YBĐT - "Nếp Tú Lệ, tẻ Mường Lò”, câu ca ấy đã vượt ra khỏi ranh giới vùng đất Yên Bái để đến với người dân các vùng miền trong cả nước và gợi lên sự háo hức trong tâm hồn những lữ khách mỗi khi có dịp đặt chân đến mảnh đất Tú Lệ, huyện Văn Chấn những ngày đầu xuân.
Từ trung tâm huyện lỵ Văn Chấn, vượt qua cánh đồng Mường Lò, theo quốc lộ 32 lên Mù Cang Chải, trước lúc vượt sừng trời (đèo Khau Phạ), Tú Lệ hiện ra với vẻ đẹp sững sờ như một cô gái miền sơn cước dịu dàng đằm thắm đến mê hồn. Điều hấp dẫn là vùng đất này không quá xa xôi cách trở, ô tô và xe máy đều có thể đến và đi một cách dễ dàng.
Những thung lũng, cánh đồng, biển lúa hầu hết đều nằm hai bên đường của quốc lộ, tiếp theo đó là cảnh sắc mỗi mùa một nét gợi cảm riêng biệt, thú vị và không bao giờ gây nhàm chán. Mùa làm đất thì long lanh sắc nước, bờ be đất nâu một màu trù phú. Mùa gieo mạ, lúa xanh như tấm thảm tạo thành những điểm nhấn ấn tượng. Mùa lúa xanh, xanh ngát đến tận chân trời. Mùa lúa chín lại vàng ươm dạt dào như sóng biển. Mùa gặt náo nức rộn ràng, mùi cơm mới theo gió bảng lảng trên chái nhà. Nhìn ngày mùa mới tươi vui, lữ khách sẽ cảm thấy cuộc sống căng tràn nhựa sống nơi núi rừng Tây Bắc.
Đẹp nhất là những cánh đồng lúa mê mải được ôm trọn bởi ba dãy núi ven một dòng suối mênh mang tinh khiết uốn lượn chảy ngang. Đỉnh dốc Hai Bà Cháu là một trong những địa điểm lý tưởng nhất để ngắm nhìn toàn cảnh Tú Lệ. Những mái nhà lợp gỗ nằm san sát, biển lúa rập rờn như cánh sóng.
Nếu ai đã đến Tú Lệ, hẳn không quên được mảnh đất này của hơn 30 năm về trước. Ngày ấy, xã Tú Lệ được mệnh danh là vương quốc của cây thuốc phiện. Thuốc phiện được trồng khắp cánh đồng Tú Lệ, nhà nào cũng trồng thuốc phiện. Vào những mùa anh túc nở, thung lũng Tú Lệ mang một vẻ đẹp huyền bí nhưng vẻ đẹp của loài hoa anh túc càng rực rỡ bao nhiêu thì cuộc sống người dân Tú Lệ càng khốn khó bấy nhiêu. Thuốc phiện không những chẳng đem lại cơm ăn áo mặc, chẳng làm cho bà con người Thái ở Tú Lệ đổi đời mà nó còn kéo theo đói nghèo và cùng cực, bởi số người nghiện thuốc phiện cứ theo đó mà tăng lên.
Sau này từ chủ trương xóa bỏ cây thuốc phiện, cán bộ từ huyện đến xã mà đứng đầu là các già làng, trưởng bản đã tích cực vận động nhân dân nhổ bỏ cây thuốc phiện. Thế rồi, những cánh đồng thuốc phiện dần dần được chuyển sang trồng lúa, trồng ngô, trồng đậu tương.
Từ khi quốc lộ 32 được nâng cấp, xã vùng cao này đã có nhiều đổi thay, trung tâm xã trở thành một thị tứ sôi động, là điểm đến của nhiều khách du lịch trong và ngoài nước. Đó cũng là điều kiện để các mặt hàng nông sản được khách thập phương biết đến, dọc quốc lộ nhiều khách sạn mọc lên, gà đồi, nếp thơm là món ăn ưa thích của nhiều du khách. Bây giờ thì cây anh túc chỉ còn lại trong ký ức xưa của người già trong xã.
Dẫn chúng tôi đi thăm cánh đồng nếp Tan lả rộng 150 ha vào lúc lúa đang thì con gái tỏa hương ngào ngạt cả một vùng, chạy dài từ bản Phạ xuống bản Thái - Phó Bí thư Thường trực Đảng ủy xã Tú Lệ Lự Văn Xuân cho biết: "Trước đây, người dân chỉ canh tác một vụ lúa mùa còn vụ xuân hầu như bỏ không bởi thiếu nước và rét nhưng với sự chỉ đạo sát sao của cấp ủy, chính quyền địa phương, thông qua các lớp tập huấn, chuyển giao kiến thức, tiến bộ khoa học kỹ thuật vào thâm canh, trình độ canh tác của người dân được nâng cao, bây giờ người dân đã canh tác hai vụ, vừa nâng cao năng suất, sản lượng cũng như giá trị của lúa nếp vừa tạo cho Tú Lệ một bức tranh, cảnh vật đa sắc màu”.
Sở dĩ Tú Lệ đẹp, nổi tiếng và được nhiều du khách thập phương biết đến là bởi nếp Tú Lệ, gạo nếp ở đây ngon, dẻo thơm nổi tiếng là vì cánh đồng lúa được tưới mát bởi con suối đầu nguồn Mường Lùng, lúa được gieo trồng trên một nền đất hiếm, tầng phong hóa mỏng, nồng độ kali cao, thung lũng Tú Lệ lại nằm gọn giữa ba ngọn núi nên biên độ dao động nhiệt độ trong ngày lớn, thời gian đêm dài hơn ngày.
Đây là yếu tố quan trọng làm tăng mạch tinh bột Aminôtécpin, quyết định sự dẻo thơm của hạt gạo. Thêm nữa là cấu tạo của đất Tú Lệ tơi xốp, dễ thấm nước và khí hậu trong lành nên cây nếp Tan lả trồng xuống bén rễ xanh non mơn mởn, vì vậy nếp Tan Tú Lệ được coi là gạo sạch.
Các sản phẩm từ lúa nếp như cốm, xôi đã trở thành món ăn đặc sản của Tú Lệ.
Và cũng chính bởi nguồn nước trong lành, tinh khiết từ con suối Mường Lùng mà con gái ở Tú Lệ xinh đẹp đến lạ thường, da trắng má hồng, tóc dài đen nhánh làm đắm say lòng người. Nếp Tan lả được người Thái Tú Lệ chế biến thành nhiều món ăn mang đặc trưng địa phương để giới thiệu với khách, nhất là trong lễ hội Lồng tồng cúng trời đất mỗi độ xuân về.
Cốm làm từ nếp non, gói trong lá dong xanh như tăng thêm màu xanh của cốm và tỏa mùi thơm ngậy của sữa lúa, có thể sánh với cốm làng Vòng Hà Nội. "Khẩu hang" là lúa đỏ đuôi, cắt về đem rang khô và xay giã thành gạo, đồ trong chõ gỗ chóng chín lại có mùi thơm của xôi nếp cùng cốm xanh. Riêng xôi nếp Tú Lệ dẻo thơm mà cầm trên tay không bị dính như xôi từ một số loại nếp khác, bề mặt hạt xôi có lớp dầu làm nên vị béo ngậy hiếm có. Thế nên người Thái Tú Lệ ăn xôi nếp quanh năm không chán và cây nếp Tan lả cứ theo chân bao thế hệ xuống đồng để còn mãi đến bây giờ.
Thị tứ Tú Lệ suốt ngày nhộn nhịp người và xe. Người từ các bản Phạ Trên, Phạ Dưới, bản Pom Ban, Nước Nóng,… kéo ra; khách theo xe từ huyện Mù Cang Chải, thành phố Yên Bái, thị xã Nghĩa Lộ đến. Những phụ nữ Thái, áo cỏm, váy đen, mái tóc búi cao bên quẩy tấu đựng đầy thóc gạo nếp mới thiết tha mời chào.
Hầu như khách đã qua đây không ai bỏ lỡ dịp thưởng thức món xôi nóng ăn cùng thịt nướng và nhâm nhi chén rượu cất từ nếp quý để rồi say nồng trong điệu khắp, điệu xòe của những cô gái Thái má lúng liếng ửng hồng. Sự thú vị khác nữa là những món đặc sản không thể bỏ qua cùng phong tục tắm suối khoáng độc đáo của người dân Tú Lệ.
Cuối chiều, khi những cô gái chàng trai người dân tộc Thái trở về nhà sau một ngày làm đồng rộn rã là lúc dòng suối nước nóng giữa những cánh đồng đông người nhất. Người Thái tắm dưới suối, thật tự nhiên trong thiên nhiên tươi đẹp. Ở đây có hai bể tắm nước khoáng nóng ngay cạnh dòng suối mát và bên bờ là ruộng nương chín vàng.
Một bể tắm rất nóng và một bể tắm ấm. Mỗi khi chiều xuống, sau một ngày lao động vất vả, những cô gái Thái lại kéo nhau xuống dòng suối Tú Lệ, tự nhiên trút bỏ xiêm y và trở thành những nàng tiên giữa đất trời. Lữ khách tới đây cũng có thể cùng tắm, các chàng trai cũng được phép tắm chung, được hòa mình vui đùa giữa thiên nhiên, nghỉ ngơi hay thư giãn trong làn nước nóng thoang thoảng mùi hăng hăng của lưu huỳnh giữa thiên nhiên cùng tiết trời hanh hao. Bạn cũng có thể trò chuyện với các chị, các cô gái xinh xắn má đỏ hây hây nhưng tuyệt đối phải giữ khoảng cách và không được có những hành vi xấu, nếu không thì sẽ bị trai bản và pháp luật trừng phạt.
Tú Lệ như một cô gái miền sơn cước vô cùng xinh đẹp. Đẹp ngay từ dốc Ba Tầng nơi bắt đầu địa giới của vùng, cao ngất trời mây bên vách đá chênh vênh, núi rừng hoang sơ và đầy vẻ kiêu kỳ bí ẩn. Đẹp từ những mảnh ruộng nằm lẻ loi trên sườn núi đá, những ngôi nhà nhỏ bằng gỗ cheo leo thoáng ẩn, thoáng hiện giữa đỉnh trời. Khi những cành hoa ban trên sườn núi Khau Phạ xốn xang trang điểm cho mùa xuân màu trắng tinh khôi, cũng là lúc con suối Mường Lùng bắt đầu chắt chiu những dòng nước ngọt lành thấm vào cánh đồng nếp Tan lả.
Tú Lệ đã đi vào câu ca, đi vào huyền thoại với gạo trắng, nước trong với giống lúa nếp thơm ngon và những người con gái Tú Lệ da trắng má hồng đẹp nức tiếng làm đắm say tâm hồn của biết bao lữ khách mỗi khi có dịp dừng chân trên mảnh đất miền sơn cước này.
Chỉ còn ít ngày nữa mô hình chính quyền cấp xã cũ sẽ kết thúc hoạt động để chính thức tổ chức theo mô hình mới. Nhiều tâm trạng, nhiều nỗi băn khoăn nhưng tất cả đều đã sẵn sàng tâm thế bước vào cuộc cách mạng mới của dân tộc. Những ngày này, đội ngũ cán bộ, đảng viên ở cơ sở vẫn tận tâm, cống hiến cho công việc chung với tinh thần còn một ngày làm việc vẫn hết lòng phụng sự Nhân dân.
Chợ Yên Bái là khu chợ trung tâm, đầu mối giao thương lớn của tỉnh. Tuy nhiên, những ngày gần đây, nhiều tiểu thương ở nơi đây đồng loạt đóng quầy ốt, nghỉ kinh doanh...
Sau hơn một thập niên đưa vào vận hành, tuyến cao tốc Nội Bài - Lào Cai vẫn còn những “khoảng trống” về hạ tầng, đặc biệt là hệ thống đường gom dân sinh. Vì thiếu đường gom dân sinh nên nhiều hộ dân sống ven tuyến đường đoạn qua tỉnh Lào Cai hằng ngày đang phải bất đắc dĩ vượt qua các lối mở tạm, đi chung với xe tải, xe container chạy tốc độ cao. Những kiến nghị kéo dài nhiều năm của người dân và chính quyền địa phương vẫn chưa nhận được hồi đáp thỏa đáng từ phía chủ đầu tư.
Giữa trùng điệp núi non hùng vĩ của Yên Bái và Lào Cai, nơi cuộc sống của phần lớn người dân còn gắn liền với nương rẫy, những phiên chợ sớm bình dị hay công việc tự do bấp bênh, chính sách Bảo hiểm xã hội (BHXH) tự nguyện đã và đang len lỏi như một dòng chảy ấm áp mang theo chủ trương nhân văn sâu sắc của Đảng và Nhà nước đến người dân. Đó là cánh cửa mở ra cơ hội vàng cho những người lao động khu vực phi chính thức, có được một "của để dành" tin cậy, một điểm tựa vững chắc cho tuổi già với lương hưu và sự chăm sóc y tế chu đáo. Hành trình đưa chính sách ý nghĩa này thấm sâu vào đời sống bà con là câu chuyện của những nỗ lực không ngừng nghỉ để từng bước hiện thực hóa mục tiêu an sinh toàn dân.
Không ai muốn sống trong một xã hội mà thật – giả lẫn lộn. Thế nhưng hiện nay, tình trạng hàng giả, hàng nhái, buôn lậu và gian lận thương mại đã len lỏi khắp các chợ truyền thống, sàn thương mại điện tử, thậm chí cả trong những kệ hàng sang trọng đang dần làm méo mó thị trường, hủy hoại đạo đức kinh doanh, mà còn từng ngày gặm nhấm niềm tin của người dân vào pháp luật và sự công bằng.
Giữa bộn bề cuộc sống ở các bản làng miền núi, tấm thẻ Bảo hiểm y tế (BHYT) từ lâu vẫn là "phao cứu sinh" cho hàng triệu người dân. Thế nhưng, đằng sau những con số bao phủ ấn tượng là một "nốt trầm" trăn trở khi hàng chục ngàn người dân đứng trước nguy cơ mất đi "tấm lá chắn" quý giá. Vượt lên "cơn gió ngược" của chính sách và gánh nặng mưu sinh, những cán bộ Bảo hiểm xã hội (BHXH) Khu vực XVII (Yên Bái – Lào Cai) vẫn miệt mài gieo mầm hy vọng, giữ vững niềm tin vào một nền an sinh bền vững cho người dân.
Ảnh hưởng của hoàn lưu bão số 3 (tháng 9/2024), 9 hộ dân thôn Phú Hùng, xã Thống Nhất (thành phố Lào Cai) trong khu vực sạt lở sau gần 1 năm sơ tán khẩn cấp, giờ phải trở lại trong những căn nhà cũ do chưa có đất tái định cư. Hiện nay, mùa mưa lũ đang cận kề, nguy cơ sạt lở có thể ập xuống, gây nguy hiểm đến tính mạng. Do vậy, người dân thôn Phú Hùng rất mong chính quyền địa phương và cơ quan chức năng sớm bố trí đất tái định cư để di chuyển đến nơi an toàn.
Những năm qua, công nghiệp trên địa bàn tỉnh Yên Bái có sự phát triển khá vững chắc, phù hợp với định hướng phát triển công nghiệp của cả nước và triết lý phát triển của tỉnh: "Xanh, hài hòa, bản sắc và hạnh phúc”. Tỉnh đã tập trung lãnh đạo, chỉ đạo phát triển các khu công nghiệp (KCN), cụm công nghiệp (CCN) cùng sự quan tâm đầu tư về hạ tầng; cơ chế chính sách ngày càng đổi mới hấp dẫn… đã góp phần đưa bức tranh công nghiệp của tỉnh có nhiều gam màu sáng, đóng góp quan trọng vào thành tựu phát triển kinh tế - xã hội.
Trong kho tàng tri thức bản địa của dân tộc Dao đỏ xã Phìn Ngan, huyện Bát Xát, từ lâu, bà con đã biết sử dụng nhiều loại cây rừng để làm ra những bài thuốc quý chữa bệnh. Một lần theo chân bà con lên rừng tìm cây thuốc, chúng tôi hiểu hơn về nghề thuốc nam của người dân nơi đây.
Giữa điệp trùng đá núi ở huyện vùng cao Mường Khương có một thôn người Pa Dí gồm 63 hộ quần cư đoàn kết. Đó chính là thôn Sa Pả (thị trấn Mường Khương) được sáp nhập từ các thôn Sa Pả 9, 10, 11. Từ thôn nghèo heo hút đến nay hàng loạt nhà xây khang trang như biệt thự mọc lên san sát. Điều đặc biệt, thu nhập của các hộ dân chủ yếu dựa vào sản xuất nông nghiệp.
Sau mùa mưa lũ năm 2024, hệ thống thủy lợi trên địa bàn tỉnh bị ảnh hưởng rất lớn. Với sự vào cuộc tích cực của chính quyền các địa phương cùng ngành nông nghiệp và môi trường trong công tác sửa chữa, đến nay, hầu hết hồ thủy lợi đã vận hành trở lại. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều hồ thủy lợi bị hỏng nặng hoặc bồi lắng phải dừng hoạt động để sửa chữa lớn. Cùng với đó, việc kiểm định để xác định mức độ an toàn hồ, đập đang gặp khó khăn do thiếu kinh phí, đặt ra những lo ngại khi mùa mưa lũ cận kề.
"Xây dựng chỉ số hạnh phúc cho người dân” là nhiệm vụ trọng tâm, giá trị cốt lõi trong chiến lược phát triển của tỉnh Yên Bái giai đoạn 2020 - 2025. Xuất phát từ thực tiễn, năm 2025 thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, tỉnh Yên Bái đã tiếp tục rà soát và xây dựng Đề án xóa nhà tạm, nhà dột nát trên địa bàn tỉnh với mục tiêu hoàn thành hỗ trợ làm mới, sửa chữa 2.208 căn nhà (tổng kinh phí dự kiến trên 120 tỷ đồng). Cùng với các địa phương trong tỉnh, huyện vùng cao Trạm Tấu là điểm sáng trong thực hiện Đề án - địa phương “về đích” sớm chương trình xóa nhà tạm, nhà dột nát do Thủ tướng Chính phủ phát động và kế hoạch của tỉnh Yên Bái.
Những ngày qua, trên công trường xây dựng khu tái định cư tại thôn Mà Mù Sử 1, xã Sàng Ma Sáo (Bát Xát) vẫn rộn vang tiếng máy. Với tinh thần “vượt nắng, thắng mưa”, những người lính thợ thuộc Tổng Công ty 789 (Bộ Quốc phòng) cùng cán bộ, chiến sĩ Trung đoàn 174, Sư đoàn 316, Quân khu 2 ngày đêm miệt mài, khẩn trương hoàn thiện dự án để đồng bào bị ảnh hưởng bởi thiên tai sớm có nơi ở mới.
Không còn những bản làng chìm trong sương giăng bảng lảng, những nếp nhà co ro nép mình bên sườn đồi, từ đỉnh núi cao quanh năm mây phủ, vươn tới những bản, những xã từng đặc biệt khó khăn, một cuộc hồi sinh mạnh mẽ đang trỗi dậy. Đó không phải cổ tích mà là câu chuyện có thật về sự vươn mình của Yên Bái.
Hồ Thác Bà - “viên ngọc xanh” được mệnh danh "Hạ Long trên núi" đang oằn mình trước sự xâm lấn của những phương thức khai thác thủy sản tận diệt. Ánh đèn cao áp ma quái giăng mắc trong đêm, tiếng máy nổ xé tan sự tĩnh lặng, tiếng kêu cứu thầm lặng của hệ sinh thái đang bị bức tử từng ngày. Một cuộc chiến thầm lặng nhưng quyết liệt đang diễn ra, nhằm xóa sổ vó đèn và kích điện - những “hung thần” đang tàn phá nguồn lợi thủy sản quý giá của hồ.
Thời gian vừa qua, người dân ở tổ dân phố số 4, phường Lào Cai, thành phố Lào Cai phản ánh việc một kho hàng ở Khu Công nghiệp Đông Phố Mới đang được cải tạo, sửa chữa để chứa hóa chất. Điều người dân băn khoăn là nhà kho này chỉ cách khu dân cư một con đường.
Trong những năm qua, thực hiện chủ trương của Đảng và Nhà nước, với phương châm “Không chờ đến khi kinh tế đạt tới trình độ phát triển cao rồi mới thực hiện tiến bộ và công bằng xã hội”; mặc dù là một tỉnh miền núi, điều kiện kinh tế còn khó khăn, song Yên Bái luôn đặc biệt quan tâm gắn kết hài hòa giữa phát triển kinh tế với phát triển xã hội, nâng cao chất lượng cuộc sống và hạnh phúc của nhân dân.
Hoàn lưu cơn bão số 3 năm 2024 đã qua đi vài tháng. Với hậu quả kinh hoàng, nó vẫn khiến nhiều người Yên Bái ám ảnh. Trong thời điểm tưởng chừng đất trời như vỡ vụn ấy có những câu chuyện của người lính phòng cháy chữa cháy & cứu nạn cứu hộ (PCCC & CNCH), Công an tỉnh Yên Bái giờ mới được tiết lộ làm lay động lòng người, minh chứng sống động cho tinh thần vì bình yên cuộc sống, nguyện suốt đời tận tụy phục vụ nhân dân.
Pa Cheo (Bát Xát) là một trong những xã khó khăn, có tỷ lệ hộ nghèo cao nhất tỉnh. Thời gian gần đây, với khát vọng thoát nghèo, vươn lên làm giàu, một số hộ người Mông ở Pa Cheo đã mạnh dạn thử nghiệm trồng dược liệu quý như sâm Lai Châu, sâm Ngọc Linh, tam thất hoang, thất diệp nhất chi hoa để nâng cao thu nhập. Xã Pa Cheo đã thoát khỏi "3 không", đang bước vào ngày mới đầy hy vọng.
Đã gần 5 năm trôi qua, huyện Mù Cang Chải đang tiến gần hơn với mục tiêu đến năm 2025 cơ bản không còn là huyện nghèo, đến năm 2030 không còn là huyện nghèo. Đất và người Mù Cang Chải hôm nay đã vươn mình mạnh mẽ, được bạn bè quốc tế và trong nước biết đến bằng sự tươi đẹp, đổi mới và ngày càng tiến bộ, thay vì sự nghèo nàn, lạc hậu của quá khứ.