Năm nay, Tuần lễ “Thế giới Nuôi con bằng sữa mẹ” diễn ra từ ngày 1/8 đến 7/8, với chủ đề “Ưu tiên nuôi con bằng sữa mẹ: Tạo dựng hệ thống hỗ trợ bền vững” - như sự tri ân thầm lặng dành cho những người mẹ nơi rẻo cao, những người đang truyền cho con một khởi đầu nhân văn và mạnh mẽ.
Khởi đầu bằng tình mẹ
Ở thôn Bể 1, xã Chiềng Ken, chị Hoàng Thị Tươi, dân tộc Tày - là một trong nhiều bà mẹ đã nuôi con hoàn toàn bằng sữa mẹ trong những tháng đầu đời. Với chị, việc cho con bú mẹ không chỉ là bản năng mà còn là niềm hạnh phúc.
“Tôi đã sinh hai con, cả hai đều bú sữa mẹ hoàn toàn trong những tháng đầu. Con đầu của tôi được bú mẹ trong vòng 16 tháng. Mỗi lần ôm con trong vòng tay, tôi thấy dâng trào cảm giác hạnh phúc và gắn bó khó tả. Dòng sữa ấy không chỉ là thức ăn, mà là cách tôi truyền cho con sự sống và tình yêu” - chị Tươi chia sẻ.
Đó là một hành trình chan chứa yêu thương. Trong căn nhà đơn sơ, tiếng con khóc, tiếng mẹ ru hòa cùng dòng sữa ngọt lành khởi đầu cho một cuộc đời khỏe mạnh, bình an.
Còn tại thôn Khe Cóc, chị Triệu Thị Liều, dân tộc Dao, lần đầu làm mẹ, quyết định cho con bú mẹ hoàn toàn.
“Tôi không có kinh nghiệm, nhưng các chị bảo sữa mẹ là tốt nhất, cứ cho bú nhiều là con khỏe. Tôi làm theo. Giờ thấy con ít ốm, ngủ ngoan, tôi càng tin hơn vào sữa mẹ” - chị Liều tâm sự.
Đối với chị, giữa hoàn cảnh thiếu thốn, không đủ điều kiện mua sữa ngoài, dòng sữa mẹ trở thành chỗ dựa, giúp chị vững vàng hơn trong hành trình làm mẹ.
Sức mạnh từ tình mẹ và tri thức y tế
Là nữ hộ sinh, chuyên trách dinh dưỡng tại Trạm Y tế xã Chiềng Ken, chị Hoàng Thị Lập đã nhiều năm gắn bó với công tác chăm sóc sản phụ và trẻ sơ sinh vùng cao. Chị khẳng định, sữa mẹ vẫn là giải pháp dinh dưỡng tối ưu, đặc biệt trong điều kiện kinh tế - xã hội còn khó khăn.
“Sữa mẹ giàu dinh dưỡng, dễ hấp thu, không tốn chi phí và đặc biệt là chứa nhiều kháng thể tự nhiên, giúp trẻ chống lại các bệnh truyền nhiễm. Ở nơi dịch vụ y tế còn hạn chế, sữa mẹ là lá chắn miễn dịch đầu tiên và hiệu quả nhất của trẻ nhỏ”, chị Lập cho biết. Hiện nay, nhận thức của phụ nữ vùng cao đang thay đổi tích cực. Nhiều chị em đã chủ động lắng nghe lời khuyên từ cán bộ y tế, từ hội phụ nữ, quyết định nuôi con bằng sữa mẹ theo hướng khoa học, bài bản hơn.
Thống kê tại xã Chiềng Ken cho thấy, tỷ lệ trẻ được bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu đạt 97,91% (47/48 trẻ). Một con số ấn tượng, phản ánh hiệu quả của quá trình truyền thông và đồng hành.
Tuy nhiên, theo chị Lập, thách thức lớn nhất hiện nay không nằm ở nhận thức, mà ở thời gian và điều kiện. “Nhiều phụ nữ phải sớm quay lại với công việc ruộng nương, để con cho ông bà chăm sóc. Khi không được ở bên con thường xuyên, việc duy trì cho con bú mẹ hoàn toàn gặp nhiều khó khăn”, chị Lập chia sẻ.
Khi cả cộng đồng cùng hành động
Không chỉ đội ngũ y tế, các tổ chức chính trị - xã hội ở cơ sở cũng vào cuộc mạnh mẽ, nhằm bảo vệ và duy trì thói quen nuôi con bằng sữa mẹ. Tại xã Chiềng Ken, Hội Liên hiệp Phụ nữ xã đã tổ chức nhiều hoạt động truyền thông hiệu quả, từ sinh hoạt chi hội, sinh hoạt câu lạc bộ, đến vận động trực tiếp tại các gia đình. Đặc biệt, các câu lạc bộ như “Xây dựng gia đình hạnh phúc”, “Chăm sóc sức khỏe sinh sản” đã trở thành nơi để chị em cùng chia sẻ kinh nghiệm, học hỏi và nâng cao nhận thức.
Chị Vi Thị Loan, Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ xã Chiềng Ken chia sẻ: “Chúng tôi xác định việc vận động chị em nuôi con bằng sữa mẹ là nhiệm vụ quan trọng. Ngoài việc tuyên truyền, chúng tôi phối hợp với y tế xã, tổ chức tư vấn theo nhóm nhỏ, phát tài liệu song ngữ, hướng dẫn các mẹ kỹ năng cho con bú đúng cách”.
Nhờ sự vào cuộc đồng bộ, phong trào nuôi con bằng sữa mẹ đang lan tỏa ngày càng rộng. Tuy vậy, vẫn còn không ít phụ nữ chưa hiểu hết giá trị của sữa mẹ, thậm chí bị ảnh hưởng bởi quảng cáo sai lệch từ các sản phẩm thay thế.
Sự đồng thuận từ y học hiện đại
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và UNICEF, trẻ cần bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu và nên tiếp tục bú mẹ đến 24 tháng để đảm bảo phát triển toàn diện. Trong sữa mẹ có đủ đạm, đường, chất béo, vitamin, khoáng chất và đặc biệt là các kháng thể giúp tăng cường miễn dịch. Đặc biệt, sữa non có trong 1 - 3 ngày đầu sau sinh, được ví như “liều vắc-xin đầu đời” cho trẻ.
Bác sĩ Chuyên khoa I Hoàng Tùng, Trưởng Khoa Truyền nhiễm, Bệnh viện Sản Nhi tỉnh Lào Cai phân tích: “Trẻ bú mẹ có sức đề kháng tốt hơn, ít nguy cơ bị tiêu chảy, viêm phổi, thừa cân, béo phì hay mắc các bệnh mãn tính sau này. Sữa mẹ còn chứa kháng thể IgA, bảo vệ hệ tiêu hóa và hô hấp, những hàng rào miễn dịch đầu tiên”.
Tại Bệnh viện Đa khoa số 2 tỉnh Lào Cai, tỷ lệ cho con bú mẹ hoàn toàn trong những ngày đầu mới sinh đạt khoảng 90%.
Theo bác sĩ Hoàng Mạnh Tuân, Phó trưởng Khoa Sản, đây là tín hiệu rất đáng mừng. “Phụ nữ dân tộc thiểu số vẫn giữ thói quen truyền thống, ít dùng sữa ngoài, nên tỷ lệ trẻ bú mẹ cao hơn. Chúng tôi luôn khuyến khích các mẹ cho con bú sớm trong vòng 30 phút sau sinh - cả với sinh mổ và sinh thường”.
Bác sĩ Tuân cho biết, để duy trì việc cho con bú mẹ sau sinh, đặc biệt là với phụ nữ vùng cao, cần có hệ thống hỗ trợ đồng bộ: từ đội ngũ bác sĩ, nữ hộ sinh, đến cán bộ hội phụ nữ, cộng tác viên y tế thôn, bản. Tại bệnh viện, các buổi tư vấn song ngữ được tổ chức thường xuyên. Tờ rơi, pano, clip hướng dẫn… đều được chuẩn bị kỹ.
“Chỉ sau vài giờ sinh, nhiều bà mẹ đã tự tin bế con, cho bú đúng cách. Khi người mẹ hiểu đúng giá trị của sữa mẹ, được đồng hành kịp thời, họ sẽ đủ sức vượt qua mọi khó khăn để dành điều tốt nhất cho con” - bác sĩ Tuân nhấn mạnh.
Sữa mẹ - với phụ nữ vùng cao, không chỉ là nguồn dưỡng chất, còn là món quà đầu đời, là niềm tin, là kết nối thiêng liêng. Hành trình nuôi con bằng sữa mẹ, tưởng như đơn giản, lại chính là sự chung tay của cộng đồng. Giữa bản làng yên bình ở Lào Cai vẫn luôn vang vọng tiếng ru à ơi, những đứa trẻ được lớn lên khỏe mạnh từ dòng sữa mẹ ngọt lành - món quà đầu đời của mẹ, của núi rừng, của tình yêu thương vô bờ.
