Ngôi làng Mường cổ “hồi sinh” nhờ du lịch cộng đồng

Những nếp nhà sàn trăm tuổi, tiếng cồng chiêng rộn ràng và thiên nhiên nguyên sơ đang giúp thôn Lập Thắng chuyển mình, trở thành điểm đến mới mẻ cho du khách yêu khám phá.

Ánh nắng đầu ngày vừa ló rạng, từng đám mây hồng đọng lại trên đỉnh đồi Hích như lặng lẽ sà xuống con ngõ nhỏ dẫn vào thôn Lập Thắng, xã Thạch Lập, huyện Ngọc Lặc (Thanh Hóa).

Tiếng cồng chiêng rộn rã, sắc phục thổ cẩm rực rỡ của các mẹ, các chị người Mường hiện ra giữa thung lũng nhỏ, khiến bất kỳ du khách nào cũng không khỏi xao xuyến.

Du khách trải nghiệm nghề dệt vải cùng đồng bào Mường ở thôn Lập Thắng.

Du khách trải nghiệm nghề dệt vải cùng đồng bào Mường ở thôn Lập Thắng.

Lập Thắng nằm tại nút giao giữa thị trấn Ngọc Lặc và miền Đồng Tâm (huyện Bá Thước), sở hữu lợi thế tự nhiên phong phú với những đồi Hích, Bựng, Trèm – được xem như các “đài quan sát” thiên nhiên lý tưởng.

Nơi đây còn có hệ thống hang động nguyên sơ như hang Gió, hang Quăn và thác Khe Cha, sẵn sàng làm hài lòng những bước chân ưa phiêu lưu, mạo hiểm.

Hồi sinh từ văn hóa bản địa

Với hơn 93% dân số là người dân tộc Mường, xã Thạch Lập là “kho báu” văn hóa dân tộc, nơi vẫn gìn giữ được hơn 700 nếp nhà sàn truyền thống, nhiều căn có tuổi đời trên dưới 100 năm.

Người dân nơi đây vẫn duy trì các giá trị văn hóa đặc sắc như lễ hội, cồng chiêng, ẩm thực, làn điệu dân ca, trò chơi dân gian...

Theo anh Phạm Văn Hưng, Chủ tịch Hội Nông dân xã Thạch Lập, một người con của vùng đất này, “nếu mọi nơi đều giống nhau, thì con người chẳng cần phải đi đâu cả”.

Chính vì thế, việc bảo tồn các giá trị riêng biệt của người Mường không chỉ là giữ gìn bản sắc mà còn là nền tảng để phát triển du lịch cộng đồng một cách bền vững.

Ngôi nhà sàn gần 100 năm tuổi của gia đình bà Phạm Thị Sáu, thôn Lập Thắng, vẫn giữ nguyên kiến trúc ba gian hai chái đặc trưng.

Ngôi nhà sàn gần 100 năm tuổi của gia đình bà Phạm Thị Sáu, thôn Lập Thắng, vẫn giữ nguyên kiến trúc ba gian hai chái đặc trưng.

Chỉ cách đây vài năm, ít ai nghĩ những nông dân thuần nông ở Lập Thắng sẽ có ngày trở thành những “chủ homestay”, làm du lịch, tiếp khách khắp nơi. Nhưng bằng quyết tâm và sự hỗ trợ từ chính quyền, điều đó đã trở thành hiện thực.

Đầu tư bài bản, tạo sinh kế từ bản làng

Từ năm 2021, xã Thạch Lập bắt đầu triển khai Đề án "Bảo tồn, phát triển nhà sàn truyền thống của đồng bào dân tộc Mường gắn với phát triển du lịch cộng đồng", do huyện Ngọc Lặc hỗ trợ.

10 hộ dân tiêu biểu tại thôn Lập Thắng đã được lựa chọn làm điểm du lịch cộng đồng, tiến hành cải tạo nhà cửa, chỉnh trang cảnh quan và sẵn sàng đón khách.

Anh Phạm Văn Cảnh – Trưởng thôn Lập Thắng, người có hơn 20 năm “ăn cơm công việc thôn” là một trong những hộ tiên phong làm homestay.

“Làm du lịch không phải chuyện một sớm một chiều. Nếu chỉ khởi nghiệp theo phong trào, thì sớm muộn cũng bỏ cuộc”, anh nói.

Mỗi hộ được hỗ trợ 20 triệu đồng để thay mái, xây công trình vệ sinh, chỉnh trang nhà sàn phục vụ khách.

Đêm chợ phiên đã trở thành điểm đến thú vị trong hành trình khám phá, trải nghiệm của du khách khi về với Lập Thắng.

Đêm chợ phiên đã trở thành điểm đến thú vị trong hành trình khám phá, trải nghiệm của du khách khi về với Lập Thắng.

Theo thống kê, Lập Thắng có 141 hộ, trong đó 118 hộ sở hữu nhà sàn với khoảng 80 căn có thể khôi phục phục vụ du lịch cộng đồng.

Thôn hiện có một đội văn nghệ 60 người, thường xuyên biểu diễn cho khách du lịch.

Chỉ tính riêng năm 2024, đội đã biểu diễn 68 lượt, thu về khoảng 70 triệu đồng.

UBND xã Thạch Lập cũng đã phối hợp với các đơn vị chuyên môn tổ chức 9 lớp tập huấn về làm du lịch, nấu ăn, kỹ năng tiếp đón, bảo tồn văn hóa..., thu hút 460 lượt người dân tham gia.

Từ bản làng yên ả đến điểm đến mới của du lịch xanh

Từ năm 2021 đến nay, Lập Thắng đã đón 76 đoàn khách với hơn 3.000 lượt người. Tổng doanh thu từ du lịch đạt khoảng 320 triệu đồng.

Mùa du lịch năm 2025 đánh dấu lần thứ hai cộng đồng nơi đây thực sự mở cửa đón khách với tinh thần chủ động, chuyên nghiệp hơn.

Các chủ homestay giờ đây đã biết cách chế biến món ăn bản địa hợp khẩu vị du khách, hướng dẫn khách tham quan thiên nhiên, tìm hiểu văn hóa người Mường, thậm chí tham gia vào các hoạt động xã hội, thiện nguyện tại địa phương.

Ngôi nhà sàn văn hoá cộng đồng tại thôn Lập Thắng.

Ngôi nhà sàn văn hoá cộng đồng tại thôn Lập Thắng.

Phát triển du lịch cộng đồng đang góp phần tạo sinh kế bền vững cho người dân Lập Thắng.

Không chỉ giúp tăng thu nhập, mà còn góp phần bảo tồn giá trị văn hóa đang có nguy cơ mai một trong quá trình hiện đại hóa.

Lập Thắng hôm nay đang dần trở thành một hình mẫu về cách “đánh thức” bản làng bằng chính những giá trị vốn có của mình. Không cần bê tông hóa, không cần xô bồ dịch vụ, chỉ cần giữ nguyên hồn cốt văn hóa - thôn Mường cổ đang thực sự "hồi sinh".

“Bản sắc chính là tài sản, là điểm khác biệt để phát triển bền vững”, thông điệp ấy đang hiện hữu rõ ràng ở từng mái nhà sàn, từng thanh âm cồng chiêng, từng bước chân du khách đến rồi lưu luyến không rời.

Báo Văn hóa

Có thể bạn quan tâm

Tin cùng chuyên mục

[Ảnh] Vui hội gánh nước

[Ảnh] Vui hội gánh nước

Hội thi gánh nước là một trong những hoạt động thú vị tại Ngày hội Văn hóa dân gian "Sắc vàng bên dòng Nặm Luông" lần thứ III năm 2025 huyện Bảo Yên. Hội thi không chỉ là hoạt động vui chơi mà còn mang ý nghĩa sâu sắc về tâm linh và văn hóa của người Tày. 

Triển lãm ảnh tri ân những người mẹ Việt Nam huyền thoại

Triển lãm ảnh tri ân những người mẹ Việt Nam huyền thoại

Những ngày tháng Tư lịch sử, có một triển lãm ảnh diễn ra giữa trung tâm Thủ đô Hà Nội mà hầu như ai bước vào xem cũng xúc động, nhiều người rơm rớm nước mắt…, đó là triển lãm “Ký ức và huyền thoại” tại Trung tâm Thông tin văn hóa Hồ Gươm (Hoàn Kiếm, Hà Nội), trưng bày 50 chân dung Mẹ Việt Nam được Đại tá, nhà báo, nghệ sĩ nhiếp ảnh Trần Hồng ghi lại trong suốt gần nửa thế kỷ qua.

Chương trình nghệ thuật “Mừng ngày hội non sông” - Khúc tráng ca mừng 50 năm ngày Giải phóng miền Nam

Chương trình nghệ thuật “Mừng ngày hội non sông” - Khúc tráng ca mừng 50 năm ngày Giải phóng miền Nam

Chào mừng kỷ niệm 50 năm ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước (30/4/1975 - 30/4/2025), tối 30/4, UBND thành phố Lào Cai đã tổ chức chương trình nghệ thuật “Mừng ngày hội non sông”, nhằm tôn vinh những trang sử hào hùng của dân tộc và khẳng định thành tựu trong hành trình xây dựng, phát triển quê hương, đất nước hôm nay.

Kỷ vật Trường Sơn - giá trị lịch sử

Kỷ vật Trường Sơn - giá trị lịch sử

Tại Bảo tàng tỉnh Lào Cai, hơn 100 hiện vật Trường Sơn - những kỷ vật vô giá, những dấu ấn của một thời chiến tranh gian khổ đang được lưu giữ cẩn thận. Những kỷ vật này được tiếp nhận từ Hội Truyền thống Trường Sơn - Đường Hồ Chí Minh Việt Nam tại Lào Cai vào năm 2019.

Vinh danh 18 “Trạng Nguyên nhỏ tuổi”

Vinh danh 18 “Trạng Nguyên nhỏ tuổi”

Ngày 29/4, tại Di tích Quốc gia đặc biệt Văn Miếu - Quốc Tử Giám (Hà Nội), Vòng Chung kết toàn quốc Ngày hội “Trạng Nguyên nhỏ tuổi”, Viết chữ đẹp: “Nét chữ - Nết người” lần thứ XXIII và Bảng vàng ghi danh lần thứ V, năm học 2024 - 2025 đã diễn ra trong không khí sôi nổi.

Hấp dẫn chương trình nghệ thuật 'Sức sống Trường Sa'

Hấp dẫn chương trình nghệ thuật 'Sức sống Trường Sa'

Tối 29/4, tại thành phố Cam Ranh, tỉnh Khánh Hòa, Bộ Tư lệnh Vùng 4 Hải quân phối hợp cùng Đài Phát thanh - Truyền hình tỉnh tổ chức chương trình chính luận nghệ thuật mang chủ đề “Sức sống Trường Sa”. Đây là hoạt động kỷ niệm 50 năm Ngày giải phóng Quần đảo Trường Sa (29/4/1975 - 29/4/2025) và 50 năm Ngày giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước (30/4/1975 – 30/4/2025).

Trưng bày chuyên đề lịch sử “Lào Cai thời Pháp thuộc” và Triển lãm tranh, ảnh nghệ thuật Lào Cai

Trưng bày chuyên đề lịch sử “Lào Cai thời Pháp thuộc” và Triển lãm tranh, ảnh nghệ thuật Lào Cai

Bảo tàng tỉnh Lào Cai phối hợp với Hội Văn học - Nghệ thuật tỉnh tổ chức trưng bày chuyên đề lịch sử “Lào Cai thời Pháp thuộc” và Triển lãm tranh, ảnh nghệ thuật về Lào Cai. Đây là hoạt động chào mừng kỷ niệm 50 năm ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước (30/4/1975 - 30/4/2025).

Tinh thần yêu nước đỏ thắm mạng xã hội

Tinh thần yêu nước đỏ thắm mạng xã hội

Những ngày tháng 4 lịch sử, cả nước hướng về kỷ niệm 50 năm ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước. Trên khắp các nền tảng mạng xã hội cũng nhuộm màu đỏ tươi của quốc kỳ, áo cờ đỏ sao vàng hay những bản nhạc, điệu nhảy, lời ca mang tinh thần yêu nước. Mạng xã hội đang trở thành “mặt trận” lan tỏa niềm tự hào dân tộc theo những cách rất riêng.

fb yt zl tw