LCĐT - Như cánh chim rừng, bước chân của họ đã đặt ở nơi được cho là “miền đất hứa” để mong đổi đời, nhưng những năm tháng xa quê hương, xa tình làng, nghĩa xóm và phải chịu bao khổ cực, vất vả, đói nghèo, họ đã có quyết định sáng suốt là trở về nơi đã cất bước ra đi.
Lay lắt xa quê
Xã Xuân Thượng (Bảo Yên), những ngày sau Tết Nguyên đán 2017, thời tiết trở lạnh, bầu trời càng âm u khi những cơn mưa phùn phủ khắp sườn núi, nhưng ở bản nhỏ nọ, không khí lại tươi vui và ấm áp lạ thường. Hôm nay họ hàng và người dân bản 5 Thâu đến giúp gia đình anh Giàng Seo Hòa dựng lại căn nhà gỗ. Người đào đất san nền, người sửa lại tấm vách, người lắp kèo, dựng cột… họ hồ hởi, vui mừng, tiếng cười nói rộn vang. Anh Hòa là người con ở bản Thâu, uống nước suối, ăn trái ngọt ở mảnh đất này từ nhỏ, nhưng bẵng đi một thời gian, người dân trong thôn chẳng biết anh đi đâu, nhà cửa, ruộng vườn của gia đình anh thì chuyển nhượng cho người khác. Anh Nguyễn Ngọc Hùng, Trưởng Công an xã Xuân Thượng nhớ lại, khi đi khỏi địa phương, một số hộ chỉ báo cho chính quyền là sẽ đi lao động vài ngày, rồi không thấy trở về, sau đó chính quyền mới xác định họ đã rời khỏi địa bàn.
 |
| Cán bộ xã Xuân Thượng trò chuyện, động viên những người dân trở về địa phương sinh sống. |
Sau những ngày tháng di cư trên đất Mường Tè, Lai Châu, nay trở về được sự đùm bọc, sẻ chia của bà con, anh Hòa mừng mừng, tủi tủi. Năm 2008, nghe theo lời đường mật về “miền đất hứa” nơi cuối trời Tây Bắc của những người mới gặp lần đầu, anh Hòa chẳng cần suy nghĩ nhiều, vội khăn gói lên đường. Gia đình anh theo đoàn người ly hương như những cánh chim rừng, hễ mỏi chân ở đâu là dựng lán sống tạm qua ngày. Không như lời hứa ban đầu rằng bên này đất rộng, người thưa, dễ canh tác, kỳ thực khi anh Hòa thấy mảnh đất trống nào định dựng nhà thì lại có người đuổi đi. Buồn tủi muốn quay về ngay nhưng khi ấy nơi quê nhà, ruộng nương cũng không còn. Vậy là, cuộc sống mới của gia đình anh Hòa bắt đầu bằng chuỗi những ngày cơ cực, lay lắt tìm kế sinh nhai và cả nỗi buồn u uất nơi miền đất lạ. Mọi sinh hoạt thiếu thốn đã đành, chuyện lo cho bọn trẻ được học tập, được khám, chữa bệnh càng khó khăn. Trẻ em sinh ra không thể có giấy khai sinh vì thiếu các giấy tờ cần thiết; những hộ định cư bất hợp pháp như anh Hòa không được hưởng các chế độ, chính sách ưu đãi như người dân địa phương.
Hôm nay thì khác. Từ Mường Tè trở về bản 5 Thâu (Xuân Thượng) đợt này, ngoài gia đình anh Giàng Seo Hòa còn có gia đình anh Giàng A Sáng - người đã rời Xuân Thượng không rõ lý do từ 20 năm trước. Những chia sẻ của anh Hòa về nỗi khó khăn, vất vả nơi đất khách khiến anh Sáng cũng thấy mình trong đó. Câu chuyện của anh Sáng kể cho chúng tôi nghe liên tục bị vỡ vụn, nghẹn lại bởi những ký ức cơ cực đè nặng lên anh. Trong đó, chuyện khiến anh dằn vặt tâm can bấy lâu là việc bất lực nhìn đứa con bé nhỏ của mình bị ốm nhưng vì đường quá xa nên không kịp đưa đến trạm xá. Nghĩ rằng tương lai anh chị em của cháu cũng sẽ mờ mịt vì không được đến trường, nên sau nhiều ngày đắn đo, anh Sáng quyết định trở về quê trong vòng tay đoàn kết, thương yêu của những người thân, láng giềng cũ.
Bản mình vẫn hơn
Trong dòng người đông đúc, tấp nập xuống chợ phiên Cốc Ly (Bắc Hà) hôm nay, chúng tôi gặp Giàng Seo Cháng, người ở thôn Nậm Hán 1 (xã Cốc Ly). Anh Cháng là một trong số ít những người ở Cốc Ly khá lên nhờ biết tận dụng lợi thế của chợ phiên này để có cách làm ăn mới. Trước đây, mỗi lần xuống chợ phiên, anh thường được nhờ làm phiên dịch cho thương lái đến mua trâu của bà con. Dần dà, anh biết được con trâu như thế nào thì được giá, nên đã vay vốn mua những con thường bị chê hoặc chưa được giá mang về “vỗ béo”, chăm sóc rồi mang ra bán ở các phiên chợ sau. Nhờ mối quen biết từ trước với thương lái, mỗi con trâu được chăm sóc tốt, anh có thể kiếm được 1 - 2 triệu đồng tiền lãi. Nghề “vỗ béo” trâu đem lại thu nhập khá cho anh Cháng, nhờ đó, anh có tiền sửa lại nhà, chăm lo cho con cái học hành và mua máy hỗ trợ sản xuất nông nghiệp để công việc ruộng nương đỡ vất vả hơn.
 |
| Người dân xã Xuân Thượng giúp nhau dựng nhà. |
Đó là câu chuyện của ngày hôm nay. Cuộc sống mới bắt đầu chính từ ngày anh quyết định quay trở về quê hương Cốc Ly sau nhiều ngày đi xa. Những năm 90 của thế kỷ trước, Cốc Ly là một điểm “nóng” về di cư khỏi địa phương. Gia đình anh Giàng Seo Sáng cũng bán nhà, bán ruộng và có mặt trong đoàn người vào Tây Nguyên những năm ấy. Khoản tiền mang vào chỉ mua được một khoảnh đất nhỏ, không đủ để sản xuất nuôi sống 5 miệng ăn. Cắn răng chịu vất vả để mong đổi đời, nhưng mãi chẳng thoát được cái vòng luẩn quẩn đói nghèo, anh Cháng quyết định trở về quê. “Bản mình cũng còn nhiều khó khăn, nhưng có anh em, họ hàng đùm bọc nhau, chứ trong ấy toàn người tứ xứ đến, chẳng ai ngó ngàng tới ai” - anh Cháng chia sẻ. Trở về địa phương, gia đình Cháng còn được chính quyền tạo mọi điều kiện để sớm ổn định cuộc sống, mọi chính sách của Nhà nước dành cho đồng bào vùng cao, anh đều được cán bộ xã hướng dẫn làm thủ tục để thụ hưởng.
Trở lại câu chuyện của anh Giàng Seo Hòa và Giàng A Sáng (xã Xuân Thượng, Bảo Yên), dẫu biết còn nhiều việc phải làm để ổn định cuộc sống, nhưng chúng tôi vẫn nhận thấy nét rạng ngời, phấn khởi trên khuôn mặt đen sạm của hai người đàn ông này. Họ không ngờ sau bao năm trở về, bản làng lại đổi thay nhiều đến thế, đường từ trung tâm huyện về đến xã đã rải nhựa; con đường lên thôn vừa làm nền và chuẩn bị đổ bê tông, còn cây cầu treo bắc qua sông Chảy kia cũng mới được dựng lên để bà con bản 5 Thâu không còn cảnh “gần nhà xa ngõ” với tuyến Quốc lộ 70. Những đứa trẻ học hành dang dở do theo bố mẹ nay đây mai đó đã được đến trường. Đất ở, đất sản xuất cũng được các cấp chính quyền và các ban, ngành, đoàn thể địa phương đến tìm hiểu và hỗ trợ kịp thời. Anh Nguyễn Ngọc Hùng, Trưởng Công an xã Xuân Thượng cho biết: Sau khi các hộ này trở về, công an xã đã phối hợp với cơ quan chuyên môn làm thủ tục nhập khẩu lại giúp họ yên tâm sinh sống. Để tạo điều kiện cho các hộ dân tăng thu nhập, năm nay, xã Xuân Thượng còn phối hợp với doanh nghiệp triển khai mô hình sản xuất rau vụ đông tại bản 5 Thâu. Lần đầu tiên anh Sáng được hướng dẫn kỹ thuật trồng các loại rau củ vụ đông theo hướng sản xuất hàng hóa. Anh chia sẻ với phóng viên rằng mình sẽ không bao giờ rời bỏ mảnh đất này nữa, bởi thực tế lời hứa của người xấu luôn ngược với sức hấp dẫn của nó.
