Trước những sai phạm hàng loạt vừa diễn ra trong các lễ hội ở nhiều địa phương, ông Vũ Xuân Thành, Chánh Thanh tra Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch cho biết, Bộ sẽ yêu cầu các địa phương xử lý thật nghiêm để tránh lặp lại ở những năm sau.
 |
| Lễ hội chọi trâu ở Hàm Yên, Tuyên Quang là một trong số ít lễ hội có từ lâu đời, nhưng Bộ VHTTDL cũng không ủng hộ loại hình lễ hội mang tính bạo lực này. |
Ngay từ đầu năm, báo chí truyền thông đã phản ánh hàng loạt hiện tượng sai phạm, phản cảm ở nhiều lễ hội như chọi trâu không phép ở thôn Lục Mùn, xã Phúc Ninh, huyện Yên Sơn, Tuyên Quang, ném lộc và chen nhau cướp lộc ở chùa Hương, ở lễ hội Gióng ở đền Sóc (Sóc Sơn, Hà Nội), rồi hình ảnh treo cổ trâu đến chết ở đền Đông Cuông (Văn Yên, Yên Bái), nở rộ phát ấn, in ấn ở nhiều địa phương… Dường như mặc cho những nỗ lực của ngành văn hóa, của truyền thông, những sai phạm ở lễ hội năm nào cũng lặp lại và có xu hướng tăng tiến.
Điều đáng nói là việc chọi trâu và những hình thức thi đấu động vật đối kháng tương tự đã được quy định rất rõ ràng trong điều 4, Thông tư 15/2015 của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch: không tổ chức các lễ hội có nội dung kích động bạo lực, truyền bá các hành vi tội ác bao gồm những hoạt động trong đó có thể hiện cảnh trái với truyền thống yêu hòa bình và nhân ái của dân tộc Việt Nam, cụ thể: Mô tả cảnh đâm chém, đấm đá, đánh đập tàn bạo; Mô tả cảnh rùng rợn, kinh dị; Mô tả cảnh thỏa mãn, khoái trá của kẻ gây tội ác; Mô tả các hành động tội ác khác.
Tại hội nghị tổng kết lễ hội năm 2016, bà Trịnh Thị Thủy, Cục trưởng Cục Văn hóa cơ sở cho biết, sở dĩ nhiều địa phương xin phép tổ chức chọi trâu, thậm chí “lách luật” để được chọi trâu dưới nhiều hình thức, là vì hoạt động này đem lại nhiều lợi nhuận cho bên tổ chức, mặc dù đây không phải là lễ hội truyền thống của địa phương đó. “Họ bán vé cho người tham gia, rồi xẻ thịt trâu bán lại với giá rất cao, thí dụ như ở Tuyên Quang là khoảng 1 triệu đồng/kg” – bà Thủy nói.
Chưa kể, ở một số lễ hội còn có biểu hiện cá cược, cờ bạc trá hình đối với các cặp trâu đấu. “Điều này diễn ra tinh vi, người ngoài không biết được, không phát hiện ra, chỉ đi sâu vào tìm hiểu mới biết. Họ quảng cáo cả các cặp trâu để đặt cược. Đây là một hình thức kinh doanh lợi dụng danh nghĩa lễ hội để thu lợi. Việc này đã nảy sinh những vấn đề gây bất ổn mà những người làm công tác quản lý lễ hội như chúng tôi không muốn. Nếu không cho phép tổ chức chọi trâu hoặc các hình thức tương tự, sẽ không bán được vé, thịt trâu, không thu được lợi nhuận, dần dần sẽ không ai đứng ra tổ chức những hoạt động như thế này nữa”- bà Trịnh Thị Thủy chia sẻ.
Để “né” Thông tư 15/2015, nhiều địa phương thậm chí đã tìm cách “biến hình” khi xin phép tổ chức lễ hội. Bà Trịnh Thị Thủy cho biết, như huyện Phúc Thọ làm hồ sơ xin tổ chức lễ hội, đã nói rằng họ tổ chức thi trâu kéo khỏe, ai cũng nghĩ là thi sức kéo thôi chứ không phải chọi trâu. Đây là cách nói lập lờ để qua mặt cơ quan chức năng.
Cục trưởng Cục Văn hóa cơ sở cũng nêu rõ rằng, quan điểm của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch là không bao giờ ủng hộ cho việc lách luật để tổ chức những việc biến tướng như thế.
Chánh Thanh tra Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch cũng nêu rõ rằng, Bộ đã có văn bản chỉ đạo rõ ràng về việc không tổ chức những lễ hội mang tính kích động bạo lực, phản cảm… như vậy. Việc cấp phép tổ chức các lễ hội thuộc thẩm quyền của các địa phương, chính vì thế việc xử lý các sai phạm xảy ra cũng thuộc thẩm quyền địa phương. Ông Vũ Xuân Thành cũng cho biết, ngay sau khi nhận được thông tin các báo, đài phản ánh, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã yêu cầu các địa phương phải xử lý thật nghiêm. “Ai đứng ra tổ chức thì phải xử phạt thật nghiêm đơn vị, tổ chức, cá nhân đó” – ông Thành nói. Thanh tra Bộ cũng đã trực tiếp chỉ đạo các Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch địa phương xử lý các sai phạm này.
Tuy nhiên, việc xử lý sai phạm cụ thể như thế nào cũng đang là vấn đề gây lúng túng với cơ quan chức năng. Nếu chỉ phạt một vài triệu đồng thì nhiều nơi sẵn sàng chịu phạt để tiếp tục thu lời. Bà Trịnh Thị Thủy cho biết: “Về mặt quản lý, Bộ vẫn đang đề nghị các địa phương tăng cường trách nhiệm quản lý là chính. Còn Nghị định cũng đã quy định rõ việc tổ chức các lễ hội không đúng quy định, vi phạm pháp luật thì phải xử phạt, nhưng cụ thể là việc chọi trâu này phải xử phạt như thế nào, hiện nay cơ quan chức năng vẫn đang lúng túng vì chưa biết phải vận dụng văn bản nào để xử lý”.
Bà Trịnh Thị Thủy nêu rõ: “Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch không khuyến khích, và yêu cầu chính quyền các địa phương không cấp phép cho các loại hình như chọi trâu và những hình thức tương tự, có yếu tố bạo lực, phản cảm gây bức xúc cho dư luận, cộng đồng. Không có tính giáo dục gì ở đấy cả mà chỉ làm tăng kích động, có tác động tiêu cực”.
