Gần 500 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia: Tránh vinh danh ồ ạt, lơ là bảo tồn

Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch vừa bổ sung 17 di sản vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Việc ghi danh vừa là tín hiệu vui, vừa mở ra cơ hội quảng bá văn hóa, du lịch cho địa phương, giúp di sản đến gần hơn với công chúng. Điều này cũng đặt ra những yêu cầu mới về phát huy giá trị di sản, tránh ghi danh ồ ạt nhưng lơ là nhiệm vụ bảo tồn bền vững.

Nối dài danh mục di sản

Di sản văn hóa phi vật thể là sản phẩm tinh thần gắn với cộng đồng hoặc cá nhân, vật thể và không gian văn hóa liên quan, có giá trị lịch sử, văn hóa, khoa học, không ngừng được tái tạo và được lưu truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác.

Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch (VHTTDL) bổ sung 17 di sản vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Trong đó có các lễ hội truyền thống như lễ hội giã cốm của người Tày (Tuyên Quang), lễ hội bơi chải làng Tiếu Mai và lễ hội Đền Tiên La (Bắc Giang),…

Việc ghi danh không chỉ là tín hiệu vui với di sản mà còn mở ra cơ hội quảng bá văn hóa, du lịch cho địa phương.
Việc ghi danh không chỉ là tín hiệu vui với di sản mà còn mở ra cơ hội quảng bá văn hóa, du lịch cho địa phương.

Ở loại hình nghề thủ công truyền thống, nghề làm nhang (Tây Ninh), nghề làm gốm ở Sa Huỳnh (Quảng Ngãi), nghề ướp trà sen Quảng An (Hà Nội),… được công nhận là di sản văn hóa phi vật thể. Phở Hà Nội, phở Nam Định, mì Quảng (Quảng Nam), tri thức may, mặc áo dài Huế,… có tên trong danh sách công nhận di sản thuộc loại hình tri thức dân gian.

Đợt công bố mới nhất của Bộ VHTTDL còn vinh danh các tập quán xã hội và tín ngưỡng như lễ Xên đông (cúng rừng) của người Thái (Yên Bái) và nghi lễ Tết Xíp xí của người Thái trắng (Sơn La). Ở loại hình nghệ thuật trình diễn dân gian có Ru ún (hát ru) của người Mường (Thanh Hóa).

Việc ghi danh không chỉ là tín hiệu vui với di sản, mà còn mở ra cơ hội quảng bá văn hóa, du lịch cho địa phương, giúp di sản đến gần hơn với công chúng. Tuy nhiên, điều này cũng đặt ra những yêu cầu mới đối với nhiệm vụ quản lý, bảo vệ và phát huy giá trị di sản.

Tháng 4/2024, Chính phủ ban hành Nghị định số 39/2024/NĐ-CP quy định biện pháp quản lý, bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể trong các Danh sách của UNESCO và Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.

Nguyên tắc trong quản lý, bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể là bảo đảm các di sản văn hóa phi vật thể được thực hành để hướng con người, cộng đồng tới các giá trị văn hóa tốt đẹp, gìn giữ bản sắc, hướng tới sự phát triển xã hội toàn diện.

Việc ứng xử với di sản cần bảo đảm tôn trọng sự đa dạng văn hóa, vai trò của cộng đồng chủ thể và tính đặc thù dân tộc, vùng miền. Di sản văn hóa phi vật thể của các cộng đồng khác nhau đều được tôn trọng như nhau.

Bảo tồn và phát triển di sản sau khi được ghi danh đòi hỏi sự nghiên cứu kỹ lưỡng.
Bảo tồn và phát triển di sản sau khi được ghi danh đòi hỏi sự nghiên cứu kỹ lưỡng.

Cẩn trọng từ bảo tồn đến quảng bá

Việt Nam sở hữu kho tàng di sản văn hóa phi vật thể đa dạng, từ các sản phẩm thủ công truyền thống, nghi lễ, hình thức biểu diễn nghệ thuật cho tới những tri thức bản địa. Ngoài những yêu cầu về bảo tồn theo nghị định, câu chuyện hậu vinh danh, các chuyên gia cũng đề cập mối lo ngại di sản được vinh danh ồ ạt.

Tiến sĩ Trần Hữu Sơn, Viện trưởng Viện Nghiên cứu ứng dụng văn hóa và du lịch nêu một số bất cập liên quan đến công tác quản lý, bảo vệ và phát huy di sản văn hóa phi vật thể. Thực trạng này xuất phát từ việc chưa nắm được đặc trưng cơ bản của di sản nên nhiều địa phương bảo tồn di sản chưa đúng cách, không tôn trọng vai trò cộng đồng và các thành tố liên quan, dễ dẫn tới tình trạng “đồng phục hóa”.

Việc bảo tồn và phát triển di sản sau khi được ghi danh đòi hỏi sự nghiên cứu kỹ lưỡng, tránh xâm hại tính nguyên vẹn của di sản. PGS.TS Bùi Hoài Sơn, Ủy viên thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội khẳng định, di sản văn hóa mong manh và nhạy cảm trước sự thay đổi của thời cuộc.

Từ năm 2001, lĩnh vực di sản văn hóa phi vật thể ở Việt Nam đã được luật hóa trong Luật Di sản văn hóa và Nghị định 98/2010/NĐ-CP. Để có tên trong danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, di sản phải có tính đại diện, thể hiện bản sắc của cộng đồng, địa phương, phản ánh sự đa dạng văn hóa và sự sáng tạo của con người, được kế tục qua nhiều thế hệ. Tính đến tháng 8/2024, Việt Nam có gần 500 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.

“Giả sử, với không gian ẩm thực, thực khách không chỉ được thưởng thức món ăn, mà còn được sống trong một phần của lịch sử và văn hóa. Cần biến những món ăn truyền thống, những di sản văn hóa phi vật thể của chúng ta trở thành đại sứ văn hóa”, chuyên gia đề xuất.

Nhà nghiên cứu Nguyễn Trương Quý quan tâm giải pháp tiếp tục quảng bá các di sản văn hóa phi vật thể đến người dân trong nước và bạn bè quốc tế. Mỗi di sản văn hóa phi vật thể cần có một cách quảng bá khác nhau để công chúng hiểu đúng giá trị di sản.

Nhiều món ăn nổi tiếng được ghi danh di sản văn hóa phi vật thể.
Nhiều món ăn nổi tiếng được ghi danh di sản văn hóa phi vật thể.

Nghệ nhân Lê Thị Thiết, Chủ tịch Hiệp hội Văn hóa ẩm thực Nam Định nhấn mạnh vai trò, nhiệm vụ của các hiệp hội, câu lạc bộ.

“Di sản phi vật thể cần kế hoạch bảo tồn và phát triển bền vững. Việc này đòi hỏi cơ chế, chính sách mang tính định hướng của cơ quan quản lý nhà nước”, nghệ nhân Lê Thị Thiết nói.

Dự án Luật Di sản văn hóa (sửa đổi) được Bộ VHTTDL thừa ủy quyền của Chính phủ trình lần đầu tiên tại Kỳ họp thứ 7, Quốc hội khóa XV. Theo dự kiến, dự án luật này sẽ được thông qua tại Kỳ họp thứ 8 vào tháng 10/2024.

Nhiều đại biểu kỳ vọng, Luật Di sản văn hóa (sửa đổi) sẽ hoàn thiện các quy định về nguyên tắc, đối tượng, trình tự, thủ tục kiểm kê, nhận diện, ghi danh, biện pháp quản lý, bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa. Việc bảo tồn và phát huy giá trị một cách phù hợp, bài bản sẽ giúp di sản thực sự “sống” trong cộng đồng.

Theo tienphong.vn

Có thể bạn quan tâm

Tin cùng chuyên mục

Nền tảng và động lực cho sự phát triển xã hội

Nền tảng và động lực cho sự phát triển xã hội

Sau hợp nhất, Lào Cai trở thành nơi hội tụ của trên 30 nhóm, ngành dân tộc, tạo nên một bức tranh văn hóa vô cùng phong phú và độc đáo. Những con số: 4 di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại, 56 di sản quốc gia và gần 100 lễ hội, nghi lễ đặc sắc đã minh chứng cho sự giàu có về văn hóa của một tỉnh biên giới. Mỗi di sản không chỉ nuôi dưỡng đời sống tinh thần cộng đồng mà còn khẳng định bản sắc riêng của từng dân tộc, trở thành nền tảng và động lực cho sự phát triển xã hội.

Ngày 04/10/2025 sẽ diễn ra Lễ hội Cốm xã Nghĩa Đô năm 2025

Ngày 04/10/2025 sẽ diễn ra Lễ hội Cốm xã Nghĩa Đô năm 2025

Theo kế hoạch, Lễ hội Cốm xã Nghĩa Đô năm 2025 sẽ được diễn ra vào 04/10/2025 (thứ 7), tại Nhà Văn hóa bản Mường Kem. Lễ hội cốm là lễ hội độc đáo gắn với đời sống nông nghiệp của người Tày xã Nghĩa Đô, thể hiện khát vọng của con người về cuộc sống ấm no, hạnh phúc.

Nối dài sợi dây truyền thống

Nối dài sợi dây truyền thống

Sinh ra, lớn lên cùng với nét đẹp văn hóa ngàn đời của dân tộc, nên những người con của bản hiểu hơn ai hết giá trị quý báu ông cha để lại. Khắp các bản làng vùng dân tộc thiểu số ở Lào Cai, thế hệ hậu sinh ấy với những việc làm thiết thực đang làm “sống” lại nét văn hóa cổ truyền dần bị mai một và có nguy cơ phai nhạt. Nghệ nhân Ưu tú Tẩn Khái Cường, xã Mường Khương là một trong những người như thế.

Phát huy giá trị di tích lịch sử văn hóa đền Làng Lúc

Phát huy giá trị di tích lịch sử văn hóa đền Làng Lúc

Bảo Hà là vùng đất có lịch sử lâu đời, giàu truyền thống yêu nước, chống giặc ngoại xâm. Đây cũng là nơi hội tụ nhiều di tích, di sản nổi tiếng, trong đó có đền Làng Lúc – ngôi đền thờ ba vị tướng dưới trướng ông Hoàng Bảy. Nơi đây từ lâu đã trở thành điểm đến tâm linh của đông đảo du khách.

Ánh sáng đêm

Ánh sáng đêm

Tháng Tám, tiết trời sang thu dịu mát. Về đêm, thành phố như khoác lên mình tấm áo mới, lung linh dưới ánh đèn cao áp trải dọc khắp các con đường. Từ trên cao nhìn xuống, những vệt sáng ấy tựa những sợi chỉ muôn màu, khéo léo đan cài, uốn lượn qua từng phố phường, ngõ nhỏ, huyền ảo như trong cổ tích.

Lung linh sắc màu đèn Trung thu

Lung linh sắc màu đèn Trung thu

Những ngày này, khi phố phường lên đèn cũng là lúc không khí lễ hội bắt đầu ở xã Thác Bà. Người người đi lại nườm nượp trên những tuyến đường, tiếng hát nhạc rộn ràng: “Tùng dinh dinh tùng tùng dinh dinh/ Đây ánh sao vui chiếu xa non ngàn/ Tùng dinh dinh dinh dinh tùng dinh dinh/ Ánh sao Bác Hồ tỏa sáng nơi nơi...”. Trẻ em ngồi lên xe chở đèn, người lớn đẩy đi khắp phố trong tiếng hò reo. Vùng quê ven sông Chảy rực rỡ và lung linh. Mùa Trung thu đã bắt đầu!

Mường Khương: Sôi nổi các hoạt động văn nghệ, thể thao chào mừng Đại hội Đảng các cấp

Mường Khương: Sôi nổi các hoạt động văn nghệ, thể thao chào mừng Đại hội Đảng các cấp

Hướng tới chào mừng Đại hội Đảng bộ tỉnh Lào Cai lần thứ I, nhiệm kỳ 2025 - 2030 và tiến tới Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng, những ngày này, xã Mường Khương đã tổ chức nhiều hoạt động thể thao, văn nghệ, tạo khí thế thi đua sôi nổi trong nhân dân.

Người giữ nghề dệt thổ cẩm truyền thống Xơ Đăng

Người giữ nghề dệt thổ cẩm truyền thống Xơ Đăng

Lặng lẽ kiên trì bên khung cửi, bàn tay thoăn thoắt đưa thoi, bà Xong ở buôn Kon Wang, xã Tân Tiến, tỉnh Đắk Lắk đang ngày ngày dệt nên những tấm thổ cẩm đầy sắc màu. Trong cuộc sống hiện đại, thổ cẩm do bà làm ra đang theo bước chân con cháu đưa giá trị, hồn cốt của dân tộc đi xa.

Triển lãm chuyên đề “Thành tựu kinh tế - xã hội tỉnh Lào Cai giai đoạn 2020 - 2025" chào mừng Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh Lào Cai lần thứ I, nhiệm kỳ 2025 - 2030

Triển lãm chuyên đề “Thành tựu kinh tế - xã hội tỉnh Lào Cai giai đoạn 2020 - 2025" chào mừng Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh Lào Cai lần thứ I, nhiệm kỳ 2025 - 2030

Sáng 27/9, tại Bảo tàng tỉnh (cơ sở 1), Sở Nội vụ phối hợp với Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch tỉnh tổ chức khai mạc Triển lãm chuyên đề “Thành tựu kinh tế - xã hội tỉnh Lào Cai giai đoạn 2020 - 2025” và “Dấu ấn chia tách, sáp nhập tỉnh Lào Cai qua tài liệu lưu trữ”. Sự kiện diễn ra nhằm chào mừng Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh Lào Cai lần thứ I, nhiệm kỳ 2025 - 2030. 

Kể chuyện qua tiếng khèn

Kể chuyện qua tiếng khèn



Giữa đại ngàn Tây Bắc hùng vĩ, nơi những nếp nhà sàn ẩn mình bên sườn núi, tiếng khèn nứa của Nghệ nhân Ưu tú Hoàng Hữu Định ở thôn Khe Ngang, xã Yên Thành vẫn đều đặn ngân vang. Không đơn thuần là âm nhạc, tiếng khèn ấy như lời kể chuyện về truyền thống, về ký ức và linh hồn văn hóa của một người cả đời gắn bó, nâng niu và tự hào về văn hóa dân tộc Dao quần trắng.

fb yt zl tw