Thêm yêu nguồn cội

Tại Trường Tiểu học số 1 Sín Chéng, xã Sín Chéng (Si Ma Cai), văn hóa truyền thống đang được gìn giữ, đưa vào hoạt động giáo dục nhằm bồi đắp tình yêu quê hương, đất nước, lưu giữ những tinh hoa từ nguồn cội.

Gần 9 năm trước, khi nhận vai trò Hiệu trưởng Trường Tiểu học số 1 Sín Chéng, cô giáo Bùi Thị Hường có ấn tượng đặc biệt với những bộ váy áo xúng xính, những điệu múa, bài hát truyền thống của đồng bào Mông. Trên những triền non xa xôi này, dân tộc Kinh như cô giáo Hường trở thành “thiểu số” khi chiếm tỷ lệ rất nhỏ trong cộng đồng. Thế nhưng, khi nhìn những bộ váy cách tân, những điệu nhảy, bài hát thời thượng đang dần “lên ngôi”, “chiếm sóng” trong cộng đồng, cô không khỏi nuối tiếc.

Gắn bó với sự nghiệp giáo dục nhiều năm, hơn ai hết, cô giáo Hường hiểu rõ thế hệ “măng non” đang ngồi trên ghế nhà trường sẽ trở thành chủ nhân tương lai của vùng đất biên cương Si Ma Cai, sẽ là thế hệ kế thừa, tiếp nối, gìn giữ những nét đẹp trong văn hóa truyền thống của đồng bào các dân tộc địa phương. Bởi vậy, cô xác định sứ mệnh của Trường Tiểu học số 1 Sín Chéng là thực hiện mô hình trường học đa văn hóa gắn với cộng đồng, thân thiện vì trẻ em.

IMG_8792.jpeg

Tại Trường Tiểu học số 1 Sín Chéng, học sinh đến trường không chỉ học chữ quốc ngữ mà còn được học cả tiếng Mông - tiếng mẹ đẻ của 95% học sinh trong trường. Trên các biển, bảng, khẩu hiệu trong trường, song song với dòng chữ bằng tiếng Việt là dòng “phụ đề” bằng tiếng Mông. Học sinh đến trường, thay vì mặc đồng phục sẽ mặc trang phục truyền thống 2 buổi/tuần. Nghỉ giữa giờ, thay cho những bài thể dục nhịp điệu thường thấy ở các trường khác, học sinh Trường Tiểu học số 1 Sín Chéng múa những điệu múa truyền thống của đồng bào Mông. Trong các hội thi văn nghệ, chương trình giao lưu văn hóa, học sinh của cô giáo Hường tự tin biểu diễn, thuyết trình về nét đẹp trong cộng đồng dân tộc mình.

Cô giáo Bùi Thị Hường tự hào: Trước đây, học sinh dân tộc thiểu số thường rất rụt rè, tự ti, giữa các dân tộc luôn giữ khoảng cách. Từ khi đưa văn hóa truyền thống lồng ghép vào hoạt động giảng dạy, học sinh thấy gần gũi, thân quen như trong chính cộng đồng của mình nên các em tự tin hơn, dám thể hiện mình, khoảng cách giữa các dân tộc cũng dần được xóa bỏ. Nhờ đó, các em yêu việc học, thích được đến trường, tỷ lệ chuyên cần duy trì tốt, chất lượng giáo dục cũng được nâng cao.

Thế nhưng, hành trình trở thành trường học đa văn hóa là một chặng đường dài với cô giáo Hường và tập thể Trường Tiểu học số 1 Sín Chéng. Đơn cử như chuyện chiếc váy, những tưởng là chuyện nhỏ mà chẳng hề nhỏ bởi chiếc váy thổ cẩm truyền thống đầy sắc màu của người Mông Si Ma Cai nói chung và người Mông Sín Chéng nói riêng có nhiều điểm khác biệt với cộng đồng người Mông ở các địa phương lân cận. Qua thời gian giao thoa về văn hóa, trang phục truyền thống dần được thay thế bằng những chiếc váy in họa tiết thổ cẩm, váy cách tân của người Mông Trung Quốc hoặc những chiếc váy xòe ngắn của người Mông Mường Khương.

3CDDF48E-F61E-4236-A73E-2975BD74C0CF.jpeg

Trong những buổi họp với phụ huynh hoặc họp tại khu dân cư, cô giáo Hường mang hình ảnh chiếc váy truyền thống của người Mông ở Sín Chéng và những bộ trang phục của nhóm ngành Mông khu vực khác để làm phép so sánh, tìm điểm khác biệt trong hoa văn và cách may, thêu, tạo hình trang phục. Sau đó, cô và chính quyền địa phương thuyết phục phụ huynh giữ nét truyền thống của cộng đồng mình bằng việc dùng bộ trang phục dân tộc thay thế đồng phục cho học sinh.

Ban đầu, có người đồng tình, có người phản đối vì cho rằng suy cho cùng cũng chỉ là bộ đồ mặc trên người. Cô Hường đã cố gắng thuyết phục: Tôi là người Kinh, nhưng tôi đang nỗ lực gìn giữ những nét đẹp trong văn hóa của người Mông. Vậy thì chẳng có lý do gì mà các cô, các bác là người Mông lại không tham gia gìn giữ điều đó.

311.jpg

Và thế là có một “bước ngoặt” lớn, bắt đầu từ việc 100% học sinh trong trường có riêng một bộ trang phục “chuẩn truyền thống”. Học sinh biết múa khèn, múa gậy sinh tiền, cùng phụ huynh tham gia học nấu xôi bảy màu, làm bánh giày, bánh trôi… Văn hóa truyền thống được “tài liệu hóa” thông qua việc mời các nghệ nhân dân gian tại địa phương tham gia giảng dạy trong trường, được ghi chép tỉ mỉ trở thành tư liệu phục vụ các hoạt động giảng dạy trong tương lai.

Không những vậy, trong hầu hết các cuộc thi trong huyện, tỉnh, quốc gia, nhờ vận dụng sáng tạo văn hóa truyền thống, Trường Tiểu học số 1 Sín Chéng luôn được đánh giá cao. Điển hình như Cuộc thi Sáng tạo thanh thiếu niên, nhi đồng toàn quốc những năm gần đây, Trường Tiểu học số 1 Sín Chéng xuất sắc giành 4 giải thưởng, trong đó có 2 giải Nhất, 1 giải Nhì và 1 giải Khuyến khích. Đây cũng là thành tích đáng tự hào với huyện vùng cao Si Ma Cai nói riêng và giáo dục Lào Cai nói chung.

Cô giáo Hoàng Thị Thủy, giáo viên trực tiếp hướng dẫn 4 nhóm tác giả đoạt giải chia sẻ kinh nghiệm: Trong các cuộc thi, chúng tôi đều xác định lựa chọn những sản phẩm đặc thù, gắn liền với văn hóa truyền thống của cộng đồng người dân vùng cao vào phần thi. Ý tưởng của các sản phẩm tham gia cuộc thi đều gần gũi, xuất phát từ cuộc sống sinh hoạt hoặc hoạt động văn hóa. Học sinh vì thế cũng tự tin, thỏa sức sáng tạo. Nhờ đó, các sản phẩm luôn được đánh giá cao vì có sự sáng tạo, có tính thân thiện với cộng đồng.

Cô giáo Hường mời chúng tôi tham quan phòng truyền thống của nhà trường, lật mở những cuốn tài liệu vẽ chi tiết từng hoa văn, cách luồn kim thêu thổ cẩm với những tấm vải nhỏ xinh đính kèm làm mẫu. Ở tập tài liệu khác, cách nhuộm màu làm xôi, cách chọn lá, ngâm gạo hoặc cách chế biến từng món ăn từ đơn giản đến cầu kỳ cũng được ghi chép cẩn thận. Các vật dụng truyền thống như khèn, ô, gậy sinh tiền, mô hình đồ dùng trong các hoạt động tín ngưỡng, văn hóa, sinh hoạt cũng được lưu giữ trong căn phòng này, giống như một bảo tàng văn hóa thu nhỏ.

313.jpg

Trong tiết học kỹ thuật, các em được học cách thêu họa tiết thổ cẩm; giờ thể dục được học các môn thể thao truyền thống; tiết âm nhạc được học hát bài hát, điệu múa của dân tộc; hoạt động ngoại khóa được tham gia các buổi học nấu ăn những món ăn truyền thống, tham gia các lễ hội dân tộc “phiên bản mini” trong trường học.

Trong hoạt động giáo dục, chúng tôi xác định văn hóa là gốc rễ của con người. Bởi vậy, việc đưa văn hóa truyền thống vào giáo dục trong trường học sẽ giúp học sinh xóa đi những rào cản vô hình, thân thiện hơn, tự tin hơn, hiểu rõ về cộng đồng, quê hương và thêm yêu nguồn cội.

Cô giáo Bùi Thị Hường, Hiệu trưởng Trường Tiểu học số 1 Sín Chéng

Có thể bạn quan tâm

Tin cùng chuyên mục

Để di sản tỏa sáng trong đời sống đương đại

Để di sản tỏa sáng trong đời sống đương đại

Luật Di sản văn hóa (sửa đổi) năm 2024 đã chính thức đi vào đời sống với nhiều điểm mới, thể hiện rõ tính ưu việt, mở ra những kỳ vọng đối với công tác bảo tồn và phát huy di sản văn hóa một cách hiệu quả trong kỷ nguyên mới.

Bản sắc và hội nhập

Bản sắc và hội nhập

Lào Cai và Yên Bái - hai vùng đất ở thượng nguồn sông Hồng, chung một mái nhà dưới dãy Hoàng Liên Sơn hùng vĩ, đã chính thức hợp nhất thành tỉnh Lào Cai mới theo Nghị quyết 202/2025/QH15 ngày 12/6/2025 của Quốc hội khóa XV. Tỉnh Lào Cai mới không chỉ mở rộng về không gian địa lý, tăng quy mô dân số mà còn là điểm hội tụ tinh hoa văn hóa của vùng Tây Bắc, mở ra nhiều cơ hội hội nhập và phát triển từ việc phát huy giá trị các di sản văn hóa, vững bước vào kỷ nguyên mới.

Viết giữa gian bếp nhỏ

Viết giữa gian bếp nhỏ

Góc làm việc của bà không phải phòng riêng, chỉ là chiếc bàn bên căn bếp nhỏ. Trên giá sách kế bên là những cuốn sách, tài liệu cũ quý giá, những thứ mà bà đã dành nhiều năm để sưu tầm, nghiên cứu. Đó là ấn tượng đầu tiên khi tôi có mặt tại nhà bà Trần Thị Minh, hội viên Hội Văn học - Nghệ thuật cũng là hội viên Hội Nhà báo tỉnh.

Rơm vàng kể chuyện tái sinh

Rơm vàng kể chuyện tái sinh

Ngày hè, nắng như rót mật xuống những thửa ruộng ở thung lũng Nghĩa Đô, cũng là lúc những sợi rơm vàng óng phơi mình trên bãi đất sau mùa gặt. Ở Nghĩa Đô, rơm không còn là phế phẩm nông nghiệp chỉ dùng để đun nấu hay lót chuồng trại chăn nuôi gia súc. Rơm đang “sống lại” trong những đôi tay tài hoa của phụ nữ bản người Tày, bản người Dao bên bếp lửa, dưới mái nhà sàn; hay góc sân nhỏ của những ngày nông nhàn sau mùa gặt, trong những câu chuyện đời thường đẹp như thơ…

Tìm ra 'Vua tiếng Việt' mới

Tìm ra 'Vua tiếng Việt' mới

Chương trình "Vua tiếng Việt" tìm ra chủ nhân mới nhất của ngai vàng và giải thưởng lớn nhất trị giá hơn 300 triệu đồng. Chủ nhân ngai vàng giành chiến thắng trong phần thi về chủ đề Xe.

Người Xá Phó giữ gìn bản sắc văn hóa

Người Xá Phó giữ gìn bản sắc văn hóa

Trong những ngày cuối tuần yên ả, Nhà văn hóa đa năng xã Sơn Thủy cũ (nay là xã Văn Bàn) rộn rã tiếng cười, lời ca, điệu múa. Ở đó, anh Lý Văn Tư cùng các thành viên Câu lạc bộ dân gian dân tộc Xá Phó say sưa tập luyện.

Hành trình rạng rỡ Hoa hậu Việt Nam 2024

Hành trình rạng rỡ Hoa hậu Việt Nam 2024

Từ sân khấu nổi lần đầu tiên trên sông Hương, chuỗi truyền hình thực tế đầu tiên, đến loạt danh hiệu đại sứ mới, Hoa hậu Việt Nam 2024 đã tạo nên một hành trình đậm tính thời đại. Bên cạnh mục tiêu tôn vinh nhan sắc, cuộc thi còn góp phần định nghĩa lại vai trò của hoa hậu trong xã hội hôm nay.

Lễ Tủ Cải của người Dao đầu bằng ở Tam Đường: Dấu mốc trưởng thành và bản sắc văn hóa

Lễ Tủ Cải của người Dao đầu bằng ở Tam Đường: Dấu mốc trưởng thành và bản sắc văn hóa

Trong đời sống cộng đồng người Dao đầu bằng tại Tam Đường, tỉnh Lai Châu, lễ Tủ Cải là nghi lễ đánh dấu bước trưởng thành của người con trai. Người Dao nơi đây quan niệm rằng, để được cộng đồng công nhận và sau này khi mất đi có thể trở về với tổ tiên, mỗi người con trai nhất định phải trải qua nghi lễ này.

fb yt zl tw