LCĐT - Thời gian qua, tỉnh Lào Cai đã ban hành nhiều cơ chế, chính sách hỗ trợ xây dựng các cơ sở giết mổ gia súc, gia cầm tập trung, tiến tới xóa bỏ các điểm giết mổ nhỏ lẻ không bảo đảm vệ sinh an toàn thực phẩm, gây ô nhiễm môi trường... Tuy nhiên, do nhiều nguyên nhân, các doanh nghiệp vẫn gặp khó để đầu tư.
Bài 1: Cơ sở giết mổ nhỏ lẻ, thủ công “sống khỏe”
Mặc dù đã có nhiều giải pháp quản lý, tuy nhiên thời gian qua, hoạt động giết mổ gia súc, gia cầm trên địa bàn tỉnh vẫn còn nhiều bất cập. Cơ sở giết mổ tập trung hoạt động không hiệu quả, tình trạng giết mổ nhỏ lẻ, thủ công diễn ra tràn lan.
Xưởng giết mổ gia súc, gia cầm tập trung ở tổ 1, phường Kim Tân, thành phố Lào Cai đi vào hoạt động từ năm 2011 với diện tích 2.421 m2, có tổng vốn xây dựng hơn 8 tỷ đồng, do Hợp tác xã Dịch vụ Thành Công làm chủ đầu tư. Nếu như trước đây, thịt lợn không có đóng dấu kiểm dịch không được phép bày bán tại các chợ, thì giờ lại được bày bán ngang nhiên. Do vậy, nhiều hộ kinh doanh “trốn” không mang lợn vào cơ sở này để giết mổ tập trung, khiến cho cơ sở lâm vào cảnh “lao đao”. Tại thời điểm xây dựng, mỗi ngày cơ sở tiếp nhận khoảng 100 - 150 con lợn, nhưng hiện con số này chỉ còn một nửa. Được biết, chi phí dịch vụ giết mổ tại cơ sở là 52 nghìn đồng/con lợn. Nếu tính tổng chi phí (điện, nước, nhiên liệu, tiền thuê nhân công, tiền kiểm dịch thú y…) thì chủ cơ sở sẽ bị lỗ, mặc dù cố cầm cự nhưng rất khó để duy trì hoạt động lâu dài. Kinh doanh không hiệu quả kéo theo cơ sở không còn kinh phí để nâng cấp hạ tầng, trang thiết bị. Theo quan sát, cơ sở thực hiện giết mổ sàn, khu vực giết mổ treo đã “đắp chiếu” do không phù hợp điều kiện giết mổ thực tế. Các công đoạn giết mổ gia súc được tiến hành trên nền xi măng, nước xả, nước thải tràn lan trên sàn... không đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm.
 |
| Điểm giết mổ lợn của gia đình anh Nguyễn Quang Giới, tổ 1, thị trấn Sa Pa mặc dù có hệ thống bioga, nhưng vẫn không tránh khỏi tình trạng ô nhiễm. |
Theo thống kê, trên địa bàn tỉnh hiện có 372 hộ kinh doanh giết mổ gia súc, gia cầm (điểm giết mổ nhỏ lẻ), 1 cơ sở giết mổ gia súc, gia cầm tập trung. Đối với điểm giết mổ gia súc nhỏ lẻ, hầu hết tận dụng một phần diện tích sinh hoạt của gia đình để thực hiện việc giết mổ và giết mổ trên nền xi măng, dụng cụ giết mổ thô sơ, hệ thống xử lý chất thải chưa có hoặc tạm bợ, không đảm bảo điều kiện vệ sinh thú y, an toàn thực phẩm, vệ sinh môi trường...
Cuối giờ chiều, đi dọc tuyến đường từ tổ 1 đến tổ 3, thị trấn Sa Pa (huyện Sa Pa), mùi hôi thối bốc lên nồng nặc. Hai đường cống bên đường là dòng nước đỏ lòm bởi máu và phân gia súc được thải ra từ các cơ sở giết mổ gia súc nhỏ lẻ gần đó. Nhiều hộ dân sinh sống ở khu vực này không khỏi kinh hãi, có những hộ phải đóng cửa “bế quan tỏa cảng”.
Ông Nguyễn Ngọc Sáng, Tổ trưởng tổ dân phố số 2A, thị trấn Sa Pa cho biết, từ lâu, âm thanh của những chiếc xe chở lợn, tiếng lợn bị chọc tiết giữa đêm và rạng sáng đã trở thành nỗi ám ảnh với người dân khu vực này. “Từ 0 giờ đến 1 giờ, những chiếc xe tải ầm ì chở lợn đến các hộ kinh doanh giết mổ gia súc. Khoảng 4 giờ 30 phút đến 6 giờ mỗi ngày, khi người dân đang ngon giấc thì lại bị đánh thức bởi những tiếng kêu đinh tai nhức óc của lợn bị chọc tiết, tiếng người nói ồn ào. Không chỉ ô nhiễm tiếng ồn mà còn ô nhiễm không khí, thậm chí có hộ còn cãi nhau với chủ xe và chủ lò mổ nhưng không có gì suy chuyển” - ông Sáng nói.
Hiện nay, huyện Sa Pa chưa có khu giết mổ gia súc, gia cầm tập trung, trong khi đó có tới 33 điểm giết mổ nhỏ lẻ nằm xen giữa các khu dịch vụ, nhà hàng, nhà nghỉ, khách sạn. Có mặt tại điểm giết mổ của gia đình anh Nguyễn Quang Giới, tổ 1, thị trấn Sa Pa vào buổi trưa sau khi hoạt động giết mổ gia súc đã kết thúc, tuy vậy mùi hôi thối vẫn còn nồng nặc. Theo anh Giới, trước đây gia đình có điểm mổ lợn tại khu vực trung tâm thị trấn nhưng vì ảnh hưởng đến các hộ dân xung quanh nên anh đã thuê riêng một khu vùng ven rồi ghép cùng 2 hộ dân nữa làm nơi giết mổ lợn. Trung bình mỗi ngày anh mổ khoảng 5 con lợn. Anh cũng đầu tư hệ thống bioga và thường xuyên vệ sinh nhưng cũng không cải thiện được là bao. Anh Giới cho biết: “Các hộ kinh doanh ở đây cũng mong muốn có cơ sở giết mổ gia súc tập trung để không tốn chi phí thuê địa điểm, gây ô nhiễm môi trường và ảnh hưởng đến người dân xung quanh. Hơn nữa, thịt lợn có đóng dấu sẽ tạo được lòng tin với người tiêu dùng”.
Ông Phạm Minh Phương, Phó Chi cục trưởng Chi cục Chăn nuôi và Thú y tỉnh (Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) cho biết: Hiện nay, các huyện, thành phố không thể kiểm soát được hoạt động giết mổ nhỏ lẻ, phân tán tại các hộ. Theo Thông tư 09/2016/TT-BNNPTNT của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn về việc quy định kiểm soát giết mổ và kiểm tra vệ sinh thú y thì cơ quan thú y chỉ được phép quản lý kiểm soát giết mổ, kiểm tra vệ sinh thú y tại các cơ sở giết mổ động vật được cấp phép hoạt động. Đối với các cơ sở giết mổ động vật tự phát, cán bộ thú y không được quyền làm nhiệm vụ. Bên cạnh đó, Trạm Chăn nuôi và Thú y sáp nhập về Trung tâm Dịch vụ nông nghiệp các huyện, thành phố, trực thuộc UBND cấp huyện quản lý, không quản lý theo ngành dọc nên cán bộ thú y tuyến huyện không có thẩm quyền kiểm tra, đóng dấu tại các cơ sở giết mổ gia súc nhỏ lẻ. Điều này gây không ít khó khăn cho công tác quản lý thịt lợn vào các chợ có đảm bảo chất lượng hay không. Vì theo quy định, thịt lợn đảm bảo phải có nguồn gốc rõ ràng và được đóng dấu kiểm dịch tại lò mổ tập trung.
Cũng theo ông Phương, thời gian qua, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã trình văn bản lên UBND tỉnh về một số phương án nhằm kiểm soát hoạt động giết mổ nhỏ lẻ như rà soát các điểm giết mổ nhỏ lẻ, quy hoạch thành các điểm giết mổ tập trung quy mô nhỏ và đề xuất tỉnh có cơ chế hỗ trợ những điểm quy hoạch này bằng nguồn ngân sách của tỉnh hoặc huy động xã hội hóa. Ngoài ra, ngành thú y đã thường xuyên đôn đốc cán bộ đi kiểm tra tại các điểm giết mổ nhỏ lẻ. Năm 2018, toàn tỉnh đã thực hiện kiểm soát giết mổ 56.168 con gia súc các loại; thành lập đoàn kiểm tra 128 hộ kinh doanh sản phẩm động vật tươi sống tại các chợ, điểm giết mổ nhỏ lẻ và tập trung. Tuy nhiên, với số lượng điểm giết mổ nhỏ lẻ nhiều và phân bố rải rác khắp các khu dân cư, đặc biệt là ở khu vực ven đô và nông thôn trong khi lực lượng thú y cơ sở lại quá mỏng và thời gian giết mổ vào lúc nửa đêm và kết thúc vào sáng sớm gây khó cho công tác quản lý, giám sát hoạt động giết mổ.
