tinh, sâu, góp phần nâng cao giá trị sản phẩm thì địa phương phải tiếp tục rà soát, củng cố và nâng cấp các cơ sở chế biến quy mô vừa và nhỏ; thu hút đầu tư xây dựng nhà máy chế biến quy mô lớn, công nghệ mới, hiện đại. Bên cạnh đó, tổ chức quy hoạch, bố trí vùng nguyên liệu, gắn trồng rừng với khai thác, chế biến lâm sản và thị trường tiêu thụ.