Cùng với khèn, gậy sênh tiền cũng là một trong những nhạc cụ đặc sắc, gắn liền với đời sống, sinh hoạt văn hóa của người Mông. Điệu múa gậy sênh tiền với nhịp điệu, âm thanh độc đáo vẫn được người Mông vùng cao Lào Cai gìn giữ, trao truyền qua nhiều thế hệ.
Giữa chợ phiên vùng cao Cán Cấu (Si Ma Cai), một nhóm du khách người nước ngoài bị thu hút bởi âm thanh vui nhộn phát ra từ một đoạn trúc trên tay người đàn ông dân tộc Mông. Có lẽ đây là lần đầu tiên họ nhìn thấy người Mông múa gậy sênh tiền. Điệu múa thoạt nhìn khá đơn giản nhưng thực chất rất phức tạp với những động tác chân, tay nhịp nhàng kết hợp với gõ đoạn trúc vào nhiều vị trí khác nhau trên cơ thể để tạo ra âm thanh. Biểu diễn múa gậy sênh tiền cũng là cách người Mông vùng cao Lào Cai giới thiệu bản sắc văn hóa đến du khách. Họ cũng giới thiệu và bán những cây gậy sênh tiền để có thêm thu nhập.
Du khách quốc tế thích thú xem biểu diễn múa gậy sênh tiền tại chợ Cán Cấu, Si Ma Cai.
Anh Cư Phủ, thôn Ngải Phóng Chồ, xã Sín Chéng, người làm và bán gậy sênh tiền tại chợ Cán Cấu tâm sự: Không ai biết múa sênh tiền có từ bao giờ, chỉ biết đây là điệu múa cổ, gắn liền với nhiều nghi lễ văn hóa, được người Mông truyền từ đời này qua đời khác. Đây là điệu múa dành cho cả nam và nữ, không phân biệt lứa tuổi. Múa sênh tiền khá phức tạp vì động tác phải kết hợp chân, tay, hông, đầu, phối hợp nhịp nhàng với gậy. Phải thường xuyên tập luyện trong thời gian dài mới có thể biểu diễn thành thục.
“Các cụ cao niên kể lại, gậy sênh tiền không chỉ là nhạc cụ mà còn là vũ khí phòng thân của người Mông. Múa sênh tiền ẩn chứa những thế võ cổ truyền. Đó là những động tác xoay người, đá chân mà thoạt nhìn, người xem có thể nghĩ đơn giản là múa. Thuở xưa, người biết múa gậy sênh tiền đều là người biết võ và có thể trở thành chiến binh khi cần thiết”, anh Sùng A Chùa, thôn Mào Sao Phìn, xã Sín Chéng (Si Ma Cai) cho biết thêm.
Múa sênh tiền có nhiều bài, các bài đều từ 10 nhịp cơ bản mà phát triển ra. Người múa cầm gậy sênh tiền vừa múa, vừa di chuyển với các động tác để cây gậy chạm vào các vị trí trên cơ thể làm các đồng xu phát ra âm thanh. Bài múa có thể kết hợp các nhạc cụ khác (trống, chiêng) nhưng cũng có thể không cần, bởi âm thanh từ cây gậy sênh tiền đã đủ tạo nên không khí vui nhộn.
Cùng với khèn, gậy sênh tiền là biểu tượng văn hóa, là “linh hồn” của người Mông. Gậy sênh tiền thoạt nhìn thì đơn giản, nhưng muốn làm ra được một cây gậy đòi hỏi người làm phải thật sự có kinh nghiệm và đôi tay khéo léo, tỉ mỉ.
Làm gậy sênh tiền, người ta phải chọn những cây trúc thẳng, mọc trên núi đá, đường kính khoảng 2 cm, độ dày vừa phải, dài từ 0,8 - 1,2 m, đem về phơi trong bóng mát đến khi thật khô. Sau đó người làm chia gậy làm 4 phần, dùng dao sắc đục lỗ 3 phần để xâu đồng xu; một phần không đục lỗ để người múa cầm khi biểu diễn. Trong mỗi phần đục lỗ, người ta lại chia làm 2 hoặc 3 dãy đồng xu, mỗi dãy có 2 - 3 đồng xu hợp lại. Ở hai đầu gậy được buộc một chùm dây nhiều màu sắc để làm điểm nhấn, tạo sự mềm mại và uyển chuyển cho người múa.
“Mỗi ngày, một người có thể làm được tối đa 5 cây gậy sênh tiền hoàn chỉnh. Hiện nay không còn nhiều người biết làm loại nhạc cụ này”, anh Cư Phủ tâm tư.
Những năm gần đây, các trường học trên địa bàn huyện Si Ma Cai đã đưa điệu múa này vào chương trình ngoại khóa cho học sinh. Múa sênh tiền đã trở thành tiết mục không thể thiếu mỗi dịp các nhà trường tổ chức hoạt động chung. Có trường còn dạy múa gậy sênh tiền cho 100% học sinh và dàn dựng tiết mục đồng diễn múa gậy sênh tiền.
Học sinh Trường Tiểu học số 2 Sín Chéng biểu diễn múa gậy sênh tiền.
Thầy Dương Đức Hạnh, Hiệu trưởng Trường Tiểu học số 2 Sín Chéng (xã Sín Chéng, huyện Si Ma Cai) cho biết: Từ năm 2012, chúng tôi đã đưa múa sênh tiền vào chương trình dạy học ngoại khóa. Hằng năm, nhà trường đều mời nghệ nhân về dạy múa sênh tiền cho học sinh toàn trường. 100% học sinh nhà trường có và sử dụng thành thạo gậy sênh tiền. Đây là tiết mục đặc sắc, làm nên thương hiệu của Trường Tiểu học số 2 Sín Chéng. Học sinh nhà trường cũng rất thích thú, tự hào khi được học điệu múa cổ truyền của người Mông. Hoạt động ngoại khóa này cũng được phụ huynh học sinh ủng hộ.
Được học múa gậy sênh tiền từ lớp 1, em Lừu Thị Dung, lớp 5B, Trường PTDT bán trú Tiểu học số 2 Sín Chéng đã thành thạo múa gậy và dạy điệu múa này cho các em lớp dưới.
Em rất vui, tự hào vì được học và biểu diễn điệu múa của dân tộc mình. Mỗi ngày, em thường tranh thủ tập luyện múa cùng anh chị, bạn bè và dạy lại cho các em múa gậy sênh tiền.
Em Lừu Thị Dung, lớp 5B, Trường TH số 2 Sín Chéng.
Với người Mông, từ người già đến trẻ nhỏ, ai ai cũng tự hào và có ý thức gìn giữ những nét văn hóa đặc sắc của dân tộc mình, trong đó có điệu múa gậy sênh tiền. Họ tin rằng, khi gìn giữ và quảng bá tốt, múa gậy sênh tiền của người Mông sẽ được nhiều người biết đến, có mặt ở các lễ hội, chương trình giao lưu văn hóa, nghệ thuật trong và ngoài tỉnh.
Làng Vũ Đại nổi tiếng trong truyện ngắn Chí Phèo của nhà văn Nam Cao thực tế được lấy nguyên mẫu từ làng Đại Hoàng, thôn Nhân Hậu, xã Hòa Hậu, huyện Lý Nhân, tỉnh Hà Nam (nay là xã Nam Lý, tỉnh Ninh Bình). Đây cũng là địa điểm tiếp theo trong hành trình du lịch ngược sông Hồng mà chúng tôi tìm đến.
Giữa nhịp sống hiện đại, làng Chiềng vẫn giữ trong mình vẻ bình yên riêng có. Nơi đây, người Tày gắn bó, đoàn kết, bền bỉ gìn giữ những giá trị văn hóa truyền thống bằng tất cả tình yêu và niềm tự hào dân tộc.
Chìm đắm trong vẻ đẹp bất tận của dòng sông mang sắc đỏ, hành trình dài đưa chúng tôi đến cuối nguồn - nơi sông Hồng hòa nhịp cùng biển cả, rồi lại ngược dòng trở về Lào Cai - nơi đầu nguồn sông mẹ. Sông Hồng còn nhiều tên gọi khác như: Nhị Hà, Hồng Hà, sông Cái, sông Thao, mỗi vùng đất dòng sông chảy qua mang một vẻ đẹp riêng. Hành trình cả ngàn kilômét đi qua các tỉnh, dòng sông mẹ như nhạc trưởng dẫn dắt bản giao hưởng của thiên nhiên, đưa chúng tôi từ bất ngờ này đến thú vị khác.
Bộ máy chính quyền cấp xã trên địa bàn tỉnh đã đi vào hoạt động ổn định, tuy nhiên, tại nhiều xã, phường vẫn thiếu cán bộ, công chức ở một số vị trí. Thực tế đặt ra nhiều khó khăn, đòi hỏi cần có giải pháp tháo gỡ để chính quyền cơ sở thực hiện hiệu quả nhiệm vụ.
Sau khi tỉnh Lào Cai thực hiện mô hình chính quyền địa phương hai cấp, bộ máy chính quyền 99 xã, phường đã nhanh chóng đi vào hoạt động ổn định. Tuy vậy, trong thực tế hoạt động, bộ máy ở một số địa phương vẫn bộc lộ hạn chế, ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả phục vụ người dân cũng như phát triển kinh tế - xã hội ở cơ sở.
Trong thời đại bùng nổ thông tin, việc đảm bảo các nội dung chính thống, đúng định hướng đến với người dân, đặc biệt là đồng bào dân tộc thiểu số có ý nghĩa quan trọng. Nhiệm vụ này đã được đội ngũ cán bộ, viên chức thông tin, truyền thông ở cơ sở thầm lặng thực hiện thông qua việc duy trì hoạt động cụm loa truyền thanh trên địa bàn các xã.
Thực hiện Chiến dịch 90 ngày “làm giàu, làm sạch cơ sở dữ liệu quốc gia về đất đai”, các địa phương của tỉnh Lào Cai đang dồn toàn lực để rà soát, chuẩn hóa, đồng bộ thông tin đất đai. Với hơn 5 triệu thửa đất cần xử lý, đây được coi là cuộc “tổng kiểm kê” quy mô lớn nhất từ trước tới nay, hướng tới mục tiêu quản lý đất đai minh bạch, phục vụ tốt hơn người dân và doanh nghiệp trong thời kỳ chuyển đổi số.
Điểm trường tiểu học, mầm non Séo Mý Tỷ ở độ cao 1.700 m, nơi lưng chừng trời, quanh năm mây phủ, điều kiện dạy học còn nhiều khó khăn. Ở mảnh đất gian khó nhưng đầy thơ mộng này, thầy Sần Quang Minh đã gắn bó 28 năm, kiên trì bám trụ bằng lòng yêu nghề, dìu dắt nhiều thế hệ học sinh.
Từ khi công trình thủy điện Vĩnh Hà đi vào vận hành, cuộc sống của người dân ở Bản Trang, xã Thượng Hà bị đảo lộn. Hằng năm, vào mùa mưa lũ, ngập lụt đã trở thành nỗi ám ảnh thường trực, khiến người dân nơi đây không thể yên tâm sinh sống.
“Đường Hồ Chí Minh trên biển” là tuyến vận tải quân sự chiến lược do Hải quân Nhân dân Việt Nam bí mật mở trên Biển Đông, nhằm vận chuyển vũ khí, cán bộ từ miền Bắc chi viện cho miền Nam trong kháng chiến chống Mỹ. Tuyến vận tải huyền thoại ấy - con đường của ý chí và sáng tạo Việt Nam - đã trở thành biểu tượng cho trí tuệ, lòng dũng cảm và tinh thần đại đoàn kết toàn dân tộc.
Sau khi thực hiện sắp xếp đơn vị hành chính, vận hành mô hình chính quyền địa phương hai cấp, các chi bộ cơ quan xã cũng được thành lập. Nhiều đảng viên trước đây sinh hoạt ở thôn được rút về đã ảnh hưởng nhất định đến chất lượng sinh hoạt của các chi bộ thôn, bản.
Ngày 17/10/2025, tại xã Xuân Quang, Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) đã tổ chức Lễ khánh thành Dự án đường dây 500 kV Lào Cai - Vĩnh Yên. Đoạn thuộc địa bàn tỉnh Lào Cai có chiều dài khoảng 140 km, đi qua 13 xã. Cùng với sự quyết tâm của chủ đầu tư và nhà thầu, sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, sự đồng thuận của Nhân dân trên địa bàn tỉnh đã góp phần đưa dự án hoàn thành vượt tiến độ 8 tháng so với kế hoạch.
Theo dự báo, hoàn lưu cơn bão số 11 (Matmo) sẽ gây mưa rất to trên diện rộng. Để bảo vệ tuyệt đối an toàn tính mạng và tài sản của Nhân dân, chính quyền xã Mậu A đã và đang khẩn trương triển khai đồng bộ các giải pháp ứng phó với tinh thần "bốn tại chỗ".
Liên tiếp các vụ sạt lở bờ sông khiến nơi ở của các hộ dân thôn 2A Phố Ràng, xã Bảo Yên bị đe dọa, trong khi chờ phương án khắc phục đảm bảo ổn định cuộc sống lâu dài cho người dân, chính quyền địa phương đã vận động người dân di chuyển người, tài sản đến nơi ở an toàn khi có mưa bão.
Những ngày qua, tại thôn Làng Chút (xã Văn Bàn), hàng trăm người dân các thôn cùng cán bộ công chức xã, lực lượng vũ trang chia ca xúc cát, chằng néo, gia cố tuyến kè xung yếu nhằm giảm thiểu tối đa thiệt hại trước bão số 11.
Chịu thiệt hại nặng nề từ hoàn lưu bão số 10, xã Dương Quỳ đang tập trung toàn lực để khắc phục hậu quả, đồng thời sẵn sàng các phương án ứng phó với bão số 11 dự kiến sẽ tiếp tục gây mưa lớn trong vài ngày tới.
Vết nứt lớn có nguy cơ sạt lở cùng với những tảng đá nặng hàng tấn lơ lửng trên sườn núi chỉ chực chờ lăn xuống bất cứ lúc nào, đe dọa cuộc sống của 37 hộ dân với gần 200 nhân khẩu tại các thôn Sảng Lùng Chéng và Sả Lùng Chéng (xã Cao Sơn) khiến bà con mất ăn, mất ngủ. Người dân mong muốn sớm được di chuyển đến nơi an toàn để yên tâm sinh sống, lao động sản xuất.
Việc triển khai mô hình chính quyền địa phương hai cấp đang mang lại những bước chuyển mình trong cải cách hành chính tại các địa phương. Với hơn 400 thủ tục hành chính được giao cho cấp xã thực hiện, mỗi cán bộ, công chức tại đây đang phải “chạy đua với thời gian” để đảm bảo hoàn thành công việc đúng tiến độ, không để lỡ hẹn với người dân.
