Đưa hương cốm bay xa

LCĐT - Vừa mang ý nghĩa bảo tồn di sản văn hóa nghề truyền thống, vừa phát huy giá trị kinh tế nông nghiệp, du lịch, nhiều địa phương tại Lào Cai đã từng bước khôi phục và phát triển nghề làm cốm truyền thống.

Đưa hương cốm bay xa ảnh 1
Phụ nữ dân tộc Giáy đi ngắt lúa nếp về làm cốm.

Từ nghi lễ truyền thống…

Đồng bào các dân tộc thiểu số Lào Cai có rất nhiều nghi lễ mừng lúa mới, trong đó đồng bào Tày ở các xã Tà Chải, Bản Liền (Bắc Hà), Liêm Phú (Văn Bàn), Nghĩa Đô (Bảo Yên) có tục lệ dâng cốm; đồng bào Giáy ở các xã Tả Van (Sa Pa), Quang Kim (Bát Xát) tổ chức nghi lễ Then cốm; đồng bào Nùng Dín (Bắc Hà) cũng làm cốm để rước hồn mẹ lúa...  Theo ông Nguyễn Ngọc Thanh, người chuyên sưu tầm và nghiên cứu văn hóa, Phòng Di sản (Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch), đây là nét văn hóa độc đáo của đồng bào dân tộc thiểu số vùng cao Lào Cai. Sau một năm trồng cấy, bà con thường tổ chức nghi lễ cúng dâng lên tổ tiên những hạt cốm đầu mùa mang ý nghĩa tạ ơn thần lúa, cầu mong mùa màng năm tới bội thu…

Ông Nguyễn Thành Sinh, Bí thư Huyện ủy Văn Bàn

Ngày hội “Hương cốm mới” được huyện Văn Bàn tổ chức trong tháng 10/2021 tại xã Thẳm Dương, không chỉ quảng bá sản phẩm “đệ nhất nếp” Khẩu Tan Đón của đồng bào dân tộc Thái, mà còn khích lệ bà con duy trì nguồn giống tốt, mở rộng diện tích, nâng cao thu nhập cho người dân, hướng tới phát triển du lịch cộng đồng. Trong thời gian tới, huyện sẽ khôi phục và phát triển một số làng nghề làm cốm ở vùng đồng bào Tày (Liêm Phú), đồng bào Thái (Thẳm Dương)...

Đồng bào dân tộc Giáy ở Tả Van (Sa Pa) thường tổ chức ăn cơm mới vào khoảng tháng 8 hoặc tháng 9 âm lịch hằng năm, tùy thuộc vào thời gian lúa nếp chín. Ở Tả Van, các gia đình làm cốm mừng lúa mới, thực hiện nghi lễ cúng tổ tiên nên việc tổ chức diễn ra đơn giản hơn. Còn ở những gia đình nhà thầy Then cũng làm lễ cúng dâng tổ tiên và dâng tổ Then, việc tổ chức diễn ra rất cầu kỳ, có phần hát Then, cúng Then lâu hơn…  Theo Nghệ nhân dân gian Sần Cháng, người Giáy ở Tả Van, nguyên Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch, quan niệm truyền thống của đồng bào Giáy ở Tả Van, nếu gia đình tổ chức vào tháng 8 thì chọn ngày Dậu, nếu tổ chức vào tháng 9 sẽ chọn ngày Tuất… Đây là nghi thức độc đáo liên quan đến tín ngưỡng thờ mặt trời của cư dân nông nghiệp.

Cả người Tày và người Giáy đều tổ chức ăn cơm mới theo từng gia đình. Mỗi gia đình có thể chọn các ngày khác nhau trong tháng để mời anh em họ hàng, làng xóm đến ăn cơm mới cùng gia đình. Trong ngày tổ chức ăn cơm mới không thể thiếu nghi lễ quan trọng là rước hồn lúa và làm cốm mới. Sáng sớm diễn ra nghi lễ, phụ nữ trong gia đình ra mảnh ruộng của nhà mình, chọn những bông lúa nếp chín bánh tẻ vừa đủ độ dẻo, ngắt mang về làm cốm.

Sản vật cốm nếp cũng là món ăn truyền thống trong văn hóa ẩm thực của người Tày Liêm Phú (Văn Bàn). Vào mùa cốm, trên mâm cơm khách đặt của gia đình chị Lương Thị Hoa, chủ cơ sở dịch vụ ẩm thực đồng bào Tày ở Liêm Phú không thể thiếu đặc sản cháo cốm vịt, nhiều thực khách rất thích món độc đáo này. Chị Lương Thị Hoa cho biết: Chúng tôi cũng tổ chức ăn mừng lúa mới như một số dân tộc anh em, trong đó có làm cốm để dâng cúng tổ tiên. Cũng từ cốm, người Tày đã làm ra món cháo cốm vịt, xôi cốm và cốm rang.

Đưa hương cốm bay xa ảnh 2
Đồng bào Tày Nghĩa Đô phục dựng nghề làm cốm truyền thống.

… đến phục dựng và phát triển làng nghề

Những năm gần đây, cốm Na Lo (xã Tà Chải) và đặc sản khẩu rang đã trở thành thức quà mùa thu của vùng cao Bắc Hà. Cốm được bày bán ở chợ phiên, ở thị trấn Bắc Hà. Những gia đình đón khách nghỉ tại nhà thì làm cốm để du khách trải nghiệm. Hương cốm Bắc Hà theo chân du khách và thương lái đi muôn nơi, đồng bào Tày ở xã Tà Chải cũng vì thế thêm thu nhập từ nghề làm cốm. Nhiều gia đình ở làng người Tày còn biết cấy lúa nếp rải vụ để có lúa nếp làm cốm trong 2 - 3  tháng. Lúa nếp ở Tà Chải và các xã quanh thị trấn Bắc Hà không đủ, nhiều gia đình phải lên tận nương lúa nếp của người Mông mua về làm cốm. Thời điểm chưa có dịch Covid-19, khách du lịch tấp nập, bà con người Tày ở làng cốm Tà Chải làm không kịp bán, giá dao động từ 120 đến 150 nghìn đồng/kg cốm xanh, chính vụ cốm, giá bán từ 100 đến 120 nghìn đồng/kg.

Ông Nguyễn Việt Hà, Phó Chủ tịch UBND huyện Bảo Yên

Năm 2021, huyện Bảo Yên tổ chức phục dựng thành công nghi lễ dâng cốm và phát triển làng nghề làm cốm truyền thống của đồng bào Tày xã Nghĩa Đô. Đây là hoạt động nằm trong lộ trình phát triển du lịch cộng đồng của địa phương, nhằm tôn vinh, bảo tồn bản sắc văn hóa, tạo ra đặc sản của địa phương, phục vụ phát triển du lịch…

Chị Lù Thị Tươi, dân tộc Tày, chủ cơ sở sản xuất, kinh doanh cốm, khẩu rang ở thôn Na Lo cho biết: Với mong muốn duy trì và phát triển nghề làm cốm truyền thống gắn với phát triển du lịch, tôi đã quyết tâm khởi nghiệp và xây dựng thương hiệu cốm. Hiện tại, mặc dù dịch bệnh ảnh hưởng đến việc tiêu thụ cốm và khẩu rang, nhưng bước đầu đã giúp người dân thay đổi nếp nghĩ, tạo việc làm, nâng cao thu nhập, hạn chế tình trạng đi làm xa của nhiều hộ đồng bào dân tộc thiểu số.

Tại huyện Bát Xát, Hội Nông dân xã Trịnh Tường vừa ra mắt Hội nghề làm cốm xanh truyền thống của đồng bào Giáy. Cùng với các sản vật khác địa phương, đặc sản cốm truyền thống của đồng bào Giáy Bát Xát sẽ trở thành sản phẩm hàng hóa phục vụ phát triển kinh tế du lịch.

Ông Hà Văn Thắng, Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch cho rằng, nên chăng, các địa phương trong tỉnh cần có quy hoạch và định hướng trong việc phát triển và bảo tồn nghề truyền thống, trong đó có nghề làm cốm của đồng bào dân tộc thiểu số, nhất là đối với những xã, huyện có tiềm năng, thế mạnh về du lịch cộng đồng theo tinh thần chỉ đạo mới đây của Chính phủ về xây dựng các mô hình bảo tồn văn hóa gắn với phát triển du lịch và xây dựng nông thôn mới ở các địa phương.

Có thể bạn quan tâm

Tin cùng chuyên mục

Xúc động hình ảnh các lực lượng dũng cảm cứu rừng Hoàng Liên

Xúc động hình ảnh các lực lượng dũng cảm cứu rừng Hoàng Liên

Vụ cháy rừng xảy ra tại xã Tả Van (thị xã Sa Pa), thuộc Vườn Quốc gia Hoàng Liên đã được kiểm soát, khống chế nhanh, hạn chế thiệt hại, không để lan vào khu vực rừng già. Đằng sau thành quả ấy là hình ảnh dũng cảm của các lực lượng không quản hiểm nguy, xông pha vào biển lửa, cứu rừng.

72 giờ giằng co với giặc lửa, cứu rừng Hoàng Liên

72 giờ giằng co với giặc lửa, cứu rừng Hoàng Liên

Chiều 22/2, trên điểm cao, những cột khói đã dần tắt lịm, những cán bộ kiểm lâm, công an, quân đội, dân quân và người dân xuống núi với khuôn mặt phờ phạc bởi đã thấm mệt nhưng ai cũng như vừa trút được một gánh nặng. Suốt 3 ngày qua, họ đã căng mình từ sáng sớm đến đêm muộn giành giật với giặc lửa để giữ lại màu xanh cho những cánh rừng.

Hàng trăm người căng mình dập lửa cứu rừng Hoàng Liên

Hàng trăm người căng mình dập lửa cứu rừng Hoàng Liên

Sáng 20/2, phóng viên Báo Lào Cai đã cùng các lực lượng đến các điểm cháy để ghi lại công tác chữa cháy rừng tại Vườn Quốc gia Hoàng Liên. Trên điểm cao 1.900 m, gió thổi ào ào, ngọn lửa bốc lên ngùn ngụt, khói mù mịt. Suốt từ đêm qua đến nay, hàng trăm cán bộ, chiến sĩ quân sự, công an, kiểm lâm và người dân địa phương vẫn căng mình dập đám cháy rừng tại thôn Séo Mý Tỷ, Dền Thàng, xã Tả Van, thị xã Sa Pa.

“Ngọc bích” lưng chừng trời

“Ngọc bích” lưng chừng trời

Chúng tôi ngược “cổng trời” trên vòng cung lớn Tả Van lên Séo Mý Tỷ, vùng đất “gần nhà xa ngõ”, chỉ cách thị xã Sa Pa tráng lệ chưa đầy 20 km mà như một thế giới khác, với bao câu chuyện về đất và người nơi đây đậm màu cổ tích, như chàng hoàng tử miền sơn cước đang bước ra hội nhập cùng bè bạn muôn phương.

Bí ẩn kho vàng Nặm Pạu

Bí ẩn kho vàng Nặm Pạu

Trên đỉnh núi Nặm Pạu nơi thâm sơn cùng cốc nằm ở khu vực giáp ranh huyện Bảo Yên (Lào Cai) và Quang Bình (Hà Giang) ẩn giấu câu chuyện kỳ bí về kho vàng chôn giấu trong lòng núi chưa có lời giải đáp.

Dọc dải sông Hồng: Từ cột cờ Lũng Pô đến đền thiêng Bảo Hà

Dọc dải sông Hồng: Từ cột cờ Lũng Pô đến đền thiêng Bảo Hà

Sông Hồng chảy qua nhiều tỉnh, thành phố nước ta trước khi hòa mình vào biển Đông mênh mông, khi chảy vào Việt Nam tại Lào Cai sông chảy thành một đường thẳng thông suốt, mạnh mẽ, phách khí giữa những dáng núi, dáng đồi điệp trùng. Sông Hồng không chỉ là nét chấm phá, tạo nên sự hài hòa của thắng cảnh mà đang là mạch nguồn của những ý tưởng, đồ án, quy hoạch lớn.

Giàng Thị Xinh và hành trình đặc biệt

Giàng Thị Xinh và hành trình đặc biệt

Khuôn mặt khả ái, xinh xắn như nụ đào chớm xuân cùng câu chuyện đầy nghị lực, khao khát vươn lên như mầm xanh nảy trên đất khó, cô học trò nhỏ Giàng Thị Xinh ở xã vùng cao Lùng Phình (huyện Bắc Hà) đã có những trải nghiệm ấn tượng.

Giữ lửa nghề rèn

Giữ lửa nghề rèn

Cuộc sống đổi thay, nghề rèn đúc ở Bắc Hà cũng dần mai một, nhưng với nhiều người thì khát vọng, quyết tâm giữ lửa nghề vẫn thôi thúc từng ngày.

Quà tặng từ "mẹ thiên nhiên"

Quà tặng từ "mẹ thiên nhiên"

Cách trung tâm xã Sín Chéng (huyện Si Ma Cai) khoảng 3 km, thôn Ngải Phóng Chồ ẩn mình trong sương mù dày đặc. Đất đai cằn cỗi, những tảng đá xám xịt vương vãi trên khắp nương đồi như thử thách ý chí của con người nơi đây. Cảm phục trước sự chăm chỉ lao động của người dân Ngải Phóng Chồ, “mẹ thiên nhiên” đã dành tặng vùng đất này món quà ý nghĩa, đó là “khó chua Khe Ma” - một hang động kỳ vĩ và bí ẩn.

“Làng nghề” hối hả đón tết

“Làng nghề” hối hả đón tết

Chỉ còn 1 tuần nữa là đến tết Nguyên đán Giáp Thìn 2024, nhưng trước đó, "làng nghề” ở các địa phương trong tỉnh đã hối hả sản xuất, kịp thời cung cấp cho thị trường sản phẩm đặc hữu, mang đậm hương vị tết.

Ga Phố Lu thưa vắng những chuyến tàu

Ga Phố Lu thưa vắng những chuyến tàu

Thời “hoàng kim” của tuyến đường sắt Hà Nội - Lào Cai, trong số các nhà ga nằm trên đất Lào Cai thì ga Phố Lu chỉ xếp sau ga Phố Mới về lượng hàng hóa và hành khách, khu vực xung quanh nhà ga lúc nào cũng nườm nượp, người tứ xứ đổ về đây tìm việc làm.

Cần khẩn trương giải quyết vướng mắc

Thi công nâng cấp Quốc lộ 279, đoạn qua xã Dương Quỳ: Cần khẩn trương giải quyết vướng mắc

Dù công tác giải phóng mặt bằng chưa xong, nhiều nhà dân chưa di chuyển khỏi khu vực công trường nhưng chủ đầu tư Dự án nâng cấp Quốc lộ 279 (đoạn qua xã Dương Quỳ, huyện Văn Bàn) vẫn để nhà thầu thi công đào đắp, san gạt, đổ đất thải vây quanh khu dân cư, khiến người dân sống trong nguy hiểm, nhà cửa bị hỏng, ảnh hưởng đến tài sản và an toàn tính mạng.

Để chè xuân ngát hương

Để chè xuân ngát hương

Từ trung tuần tháng 12 trở đi, sáng sớm đến chiều muộn, “vựa” chè ở Mường Khương rộn vang tiếng máy cắt, tỉa cành chè. Các thôn vắng bóng người lớn, muốn gặp được phải leo đồi.

Sân Quảng trường Ga Lào Cai: Ô nhiễm môi trường, cảnh quan nhếch nhác

Sân Quảng trường Ga Lào Cai: Ô nhiễm môi trường, cảnh quan nhếch nhác

Sân Quảng trường trước cửa Ga Đường sắt liên vận quốc tế Lào Cai (gọi tắt là Sân Quảng trường Ga Lào Cai) tại phường Lào Cai (thành phố Lào Cai) được Nhà nước đầu tư xây dựng với mặt bằng rộng hàng nghìn mét vuông nhằm phục vụ các phương tiện dừng, đỗ, đón trả khách đi tàu tuyến Hà Nội - Lào Cai và ngược lại. Tuy nhiên, do công tác quản lý có nhiều bất cập, tại đây đang xảy ra cảnh nhếch nhác, mất mỹ quan, ô nhiễm môi trường… làm xấu hình ảnh một nhà ga đường sắt liên vận quốc tế.

Bảo Yên: Đang xác định nguyên nhân khiến cá chết bất thường trên sông Chảy

Bảo Yên: Đang xác định nguyên nhân khiến cá chết bất thường trên sông Chảy

Sáng 27/12, trên sông Chảy, đoạn qua địa phận xã Phúc Khánh, huyện Bảo Yên xảy ra hiện tượng cá ngoài tự nhiên và cá trong các lồng nuôi trên sông lờ đờ, nổi đầu lên mặt nước sau đó bị chết. Hiện tượng này hiện chưa xác định được nguyên nhân, nên có nhiều luồng dư luận trái chiều.

Nậm Mả - xã có 2 thôn

Nậm Mả - xã có 2 thôn

Với 2 thôn, Nậm Mả là xã có ít thôn nhất không chỉ của huyện Văn Bàn mà cả của tỉnh. Địa bàn rộng, dân cư thưa, lợi thế phát triển kinh tế hầu như không có gì nổi bật là những thách thức mà cấp ủy đảng, chính quyền và người dân nơi đây phải đối mặt trên chặng đường thu hẹp khoảng cách phát triển với các xã trên địa bàn huyện.

Bài cuối: Khơi mở tiềm năng, nâng tầm giá trị

Bài cuối: Khơi mở tiềm năng, nâng tầm giá trị

Ngành nông nghiệp và nhiều doanh nghiệp, cá nhân đã vào cuộc cùng địa phương triển khai các hoạt động để bảo tồn, cũng như xây dựng phương án dự án để thực hiện, gợi mở những giải pháp cho vùng chè cổ thụ, làm các dòng trà cao cấp (giá trị cao) trồng mới, làm du lịch… Đặc biệt, gần đây, có những cá nhân, tổ chức đã dành nhiều tâm huyết để nâng tầm sản phẩm trà Việt, trong đó có nguyên liệu từ các vùng chè cổ thụ ở Lào Cai.

fb yt zl tw