Lào Cai-Yên Bái: Vùng đất giàu bản sắc, phong phú sản vật
Tỉnh Lào Cai hợp nhất bởi hai tỉnh Lào Cai - Yên Bái, là nơi sinh sống của 25 nhóm dân tộc, với nhiều nét văn hóa độc đáo và truyền thống sản xuất lâu đời. Kết tinh từ điều kiện tự nhiên đặc biệt và bàn tay cần cù của người dân. Vùng đất này có nhiều nông sản, đặc sản nổi tiếng như: quế Văn Yên, chè Shan tuyết Suối Giàng, gạo nếp Tú Lệ, trà Hoàng Sin Cô Bát Xát, chuối, dứa Mường Khương, táo mèo Trạm Tấu, hồng cổ Sa Pa và các sản phẩm thổ cẩm, mây tre đan của người Mông, Dao, Tày,…
Trên thực tế, cả hai tỉnh đều có số lượng sản phẩm OCOP tương đối lớn, nhiều sản phẩm đã khẳng định được vị thế trên thị trường và có mặt tại các cửa hàng, hệ thống siêu thị, trung tâm thương mại lớn trên toàn quốc như: gạo Séng cù Mường Lò, chè Bát tiên Trấn Yên, chè Shan tuyết Suối Giàng, miến đao Giới Phiên; ruốc cá hồi Sa Pa, cá hồi Sa Pa hun khói, trà túi lọc Atiso Sa Pa, gạo Séng cù Mường Vi, tinh bột nghệ Mạnh Hương,…
Hiện nay, toàn tỉnh có 604 sản phẩm OCOP từ 3 đến 5 sao (trong đó có 553 sản phẩm đạt 3 sao, 49 sản phẩm đạt 4 sao và 2 sản phẩm đạt 5 sao).
Theo nhóm ngành, sản phẩm OCOP chủ yếu tập trung vào nhóm thực phẩm (với 479 sản phẩm), đồ uống (41 sản phẩm), dược liệu và sản phẩm từ dược liệu (26 sản phẩm), thủ công mỹ nghệ (36 sản phẩm), du lịch (20 sản phẩm) và sinh vật cảnh (2 sản phẩm). Sản phẩm OCOP phân bố rộng khắp ở các địa phương trong tỉnh. Tuy nhiên, do còn thiếu tính liên kết vùng, quy mô sản xuất nhỏ, phân phối phân tán nên giá trị gia tăng chưa cao, thương hiệu chưa rõ nét.
Sáp nhập mở ra cơ hội mới
Sáp nhập đơn vị hành chính cấp tỉnh mở ra cơ hội hình thành mô hình liên kết OCOP vùng, với các ưu điểm nổi bật. Quy hoạch vùng nguyên liệu lớn thay vì sản xuất manh mún, chia sẻ cơ sở chế biến, đóng gói, logistics, thống nhất chiến lược truyền thông, nhận diện thương hiệu OCOP toàn tỉnh, thúc đẩy liên kết chuỗi giữa doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ sản xuất.
Một trong những rào cản lớn với sản phẩm OCOP hiện nay, là thiếu đồng bộ về chất lượng, mẫu mã, bao bì và truy xuất nguồn gốc. Mô hình liên kết vùng sẽ giúp chuẩn hóa quy trình sản xuất, chế biến, áp dụng truy xuất nguồn gốc QR chung cho từng nhóm sản phẩm, xây dựng nhãn hiệu chứng nhận vùng. Ví dụ: “OCOP Tây Bắc - Lào Cai - Yên Bái”.
Tỉnh mới sau hợp nhất có tiềm năng lớn để phát triển du lịch nông thôn - cộng đồng gắn với sản phẩm OCOP: Trải nghiệm thu hoạch quế, làm rượu táo mèo, chế biến gạo nếp Tú Lệ..., mở các tour “mỗi sản phẩm - một câu chuyện” đặc sắc, mô hình “một làng nghề - một điểm du lịch - một sản phẩm” sẽ làm gia tăng giá trị sản phẩm ngay tại nơi sản xuất.
Tỉnh mới có thể đầu tư Trung tâm OCOP vùng, tuần lễ quảng bá OCOP định kỳ tại các tỉnh, thành phố lớn, đưa sản phẩm OCOP lên sàn thương mại điện tử, mạng xã hội, livestream bán hàng. Cần đào tạo kỹ năng về thiết kế bao bì, nhãn hiệu, xây dựng chiến lược truyền thông và chuỗi cung ứng hiện đại cho doanh nghiệp OCOP.
Tín dụng ưu đãi, hỗ trợ quỹ phát triển sản phẩm OCOP, khuyến khích liên kết 4 nhà: Nhà nông - Doanh nghiệp - Nhà khoa học - Nhà nước; hỗ trợ thủ tục pháp lý, sở hữu trí tuệ, tiêu chuẩn hóa quốc tế, lồng ghép OCOP vào các chương trình xúc tiến thương mại, quảng bá quốc gia.
Mô hình liên kết OCOP vùng giữa Lào Cai-Yên Bái không chỉ là giải pháp phát triển kinh tế nông thôn mà còn là chiến lược nâng tầm thương hiệu địa phương trong giai đoạn mới. Việc xây dựng chuỗi giá trị OCOP vùng bài bản, hiện đại, bản sắc sẽ giúp hàng hóa của đồng bào dân tộc Tây Bắc vươn xa hơn, bền vững hơn và góp phần gìn giữ văn hóa vùng cao.
