Nghi lễ chọn hướng kiêng của người Tày

LCĐT - Trong kho tàng văn hóa của đồng bào Tày ở Lào Cai có tới 6 di sản đã được công nhận là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia: Then Tày, Khắp Nôm, kéo co, xòe Tà Chải, lễ hội xuống đồng và nghi lễ chỉ hướng kiêng. Trong đó, chỉ hướng kiêng là một nghi lễ độc đáo, mang đậm bản sắc dân tộc Tày, được công nhận là di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia năm 2019.

Mỗi năm, người Tày chọn ra một hướng kiêng khác nhau. Ví dụ, năm nay chọn hướng Bắc, năm sau chọn hướng Tây… với mong muốn trong năm luôn có sự phát triển của thôn, bản và người dân. Hiện nay, chỉ còn người Tày ở xã Làng Giàng (huyện Văn Bàn) vẫn giữ được tập quán này và duy trì tổ chức hằng năm.

Điệu múa bát trong phần hội sau nghi lễ chọn hướng kiêng.
Điệu múa bát trong phần hội sau nghi lễ chọn hướng kiêng.

Nghi lễ chọn hướng kiêng được người Tày tổ chức vào sáng mùng một Tết để chọn hướng tốt cho người dân của cả làng. Đây là nghi lễ của cộng đồng, toàn thể người dân đều tuân thủ theo hướng kiêng, dưới sự chủ trì của 3 thầy mo, quan trọng nhất là thầy mo chọn hướng kiêng và thầy mo cúng thần thổ địa, thầy mo cúng trong lễ hội xuống đồng.

Lễ vật gồm 1 thanh kiếm sắt, 1 tập giấy tiền vàng, bó hương, 2 chén nước chè, 12 chén rượu. Các thầy mo cùng với chủ hộ đến khu ruộng trung tâm của thôn tìm chọn hướng. Cả 3 thầy cùng toàn thể người dân dâng hương tại khu ruộng trung tâm của thôn dâng hương, chè, thuốc và giấy tiền vàng cho thần linh, thổ địa của làng.

Theo tập quán của đồng bào Tày, hướng được chọn tính theo năm chẵn - năm lẻ, tất cả có 4 hướng theo trục đông - tây và nam - bắc. Nếu năm chẵn thì chính hướng kiêng của thôn là theo trục nam - bắc; năm lẻ chính hướng kiêng của thôn là theo trục đông - tây, người Tày tìm chọn hướng theo chiều ngược  kim đồng hồ. Năm nào biết hướng kiêng của năm đó.

Khi đã chọn được hướng kiêng, cả thôn năm đó không ai được làm nhà quay về hướng đó, kể cả chuồng gà hoặc chuồng lợn, khi đi rừng cũng kiêng đi về hướng kiêng đã chọn. Cụ thể năm 2020, người Tày kiêng hướng nam, đến năm 2021, người Tày kiêng hướng bắc… Vì thế, trong năm những gia đình nào ở trong thôn, xã dựng nhà mới, làm chuồng gia súc, mọi việc trọng đại của thôn không được chọn quay mặt về hướng kiêng.

Trong nghi lễ chọn hướng kiêng ở xã Làng Giàng năm 2020, thầy mo khấn rằng: Ba mươi ngày mới là một tháng, mười hai tháng mới là một năm, hết năm cũ sang năm mới. Hôm nay, con cháu người Tày không bỏ phong tục của người xưa truyền lại, khởi hành bước ra đồng, ra đường đi lại. Thay mặt bà con người Tày trong xã Làng Giàng, những người làm ông mo, then đi khởi hành, chào ông Tam Sà, Thuyết Tả, xin phù hộ cho con cháu mo, then sang năm mới có sức khỏe dồi dào, làm ăn phát đạt, mọi sự bình yên, các cụ trường thọ, các cháu ngoan ngoãn, lớn nhanh, thành đạt…

Sau khi chọn hướng kiêng, người dân mở hội thi bắn nỏ ngay tại khu ruộng trung tâm, sau đó trở về nhà thầy mo tổ chức Khắp Nôm, múa xòe, đánh trống để mừng cho năm mới mọi điều tốt lành.

Có thể bạn quan tâm

Tin cùng chuyên mục

Triển lãm "VIETNAM 75" tôn vinh cuộc kháng chiến anh dũng của nhân dân Việt Nam

Triển lãm "VIETNAM 75" tôn vinh cuộc kháng chiến anh dũng của nhân dân Việt Nam

Diễn ra đúng vào dịp kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước (30/4/1975-30/4/2025), Triển lãm “VIETNAM 75” – Hồi ức lịch sử về chiến tranh Việt Nam đã mang đến một cái nhìn tổng quan cho cộng đồng và bạn bè quốc tế sinh sống tại Đức về một giai đoạn lịch sử của dân tộc trong cuộc kháng chiến chống giặc ngoại xâm. Không chỉ tôn vinh cuộc kháng chiến anh dũng của nhân dân Việt Nam, mà “VIETNAM 75” còn nhắc nhớ về nỗi đau mà chiến tranh đã gây ra với hàng triệu gia đình.

Dấu ấn văn xuôi Lào Cai

Dấu ấn văn xuôi Lào Cai

Trên tay tôi đang là ấn phẩm còn thơm mùi mực : Tuyển tập Truyện ngắn hay Lào Cai. Lòng lâng lâng cảm xúc thật khó tả bởi ấn phẩm được Hội Văn học – Nghệ thuật Lào Cai phát hành đúng dịp cả nước nô nức tổ chức các hoạt động mừng đại lễ 50 năm non sông liền một dải, cũng là 50 năm nền văn học, nghệ thuật sau ngày đất nước thống nhất.

Tương ớt vùng đất thép

Tương ớt vùng đất thép

Tương ớt Mường Khương có màu đỏ như môi con gái chưa chồng, sánh mịn như vải chàm vừa nhuộm, khi mở nắp chum đã tỏa ra mùi thơm của hồn rừng, vía núi.

[Ảnh] Vui hội gánh nước

[Ảnh] Vui hội gánh nước

Hội thi gánh nước là một trong những hoạt động thú vị tại Ngày hội Văn hóa dân gian "Sắc vàng bên dòng Nặm Luông" lần thứ III năm 2025 huyện Bảo Yên. Hội thi không chỉ là hoạt động vui chơi mà còn mang ý nghĩa sâu sắc về tâm linh và văn hóa của người Tày. 

Triển lãm ảnh tri ân những người mẹ Việt Nam huyền thoại

Triển lãm ảnh tri ân những người mẹ Việt Nam huyền thoại

Những ngày tháng Tư lịch sử, có một triển lãm ảnh diễn ra giữa trung tâm Thủ đô Hà Nội mà hầu như ai bước vào xem cũng xúc động, nhiều người rơm rớm nước mắt…, đó là triển lãm “Ký ức và huyền thoại” tại Trung tâm Thông tin văn hóa Hồ Gươm (Hoàn Kiếm, Hà Nội), trưng bày 50 chân dung Mẹ Việt Nam được Đại tá, nhà báo, nghệ sĩ nhiếp ảnh Trần Hồng ghi lại trong suốt gần nửa thế kỷ qua.

Chương trình nghệ thuật “Mừng ngày hội non sông” - Khúc tráng ca mừng 50 năm ngày Giải phóng miền Nam

Chương trình nghệ thuật “Mừng ngày hội non sông” - Khúc tráng ca mừng 50 năm ngày Giải phóng miền Nam

Chào mừng kỷ niệm 50 năm ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước (30/4/1975 - 30/4/2025), tối 30/4, UBND thành phố Lào Cai đã tổ chức chương trình nghệ thuật “Mừng ngày hội non sông”, nhằm tôn vinh những trang sử hào hùng của dân tộc và khẳng định thành tựu trong hành trình xây dựng, phát triển quê hương, đất nước hôm nay.

Kỷ vật Trường Sơn - giá trị lịch sử

Kỷ vật Trường Sơn - giá trị lịch sử

Tại Bảo tàng tỉnh Lào Cai, hơn 100 hiện vật Trường Sơn - những kỷ vật vô giá, những dấu ấn của một thời chiến tranh gian khổ đang được lưu giữ cẩn thận. Những kỷ vật này được tiếp nhận từ Hội Truyền thống Trường Sơn - Đường Hồ Chí Minh Việt Nam tại Lào Cai vào năm 2019.

Vinh danh 18 “Trạng Nguyên nhỏ tuổi”

Vinh danh 18 “Trạng Nguyên nhỏ tuổi”

Ngày 29/4, tại Di tích Quốc gia đặc biệt Văn Miếu - Quốc Tử Giám (Hà Nội), Vòng Chung kết toàn quốc Ngày hội “Trạng Nguyên nhỏ tuổi”, Viết chữ đẹp: “Nét chữ - Nết người” lần thứ XXIII và Bảng vàng ghi danh lần thứ V, năm học 2024 - 2025 đã diễn ra trong không khí sôi nổi.

Hấp dẫn chương trình nghệ thuật 'Sức sống Trường Sa'

Hấp dẫn chương trình nghệ thuật 'Sức sống Trường Sa'

Tối 29/4, tại thành phố Cam Ranh, tỉnh Khánh Hòa, Bộ Tư lệnh Vùng 4 Hải quân phối hợp cùng Đài Phát thanh - Truyền hình tỉnh tổ chức chương trình chính luận nghệ thuật mang chủ đề “Sức sống Trường Sa”. Đây là hoạt động kỷ niệm 50 năm Ngày giải phóng Quần đảo Trường Sa (29/4/1975 - 29/4/2025) và 50 năm Ngày giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước (30/4/1975 – 30/4/2025).

fb yt zl tw