Những phong tục truyền thống trong ngày Rằm Trung Thu ở Việt Nam

Phong tục truyền thống trong ngày Rằm Trung Thu ở Việt Nam đã trở thành một phần không thể thiếu của văn hóa dân tộc, mang theo những giá trị đặc biệt và ý nghĩa sâu sắc. Đây không chỉ là dịp để trẻ em bày tỏ niềm vui qua các trò chơi dân gian, mà còn là cơ hội khơi dậy tình cảm gia đình, cộng đồng thông qua những hoạt động ý nghĩa.

Dưới đây là những phong tục truyền thống trong ngày Rằm Trung Thu ở Việt Nam, đã gắn bó qua nhiều thế hệ và trở thành nét đẹp văn hóa đặc trưng.

1. Bày cỗ trông Trăng

Vào dịp Trung Thu, người Việt thường dọn một mâm cỗ đặc biệt với các món quen thuộc như bánh nướng, bánh dẻo cùng các loại hoa quả theo mùa, chẳng hạn như bưởi, hồng, na hay cốm.

Mâm cỗ thường được bày ngoài sân hoặc hiên nhà, tạo không gian để cả gia đình vừa thưởng thức hương vị đặc sắc vừa ngắm ánh trăng tròn đêm rằm.

Đối với trẻ em, mâm cỗ còn được trang trí thêm phần sáng tạo bằng cách tạo hình các con vật như thỏ, chó, gà… từ hoa quả. Điều này không chỉ làm tăng sự vui nhộn mà còn gắn liền với những câu chuyện cổ tích về chú Cuội và chị Hằng, mang lại không khí vừa đầm ấm vừa hồn nhiên.

2. Rước đèn Trung Thu

Trong dịp này, một hoạt động nổi bật không thể không nhắc đến chính là lễ rước đèn Trung Thu, một thời khắc háo hức được trẻ em mong chờ nhất.

Hoạt động này thường gắn liền với hình ảnh những đứa trẻ ríu rít cầm trên tay các loại lồng đèn đầy màu sắc và kiểu dáng phong phú như lồng đèn ông sao, đèn kéo quân, đèn cá chép… Vừa mang những chiếc lồng đèn lung linh ấy đi trong sự náo nức, các em vừa hát vang những bài hát quen thuộc của ngày lễ, làm cho không khí thêm phần sôi động và tràn đầy niềm vui.

Không chỉ là trò chơi văn hóa đơn thuần của trẻ nhỏ, lễ rước đèn còn thể hiện sự hòa hợp giữa truyền thống và niềm hạnh phúc vô tư. Khắp mọi làng quê hay trên các con phố nhộn nhịp, những đoàn người di chuyển nối tiếp nhau tạo nên một không gian lễ hội ý nghĩa, rực rỡ sắc màu và ánh sáng.

3. Múa lân - sư - rồng

Múa lân - sư - rồng là một phần không thể thiếu, tạo nên không khí sôi động và vui tươi đặc trưng của dịp lễ này.

Múa lân được coi là hoạt động mang ý nghĩa tâm linh quan trọng, với mục đích xua đuổi tà ma, loại bỏ những điều không may mắn và cầu mong sự bình an, thịnh vượng cho con người. Tiếng trống rộn ràng hòa cùng những bước nhảy mạnh mẽ của đoàn múa lân, sư, rồng chính là cách người dân truyền tải thông điệp về sự hân hoan, vui mừng và hy vọng trong cuộc sống.

Vào mỗi dịp Tết Trung Thu, các đoàn múa lân thường di chuyển qua nhiều ngõ phố, nhà cửa để thực hiện màn biểu diễn đầy hấp dẫn này. Họ mang theo tiếng trống vang vọng, hòa quyện với những âm thanh sống động của lễ hội, như một lời chúc tốt đẹp đến từng gia đình mà họ ghé qua.

Đặc biệt, những người nghệ nhân biểu diễn không chỉ mang lại niềm vui cho trẻ nhỏ mà còn tạo nên nụ cười rạng ngời trên gương mặt của người lớn. Đây thực sự là một trong những nét văn hóa truyền thống đáng tự hào và cần được gìn giữ qua các thế hệ.

4. Ngắm Trăng - uống trà - ăn bánh

Một trong những hoạt động không thể thiếu chính là ngắm Trăng, thưởng trà và ăn bánh Trung Thu.

Đối với người lớn, đây là thời điểm lý tưởng để quây quần bên người thân; vừa nhâm nhi những tách trà thơm nồng, vừa thưởng thức hương vị ngọt ngào của bánh Trung Thu trong khung cảnh ánh Trăng sáng vằng vặc. Đây không chỉ đơn thuần là một thú vui tao nhã mà còn là dịp để mọi người ôn lại kỷ niệm, trò chuyện thân mật, thắt chặt tình cảm gia đình.

Hoạt động ngắm Trăng còn mang ý nghĩa sâu xa hơn khi nó biểu trưng cho sự hòa mình và kết nối với thiên nhiên. Trong không gian yên tĩnh của đêm Rằm, mọi người có thể chiêm ngưỡng vẻ đẹp dịu dàng của ánh Trăng tròn và cảm nhận sự thư thái, nhẹ nhàng lan tỏa trong tâm hồn. Những khoảnh khắc ấy cũng là lúc các thế hệ cùng tụ họp, vui vẻ sẻ chia câu chuyện đời thường và vun đắp thêm sợi dây gắn kết giữa các thành viên trong gia đình.

5. Kể chuyện dân gian

Trong ngày Rằm Trung Thu tại Việt Nam, một trong những nét đẹp truyền thống đặc biệt là hoạt động kể chuyện dân gian dành cho trẻ em. Những câu chuyện quen thuộc về chú Cuội, chị Hằng và thỏ ngọc thường được tái hiện sinh động, đầy cuốn hút trong không gian phá cỗ.

Hoạt động này không chỉ đơn giản là hình thức giải trí, mà còn mang một ý nghĩa văn hóa sâu sắc. Bằng cách truyền tải những câu chuyện cổ tích bổ ích và giàu tính nhân văn, người lớn đã khéo léo nuôi dưỡng trí tưởng tượng phong phú cho con trẻ, đồng thời gieo vào tâm hồn các em những giá trị tốt đẹp của văn hóa dân gian Việt Nam. Đây chính là cầu nối giữa quá khứ và hiện tại, giúp thế hệ trẻ hiểu thêm về di sản văn hóa và gìn giữ bản sắc dân tộc.

6. Làm đồ chơi dân gian

Trong những ngày xưa cũ, các bậc cha mẹ không chỉ chăm chút tổ chức bữa tiệc phá cỗ cho con trẻ mà còn dành thời gian tự tay tạo nên những món đồ chơi đầy sáng tạo từ các nguyên liệu đơn giản. Họ khéo léo sử dụng tre và giấy kiếng để làm nên những chiếc lồng đèn rực rỡ, hay kỳ công tạo ra các loại mặt nạ giấy bồi với hình thù độc đáo. Những món đồ chơi này không chỉ thể hiện tình yêu thương và sự tỉ mỉ của người làm mà còn mang ý nghĩa gắn kết, truyền tải giá trị truyền thống từ thế hệ này sang thế hệ khác.

Bên cạnh đó, những đồ chơi dân gian khác như trống ếch hay tò he cũng không thể thiếu trong ký ức tuổi thơ của nhiều thế hệ người Việt. Trống ếch với âm thanh vang đặc trưng thường được tạo ra từ những vật liệu dễ kiếm như da bò non và gỗ, trong khi tò he, những con vật nhỏ nhắn đầy màu sắc làm từ bột gạo, lại thu hút trẻ em nhờ sự sống động và đa dạng của chúng.

Tất cả những đồ chơi này không chỉ đơn thuần là món đồ vui chơi mà còn là biểu tượng của niềm vui giản dị, mang tinh thần của ngày lễ Trung Thu thêm phần ý nghĩa và đậm chất đối với văn hóa truyền thống Việt Nam.

Các phong tục Trung Thu ở Việt Nam đều hướng đến sự đoàn viên, gắn kết gia đình và cộng đồng, đồng thời nuôi dưỡng tâm hồn trẻ thơ, giữ gìn nét đẹp truyền thống trong đời sống hiện đại.