Quay về E-magazine Theo dõi Báo Lào Cai trên Google News
Giữ điệu múa gậy sênh tiền

Giữ điệu múa gậy sênh tiền

Cùng với khèn, gậy sênh tiền cũng là một trong những nhạc cụ đặc sắc, gắn liền với đời sống, sinh hoạt văn hóa của người Mông. Điệu múa gậy sênh tiền với nhịp điệu, âm thanh độc đáo vẫn được người Mông vùng cao Lào Cai gìn giữ, trao truyền qua nhiều thế hệ.

0:00 / 0:00
0:00
  • Nam miền Bắc
  • Nữ miền Bắc
  • Nữ miền Nam
  • Nam miền Nam

Giữa chợ phiên vùng cao Cán Cấu (Si Ma Cai), một nhóm du khách người nước ngoài bị thu hút bởi âm thanh vui nhộn phát ra từ một đoạn trúc trên tay người đàn ông dân tộc Mông. Có lẽ đây là lần đầu tiên họ nhìn thấy người Mông múa gậy sênh tiền. Điệu múa thoạt nhìn khá đơn giản nhưng thực chất rất phức tạp với những động tác chân, tay nhịp nhàng kết hợp với gõ đoạn trúc vào nhiều vị trí khác nhau trên cơ thể để tạo ra âm thanh. Biểu diễn múa gậy sênh tiền cũng là cách người Mông vùng cao Lào Cai giới thiệu bản sắc văn hóa đến du khách. Họ cũng giới thiệu và bán những cây gậy sênh tiền để có thêm thu nhập.

baolaocai_senhtien2.jpg
Du khách quốc tế thích thú xem biểu diễn múa gậy sênh tiền tại chợ Cán Cấu, Si Ma Cai.

Anh Cư Phủ, thôn Ngải Phóng Chồ, xã Sín Chéng, người làm và bán gậy sênh tiền tại chợ Cán Cấu tâm sự: Không ai biết múa sênh tiền có từ bao giờ, chỉ biết đây là điệu múa cổ, gắn liền với nhiều nghi lễ văn hóa, được người Mông truyền từ đời này qua đời khác. Đây là điệu múa dành cho cả nam và nữ, không phân biệt lứa tuổi. Múa sênh tiền khá phức tạp vì động tác phải kết hợp chân, tay, hông, đầu, phối hợp nhịp nhàng với gậy. Phải thường xuyên tập luyện trong thời gian dài mới có thể biểu diễn thành thục.

“Các cụ cao niên kể lại, gậy sênh tiền không chỉ là nhạc cụ mà còn là vũ khí phòng thân của người Mông. Múa sênh tiền ẩn chứa những thế võ cổ truyền. Đó là những động tác xoay người, đá chân mà thoạt nhìn, người xem có thể nghĩ đơn giản là múa. Thuở xưa, người biết múa gậy sênh tiền đều là người biết võ và có thể trở thành chiến binh khi cần thiết”, anh Sùng A Chùa, thôn Mào Sao Phìn, xã Sín Chéng (Si Ma Cai) cho biết thêm.

Múa sênh tiền có nhiều bài, các bài đều từ 10 nhịp cơ bản mà phát triển ra. Người múa cầm gậy sênh tiền vừa múa, vừa di chuyển với các động tác để cây gậy chạm vào các vị trí trên cơ thể làm các đồng xu phát ra âm thanh. Bài múa có thể kết hợp các nhạc cụ khác (trống, chiêng) nhưng cũng có thể không cần, bởi âm thanh từ cây gậy sênh tiền đã đủ tạo nên không khí vui nhộn.

Cùng với khèn, gậy sênh tiền là biểu tượng văn hóa, là “linh hồn” của người Mông. Gậy sênh tiền thoạt nhìn thì đơn giản, nhưng muốn làm ra được một cây gậy đòi hỏi người làm phải thật sự có kinh nghiệm và đôi tay khéo léo, tỉ mỉ.

Làm gậy sênh tiền, người ta phải chọn những cây trúc thẳng, mọc trên núi đá, đường kính khoảng 2 cm, độ dày vừa phải, dài từ 0,8 - 1,2 m, đem về phơi trong bóng mát đến khi thật khô. Sau đó người làm chia gậy làm 4 phần, dùng dao sắc đục lỗ 3 phần để xâu đồng xu; một phần không đục lỗ để người múa cầm khi biểu diễn. Trong mỗi phần đục lỗ, người ta lại chia làm 2 hoặc 3 dãy đồng xu, mỗi dãy có 2 - 3 đồng xu hợp lại. Ở hai đầu gậy được buộc một chùm dây nhiều màu sắc để làm điểm nhấn, tạo sự mềm mại và uyển chuyển cho người múa.

“Mỗi ngày, một người có thể làm được tối đa 5 cây gậy sênh tiền hoàn chỉnh. Hiện nay không còn nhiều người biết làm loại nhạc cụ này”, anh Cư Phủ tâm tư.

Những năm gần đây, các trường học trên địa bàn huyện Si Ma Cai đã đưa điệu múa này vào chương trình ngoại khóa cho học sinh. Múa sênh tiền đã trở thành tiết mục không thể thiếu mỗi dịp các nhà trường tổ chức hoạt động chung. Có trường còn dạy múa gậy sênh tiền cho 100% học sinh và dàn dựng tiết mục đồng diễn múa gậy sênh tiền.

baolaocai_senhtien3.jpg
Học sinh Trường Tiểu học số 2 Sín Chéng biểu diễn múa gậy sênh tiền.

Thầy Dương Đức Hạnh, Hiệu trưởng Trường Tiểu học số 2 Sín Chéng (xã Sín Chéng, huyện Si Ma Cai) cho biết: Từ năm 2012, chúng tôi đã đưa múa sênh tiền vào chương trình dạy học ngoại khóa. Hằng năm, nhà trường đều mời nghệ nhân về dạy múa sênh tiền cho học sinh toàn trường. 100% học sinh nhà trường có và sử dụng thành thạo gậy sênh tiền. Đây là tiết mục đặc sắc, làm nên thương hiệu của Trường Tiểu học số 2 Sín Chéng. Học sinh nhà trường cũng rất thích thú, tự hào khi được học điệu múa cổ truyền của người Mông. Hoạt động ngoại khóa này cũng được phụ huynh học sinh ủng hộ.

Được học múa gậy sênh tiền từ lớp 1, em Lừu Thị Dung, lớp 5B, Trường PTDT bán trú Tiểu học số 2 Sín Chéng đã thành thạo múa gậy và dạy điệu múa này cho các em lớp dưới.

baolaocai_senhtien5.jpg

Em rất vui, tự hào vì được học và biểu diễn điệu múa của dân tộc mình. Mỗi ngày, em thường tranh thủ tập luyện múa cùng anh chị, bạn bè và dạy lại cho các em múa gậy sênh tiền.

Em Lừu Thị Dung, lớp 5B, Trường TH số 2 Sín Chéng.

Với người Mông, từ người già đến trẻ nhỏ, ai ai cũng tự hào và có ý thức gìn giữ những nét văn hóa đặc sắc của dân tộc mình, trong đó có điệu múa gậy sênh tiền. Họ tin rằng, khi gìn giữ và quảng bá tốt, múa gậy sênh tiền của người Mông sẽ được nhiều người biết đến, có mặt ở các lễ hội, chương trình giao lưu văn hóa, nghệ thuật trong và ngoài tỉnh.

Có thể bạn quan tâm

Tin cùng chuyên mục

“Ngọc bích” lưng chừng trời

“Ngọc bích” lưng chừng trời

Chúng tôi ngược “cổng trời” trên vòng cung lớn Tả Van lên Séo Mý Tỷ, vùng đất “gần nhà xa ngõ”, chỉ cách thị xã Sa Pa tráng lệ chưa đầy 20 km mà như một thế giới khác, với bao câu chuyện về đất và người nơi đây đậm màu cổ tích, như chàng hoàng tử miền sơn cước đang bước ra hội nhập cùng bè bạn muôn phương.

Bí ẩn kho vàng Nặm Pạu

Bí ẩn kho vàng Nặm Pạu

Trên đỉnh núi Nặm Pạu nơi thâm sơn cùng cốc nằm ở khu vực giáp ranh huyện Bảo Yên (Lào Cai) và Quang Bình (Hà Giang) ẩn giấu câu chuyện kỳ bí về kho vàng chôn giấu trong lòng núi chưa có lời giải đáp.

Dọc dải sông Hồng: Từ cột cờ Lũng Pô đến đền thiêng Bảo Hà

Dọc dải sông Hồng: Từ cột cờ Lũng Pô đến đền thiêng Bảo Hà

Sông Hồng chảy qua nhiều tỉnh, thành phố nước ta trước khi hòa mình vào biển Đông mênh mông, khi chảy vào Việt Nam tại Lào Cai sông chảy thành một đường thẳng thông suốt, mạnh mẽ, phách khí giữa những dáng núi, dáng đồi điệp trùng. Sông Hồng không chỉ là nét chấm phá, tạo nên sự hài hòa của thắng cảnh mà đang là mạch nguồn của những ý tưởng, đồ án, quy hoạch lớn.

Giàng Thị Xinh và hành trình đặc biệt

Giàng Thị Xinh và hành trình đặc biệt

Khuôn mặt khả ái, xinh xắn như nụ đào chớm xuân cùng câu chuyện đầy nghị lực, khao khát vươn lên như mầm xanh nảy trên đất khó, cô học trò nhỏ Giàng Thị Xinh ở xã vùng cao Lùng Phình (huyện Bắc Hà) đã có những trải nghiệm ấn tượng.

Giữ lửa nghề rèn

Giữ lửa nghề rèn

Cuộc sống đổi thay, nghề rèn đúc ở Bắc Hà cũng dần mai một, nhưng với nhiều người thì khát vọng, quyết tâm giữ lửa nghề vẫn thôi thúc từng ngày.

Quà tặng từ "mẹ thiên nhiên"

Quà tặng từ "mẹ thiên nhiên"

Cách trung tâm xã Sín Chéng (huyện Si Ma Cai) khoảng 3 km, thôn Ngải Phóng Chồ ẩn mình trong sương mù dày đặc. Đất đai cằn cỗi, những tảng đá xám xịt vương vãi trên khắp nương đồi như thử thách ý chí của con người nơi đây. Cảm phục trước sự chăm chỉ lao động của người dân Ngải Phóng Chồ, “mẹ thiên nhiên” đã dành tặng vùng đất này món quà ý nghĩa, đó là “khó chua Khe Ma” - một hang động kỳ vĩ và bí ẩn.

“Làng nghề” hối hả đón tết

“Làng nghề” hối hả đón tết

Chỉ còn 1 tuần nữa là đến tết Nguyên đán Giáp Thìn 2024, nhưng trước đó, "làng nghề” ở các địa phương trong tỉnh đã hối hả sản xuất, kịp thời cung cấp cho thị trường sản phẩm đặc hữu, mang đậm hương vị tết.

Ga Phố Lu thưa vắng những chuyến tàu

Ga Phố Lu thưa vắng những chuyến tàu

Thời “hoàng kim” của tuyến đường sắt Hà Nội - Lào Cai, trong số các nhà ga nằm trên đất Lào Cai thì ga Phố Lu chỉ xếp sau ga Phố Mới về lượng hàng hóa và hành khách, khu vực xung quanh nhà ga lúc nào cũng nườm nượp, người tứ xứ đổ về đây tìm việc làm.

Cần khẩn trương giải quyết vướng mắc

Thi công nâng cấp Quốc lộ 279, đoạn qua xã Dương Quỳ: Cần khẩn trương giải quyết vướng mắc

Dù công tác giải phóng mặt bằng chưa xong, nhiều nhà dân chưa di chuyển khỏi khu vực công trường nhưng chủ đầu tư Dự án nâng cấp Quốc lộ 279 (đoạn qua xã Dương Quỳ, huyện Văn Bàn) vẫn để nhà thầu thi công đào đắp, san gạt, đổ đất thải vây quanh khu dân cư, khiến người dân sống trong nguy hiểm, nhà cửa bị hỏng, ảnh hưởng đến tài sản và an toàn tính mạng.

Để chè xuân ngát hương

Để chè xuân ngát hương

Từ trung tuần tháng 12 trở đi, sáng sớm đến chiều muộn, “vựa” chè ở Mường Khương rộn vang tiếng máy cắt, tỉa cành chè. Các thôn vắng bóng người lớn, muốn gặp được phải leo đồi.

Sân Quảng trường Ga Lào Cai: Ô nhiễm môi trường, cảnh quan nhếch nhác

Sân Quảng trường Ga Lào Cai: Ô nhiễm môi trường, cảnh quan nhếch nhác

Sân Quảng trường trước cửa Ga Đường sắt liên vận quốc tế Lào Cai (gọi tắt là Sân Quảng trường Ga Lào Cai) tại phường Lào Cai (thành phố Lào Cai) được Nhà nước đầu tư xây dựng với mặt bằng rộng hàng nghìn mét vuông nhằm phục vụ các phương tiện dừng, đỗ, đón trả khách đi tàu tuyến Hà Nội - Lào Cai và ngược lại. Tuy nhiên, do công tác quản lý có nhiều bất cập, tại đây đang xảy ra cảnh nhếch nhác, mất mỹ quan, ô nhiễm môi trường… làm xấu hình ảnh một nhà ga đường sắt liên vận quốc tế.

Bảo Yên: Đang xác định nguyên nhân khiến cá chết bất thường trên sông Chảy

Bảo Yên: Đang xác định nguyên nhân khiến cá chết bất thường trên sông Chảy

Sáng 27/12, trên sông Chảy, đoạn qua địa phận xã Phúc Khánh, huyện Bảo Yên xảy ra hiện tượng cá ngoài tự nhiên và cá trong các lồng nuôi trên sông lờ đờ, nổi đầu lên mặt nước sau đó bị chết. Hiện tượng này hiện chưa xác định được nguyên nhân, nên có nhiều luồng dư luận trái chiều.

Nậm Mả - xã có 2 thôn

Nậm Mả - xã có 2 thôn

Với 2 thôn, Nậm Mả là xã có ít thôn nhất không chỉ của huyện Văn Bàn mà cả của tỉnh. Địa bàn rộng, dân cư thưa, lợi thế phát triển kinh tế hầu như không có gì nổi bật là những thách thức mà cấp ủy đảng, chính quyền và người dân nơi đây phải đối mặt trên chặng đường thu hẹp khoảng cách phát triển với các xã trên địa bàn huyện.

Bài cuối: Khơi mở tiềm năng, nâng tầm giá trị

Bài cuối: Khơi mở tiềm năng, nâng tầm giá trị

Ngành nông nghiệp và nhiều doanh nghiệp, cá nhân đã vào cuộc cùng địa phương triển khai các hoạt động để bảo tồn, cũng như xây dựng phương án dự án để thực hiện, gợi mở những giải pháp cho vùng chè cổ thụ, làm các dòng trà cao cấp (giá trị cao) trồng mới, làm du lịch… Đặc biệt, gần đây, có những cá nhân, tổ chức đã dành nhiều tâm huyết để nâng tầm sản phẩm trà Việt, trong đó có nguyên liệu từ các vùng chè cổ thụ ở Lào Cai.

Bài 2:"Đánh thức" vùng chè cổ thụ

Bài 2:"Đánh thức" vùng chè cổ thụ

Vài ba năm gần đây, những rừng chè cổ thụ đã dần được “đánh thức”. Các địa phương trong tỉnh đã nhận ra giá trị của cây chè cổ thụ và bắt đầu có những động thái tích cực trong việc bảo tồn và phát huy giá trị của chè cổ thụ. Dẫu rằng, vẫn là bài toán chưa tìm được đáp án chính xác, nhưng phần nào các “phép tính” đã mang lại tín hiệu tốt cho những rừng chè cổ thụ và cả những người đang sở hữu “báu vật” trong tay.

Bài 1: Giai thoại kể dưới gốc chè cổ thụ

Bài 1: Giai thoại kể dưới gốc chè cổ thụ

Những cây chè cổ thụ cứ lặng lẽ ra búp mỗi vụ, rồi tỏa hương thơm trong từng mẻ sao sấy của đồng bào thiểu số ở tít trên núi cao. Đơn giản chỉ là thức uống dân dã truyền lại qua bao thế hệ của đời người, để rồi giờ đây, kho “vàng xanh” được mở cửa, những gốc chè “trơ gan cùng tuế nguyệt” hàng trăm năm ấy đang được đánh thức và khơi mở tiềm năng bằng sự quan tâm bảo tồn, phát huy chất lượng, nâng tầm giá trị sản phẩm.

fb yt zl tw