Ngôi trường này được công nhận là Di tích cấp Quốc gia, vừa được Hội Nhà báo Việt Nam tu bổ, tôn tạo lại, trở thành “địa chỉ đỏ” tăng sức hấp dẫn cho du lịch về nguồn tại Thái Nguyên.
Tự hào về ngôi trường dạy làm báo đầu tiên
Trường dạy làm báo Huỳnh Thúc Kháng được thành lập ngày 4/4/1949 do Bác Hồ đặt tên. Lúc đó, nhà báo Đỗ Đức Dục, Phó Bí thư Tổng bộ Việt Minh đảm nhiệm vị trí Giám đốc, nhà báo Xuân Thủy làm Phó Giám đốc. Các nhà báo Như Phong, Đỗ Phồn, Tú Mỡ là Ủy viên Ban Giám đốc. Đây là cơ sở dạy làm báo đầu tiên của báo chí cách mạng nước ta. Giữa vô vàn khó khăn của cuộc kháng chiến chống Pháp, tại núi rừng đại ngàn Việt Bắc, lớp học được mở với 29 giảng viên, 42 học viên với mục đích xây dựng đội ngũ làm báo thông tin cho cách mạng. Những giảng viên trực tiếp giảng dạy là những nhà hoạt động chính trị, nhà báo, văn nghệ sĩ nổi tiếng như Trường Chinh, Võ Nguyên Giáp, Hoàng Quốc Việt, Lê Quang Đạo, Tố Hữu, Trần Huy Liệu, Tú Mỡ, Xuân Diệu, Nguyễn Xuân Khoát, Nguyễn Huy Tưởng, Thế Lữ, Nguyễn Tuân, Nguyễn Đình Thi, Nam Cao...
Trường dạy làm báo Huỳnh Thúc Kháng chỉ có lớp đầu tiên và duy nhất, bế giảng vào ngày 6/7/1949. Tuy hoạt động chỉ trong hơn 3 tháng, nhưng các học viên được học đầy đủ và bài bản cách viết xã luận, bình luận, bài phản ánh, cách viết văn, viết kịch... Nơi đây đã đào tạo nên những “cây bút” nổi tiếng của Việt Nam như Thép Mới, Chính Yên, Trần Kiên, Mai Thanh Hải, Mai Hồ, nhà văn Hữu Mai, nhà thơ Hải Như... Từ mái trường tranh tre nứa lá giữa đại ngàn Việt Bắc, các học viên đã tỏa về muôn nẻo, có mặt ở những chiến trường ác liệt nhất, tích cực tham gia vào mặt trận thông tin đầy gian khó, đóng góp vào trang sử vẻ vang trong chặng đường 100 năm báo chí cách mạng Việt Nam. Nhiều người sau này đều là những tên tuổi nổi bật trong làng văn, làng báo, điện ảnh và mỹ thuật.
Theo Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam Lê Quốc Minh, Trường dạy làm báo Huỳnh Thúc Kháng ra đời là dấu son đặc biệt trong lịch sử báo chí cách mạng nước ta. Từ mái trường đơn sơ đó, lớp báo chí đầu tiên đã góp phần hình thành phẩm chất, bản lĩnh, năng lực cho nhiều nhà báo tên tuổi, đóng góp to lớn cho sự nghiệp kháng chiến, thống nhất đất nước, trở thành “những viên gạch quý” bồi đắp nền tảng vững chắc của nền báo chí cách mạng Việt Nam.
“Địa chỉ đỏ” hấp dẫn du khách
Ngày 28/3/2019, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã có quyết định xếp hạng Di tích lịch sử cấp Quốc gia đối với Địa điểm Trường dạy làm báo Huỳnh Thúc Kháng. Năm 2024, thiết thực chào mừng 75 năm Ngày thành lập Trường dạy làm báo Huỳnh Thúc Kháng, 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam, với mong muốn khai thác và phát huy hiệu quả những giá trị lịch sử to lớn của di tích, Hội Nhà báo Việt Nam phối hợp với UBND tỉnh Thái Nguyên triển khai công trình tu bổ, tôn tạo Di tích Quốc gia Địa điểm Trường dạy làm báo Huỳnh Thúc Kháng tại xã Tân Thái, huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên.
Sau 7 tháng thực hiện, di tích được hoàn thành trong niềm phấn khởi, tự hào của những người làm báo cả nước. Ngoài bia di tích đã được dựng từ năm 2019, công trình tu bổ có các hạng mục: Nhà trưng bày rộng 80m2, được ví như bảo tàng thu nhỏ về Trường dạy làm báo Huỳnh Thúc Kháng; nhà sàn phỏng dựng từ ngôi nhà sàn của Tổng bộ Việt Minh, trưng bày nội dung về Báo chí Chiến khu Việt Bắc 1946 - 1954. Ngoài ra, công trình còn có các hạng mục khác như Phù điêu với 48 chân dung các thành viên Ban Giám hiệu, giảng viên và học viên của trường; hội trường phục vụ hội nghị, hội thảo có sức chứa trên 150 người; quảng trường rộng 200m2 phục vụ tổ chức sự kiện... Nhà báo Trần Thị Kim Hoa, nguyên phụ trách Bảo tàng Báo chí Việt Nam, từng tham gia trực tiếp dự án chia sẻ, trong quá trình thực hiện dự án, đội ngũ cán bộ, nhân viên của Bảo tàng Báo chí đã dành nhiều thời gian thu thập tài liệu, hiện vật, hình ảnh từ các nhân chứng lịch sử, các nhà báo lão thành để bổ sung nguồn tài liệu quý phục vụ công tác phục dựng và trưng bày.
Hiện nay, nơi đây trở thành địa điểm hấp dẫn, góp phần làm phong phú thêm hệ thống “địa chỉ đỏ” tại tỉnh Thái Nguyên. Theo Ban Quản lý di tích, tại đây đã diễn ra nhiều hoạt động “về nguồn” và tri ân những người làm báo như chương trình “Truyền thông, trải nghiệm thực tế: Lịch sử và di sản báo chí cách mạng Việt Nam”... Trong dịp kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam, Di tích Địa điểm Trường dạy làm báo Huỳnh Thúc Kháng đón tiếp rất nhiều đoàn của các cơ quan báo chí và du khách về tham quan, ôn lại truyền thống.
Hiện nay, Hội Nhà báo Việt Nam đang phối hợp với tỉnh Thái Nguyên tổ chức các hoạt động tuyên truyền, quảng bá để biến nơi đây không chỉ là “địa chỉ đỏ” giáo dục truyền thống cho những người làm báo mà còn trở thành điểm đến thu hút du lịch. Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam Lê Quốc Minh đề nghị, thời gian tới, các đơn vị cần tổ chức thêm các sự kiện, liên kết với các đơn vị lữ hành để hình thành tuyến du lịch về nguồn ý nghĩa, trải nghiệm văn hóa và khám phá vẻ đẹp của “Thủ đô gió ngàn”...
