Việt Nam sẽ đầu tư phát triển Trung tâm khoa học và công nghệ hạt nhân trước năm 2025 với 2 hợp phần tại Đà Lạt và Hà Nội.
Đó là thông tin được ông Trần Chí Thành, Viện trưởng Viện nghiên cứu nguyên tử Việt Nam cho biết.
Cũng theo ông Thành, Trung tâm khoa học và công nghệ hạt nhân sẽ được xây dựng và sử dụng nguồn vốn vay ưu đãi của Chính phủ Nga dành cho Việt Nam (khoảng 500 triệu đô la Mỹ).
Việc xây dựng trung tâm sẽ giúp nâng cao năng lực khoa học công nghệ để tiếp thu công nghệ được chuyển giao, tiến tới tự chủ trong vận hành, bảo dưỡng, sửa chữa nhà máy điện hạt nhân, đảm bảo cho các nhà máy vận hành an toàn, đạt hiệu quả kinh tế.
"Trung tâm nghiên cứu mới sẽ giúp Việt Nam có điều kiện triển khai thực hiện các nghiên cứu hiện đại, thúc đẩy ứng dụng năng lượng nguyên tử trong các lĩnh vực kinh tế, xã hội và từng bước nâng cao tiềm lực khoa học, công nghệ hạt nhân quốc gia”, ông Thành nói.
Trọng tâm dự án là lò phản ứng hạt nhân nghiên cứu, có công suất dự kiến khoảng 15 MW, gấp 30 lần so với lò phản ứng hạt nhân hiện tại ở Đà Lạt.
Hiện nay, lò hạt nhân ở Đà Lạt mới đáp ứng được 30% đồng vị phóng xạ cho các bệnh viện ở Việt Nam. Lò mới được kỳ vọng đáp ứng 100% lượng đồng vị phóng xạ cho y tế của Việt Nam.
Ông Trần Chí Thành cũng khẳng định, trong 50-60 năm phát triển ngành nguyên tử, không hề có bất cứ sự cố đáng tiếc nào xảy ra đối với lò nghiên cứu. Lò hạt nhân nghiên cứu là an toàn, và trước năm 2025 sẽ đưa vào vận hành.
Thông tin về địa điểm xây dựng Trung tâm trên lại có sự thay đổi so với những gì TS Nguyễn Hào Quang - Phó Viện trưởng Viện Năng lượng Nguyên tử Việt Nam chia sẻ với báo chí bên lề Ngày hội Hạt nhân và Khoa học 2017, ngày 18/5 tại Hà Nội vừa qua.
Theo ông Quang, cấu phần chính của Trung tâm Khoa học và Công nghệ Hạt nhân (CNEST) sẽ được xây dựng ở tỉnh Đồng Nai, thay vì thành phố Đà Lạt như kế hoạch trước đây.
"Cấu phần phụ của CNEST vẫn sẽ được xây dựng ở Hà Nội như kế hoạch ban đầu, nhưng thay vì tập trung nghiên cứu, xử lý các vấn đề về an toàn hạt nhân, cơ sở này sẽ chuyển hướng sang quan trắc, cảnh báo, ứng phó phóng xạ, phân tích, đánh giá rủi ro.
Theo kế hoạch ban đầu, nhân lực cho CNET khoảng 250 người, nhưng do trung tâm sẽ không phát triển các bộ phận, lĩnh vực hỗ trợ điện hạt nhân nữa nên số cán bộ, nhân viên làm việc tại đây có thể giảm", TS Quang cho biết thêm.
Điều đáng nói, về địa điểm xây dựng lý tưởng của trung tâm, đại diện Tập đoàn Năng lượng nguyên tử quốc gia Nga (ROSATOM) khuyến cáo là không nên quá xa thành phố, gần sân bay quốc tế, nơi tập trung nhiều đối tượng có thể sử dụng sản phẩm của trung tâm như bệnh viện, viện nghiên cứu. Như vậy, Hà Nội vẫn là địa điểm lý tưởng được lựa chọn để xây dựng.
Cũng theo Phó Viện trưởng Viện năng lượng nguyên tử Việt Nam, chúng ta đã và đang ứng dụng năng lượng hạt nhân trực tiếp, hiệu quả trong ba lĩnh vực y tế, nông nghiệp và công nghiệp, cụ thể là đã tạo ra nhiều giống lúa, ngô, đậu tương đột biến có năng suất cao, chất lượng tốt, thơm, kháng bệnh.
Ngoài ra, Việt Nam có tốc độ phát triển thiết bị xạ trị rất cao, sản xuất nhiều dược chất phóng xạ dùng để chẩn đoán sớm ung thư.
"Việt Nam hiện có khoảng 1.300 nguồn phóng xạ được sử dụng trong công nghiệp, chủ yếu trong hệ thống kiểm soát hạt nhân, kiểm tra không phá hủy, địa vật lí giếng khoan và chiếu xạ công nghiệp.
Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam đã sử dụng phương pháp kiểm tra không phá hủy để kiểm tra chất lượng nhiều dự án quốc gia như cầu Mỹ Thuận, cầu Việt Trì, nhà máy Nhiệt điện Phú Mỹ", TS Quang nói.
Chính vì thế mà tại hội thảo khoa học “Trung tâm khoa học và công nghệ hạt nhân: Các khía cạnh kinh tế xã hội và khoa học kỹ thuật”, ngày 10/2, Thứ trưởng Bộ KH-CN Phạm Công Tạc cho rằng, việc xây dựng trung tâm KH-CN hạt nhân là vô cùng cần thiết, đáp ứng được nhiều yêu cầu về kinh tế, nông nghiệp, xã hội, y tế cũng như đào tạo nguồn nhân lực phục vụ nhiều khía cạnh cuộc sống.
