Mẫu Thượng Ngàn nơi biên ải

LCĐT - Văn Bàn là vùng đất cổ linh thiêng, nơi ghi dấu biết bao chiến công hiển hách của cha ông ta trong công cuộc đấu tranh chống giặc ngoại xâm, bảo vệ đất nước. Trải qua chiều dài lịch sử, nhiều di tích được phát hiện và khẳng định giá trị lịch sử, văn hóa của vùng đất Văn Bàn anh hùng. Nằm bên hữu ngạn sông Hồng tại thôn Tân An 2, xã Tân An, huyện Văn Bàn có một ngôi đền gọi là đền Cô Tân An, nơi thờ nữ chúa có tên húy là Hoàng Bà Xa. Ngôi đền linh thiêng trở thành điểm du lịch tâm linh, thu hút hàng ngàn du khách tham quan, chiêm bái hằng năm.

Đền Cô là di tích lịch sử - văn hóa cấp quốc gia.
Đền Cô là di tích lịch sử - văn hóa cấp quốc gia.

Nơi thờ Mẫu Thượng Ngàn

Cũng như nhiều di tích lịch sử văn hóa, đến nay có nhiều ý kiến khác nhau về vị thần được thờ trong đền Cô. Có ý kiến cho rằng, đây là nơi thờ tự con gái danh tướng Hoàng Bảy, nhưng cũng có dị bản khác rằng, đền Cô là nơi thờ Cô bé Thượng Ngàn. Đây là một tiên cô nổi tiếng về ngự trong các giá hầu cô. Tuy nhiên, những dị khảo hay ý kiến khác nhau về vị thần được thờ trong đền đã được chứng minh, làm rõ khi Sở Văn hóa - Thể thao và Du lịch tỉnh sưu tầm, tìm lại được bản sắc phong. Theo đó, triều Nguyễn, niên hiệu Khải Định thứ 9 đã ban sắc phong cho đền Cô là nơi thờ phụng Công chúa Thượng Ngàn. Từ bản sắc phong có thể xác định đền Cô chính là nơi thờ Công chúa Thượng Ngàn hay còn gọi là Mẫu Thượng Ngàn, là 1 trong 3 vị mẫu trên cung thờ Tam tòa Thánh mẫu của hầu hết các ngôi đền khu vực phía Bắc nước ta. Bản sắc phong của triều Nguyễn như một sự minh chứng khẳng định tầm quan trọng của việc thời Mẫu Thượng Ngàn nơi biên ải.

Lễ hội đền Cô hằng năm diễn ra với nhiều hoạt động hấp dẫn.
Lễ hội đền Cô hằng năm diễn ra với nhiều hoạt động hấp dẫn.

Là thủ nhang thâm niên đã lâu tại đền Cô, ông Phạm Văn Chiến cho biết: Đến nay chưa có tài liệu nào nói đến lịch sử xây dựng đền, nhưng những gì còn lại cho thấy đền Cô có từ rất lâu đời. Tương truyền, xưa kia khu vực Tân An có một dãy phố gọi là Phố Cũ, nơi đó đông đúc cư dân, bên cạnh bờ sông Hồng (vị trí ngôi đền ngày nay) có một ngôi miếu nằm cạnh cây trâm vối và cây gạo cổ thụ gọi là miếu Cô, đối diện bên kia sông Hồng (đền Bảo Hà ngày nay) cũng có một miếu gọi là miếu Cậu. Vào ngày rằm, mùng một hằng tháng, Nhân dân khắp trong vùng Khau bản (khu vực Bảo Hà, Tân An ngày nay) lại đến dâng lễ tại 2 ngôi miếu này. Người dân cho rằng, 2 ngôi miếu này rất linh thiêng, cầu gì được nấy. Về sau do chiến tranh, 2 ngôi miếu đã bị tháo dỡ một phần. Năm 1971, một trận lũ lớn xảy ra, nước sông dâng cao, cuốn trôi cả ngôi đền (cột gỗ, lợp lá, nhưng nền cũ của đền không bị sạt lở mà hiện nay vẫn còn). Những năm tháng sau đó, Nhân dân vùng Bảo Hà, Tân An cùng với Nhân dân cả nước dốc sức cho sự nghiệp đấu tranh giải phóng miền Nam nên việc thờ cúng không mấy ai để ý. Sau này khi nghiên cứu qua sử liệu, qua các hiện vật khai quật được tại Bảo Hà và Tân An cho thấy, đây thực chất là 2 đền thờ Mẫu Thượng Ngàn ở Tân An và Quan Hoàng Bảy ở Bảo Hà.

Lễ hội đền Cô thu hút sự quan tâm của người dân địa phương và du khách.
Lễ hội đền Cô thu hút sự quan tâm của người dân địa phương và du khách.

Bảo tồn và tôn tạo di tích

Với những giá trị độc đáo cả về lịch sử, văn hóa và kiến trúc của ngôi đền, tháng 10/2016, đền Cô, xã Tân An được Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch xếp hạng di tích lịch sử - văn hóa cấp quốc gia. Hằng năm, Lễ hội đền Cô diễn ra vào ngày 17 tháng Giêng thu hút hàng ngàn người dân và du khách thập phương đến tham quan, chiêm bái. Nghi thức tế ở đền được tổ chức quy mô, trang trọng theo nghi thức lễ tế Mẫu Thượng Ngàn. Đây là dịp để người dân và du khách dâng hương lên Công chúa Thượng Ngàn - Bà chúa Mẫu cai quản núi rừng nơi biên ải và các thần, thánh thờ trong đền. Lễ hội đền Cô cũng là hoạt động gắn kết chặt chẽ giữa 2 di tích đền Bảo Hà và đền Cô ở 2 bờ sông Hồng. Ngoài phần lễ, đền Cô còn tổ chức nhiều hoạt động văn hóa, văn nghệ thu hút du khách.

Ngoài những ngày lễ, mỗi ngày đền Cô thu hút khoảng 300 - 400 lượt khách thập phương đến tham quan, chiêm bái. Nơi này không chỉ là điểm đến tâm linh, mà còn là nơi lưu giữ các nét văn hóa dân tộc, điểm du lịch tâm linh cùng tuyến kết nối với các đền Bảo Hà (Bảo Yên), đền Chiềng Ken (xã Chiềng Ken, Văn Bàn)…

Ông Phí Công Hoan, Bí thư Huyện ủy, Chủ tịch UBND huyện Văn Bàn cho biết: Thời gian tới, Văn Bàn sẽ thành lập Ban Quản lý di tích cấp huyện. Trên cơ sở đó, huyện xây dựng bộ máy đảm bảo quản lý, vận hành và khai thác hiệu quả các di tích lịch sử mang yếu tố văn hóa và tâm linh. Theo đó, đền Cô sẽ tiếp tục đầu tư mở rộng, nâng cấp, đáp ứng nhu cầu tâm linh của Nhân dân và du khách thập phương.

Có thể bạn quan tâm

Tin cùng chuyên mục

Nghề “gùi mây, cõng gió” ở Mù Cang Chải

Nghề “gùi mây, cõng gió” ở Mù Cang Chải

Xã Mù Cang Chải nổi tiếng với những dãy núi tuyệt đẹp, không khí trong lành, luôn thu hút những người ưa thích du lịch mạo hiểm. Tuy nhiên, vấn đề an toàn khi trải nghiệm luôn được du khách quan tâm. Chính vì thế, trong những chuyến leo núi của khách du lịch, người dẫn đường bản địa là thành viên không thể thiếu, họ được gọi với cái tên “porter”.

Nhân đôi tiềm lực du lịch mạo hiểm

Nhân đôi tiềm lực du lịch mạo hiểm

Việc hợp nhất hai tỉnh Lào Cai và Yên Bái không đơn thuần là sự thay đổi đơn vị hành chính mà còn mở ra tầm nhìn phát triển mới cho vùng Trung du và miền núi Bắc bộ. Đây chính là cơ hội để hình thành “cực tăng trưởng du lịch mới” với lợi thế tài nguyên mạo hiểm đa dạng và liên vùng. Nhân đôi tiềm lực phát triển du lịch mạo hiểm đồng nghĩa với nhiều cơ hội mới mở ra.

Bản tình ca giữa núi và trà

Bản tình ca giữa núi và trà

Suối Giàng - mảnh đất khi xưa nghe còn xa vời với tôi, giờ bỗng hóa gần gũi, thân quen. Việc hợp nhất tỉnh Yên Bái và tỉnh Lào Cai đã khiến nơi đây trở thành điểm đến nằm trong địa giới hành chính của tỉnh Lào Cai. Sau nhiều năm gắn bó với các điểm du lịch như Sa Pa, Bắc Hà, Nghĩa Đô... giờ đây, hành trình về phía Nam của tỉnh mới, mở ra cho tôi một miền khám phá mới, đầy háo hức. Suối Giàng chính là điểm đầu tiên tôi chọn để chạm vào miền đất ấy.

Tăng tốc phát triển du lịch golf

Tăng tốc phát triển du lịch golf

Với hơn 80 sân golf đạt chuẩn quốc tế, doanh thu dự kiến chạm mốc 1 tỷ USD vào năm 2025, du lịch golf được xác định là một trong những sản phẩm mũi nhọn để thu hút dòng khách cao cấp.

Tú Lệ đa dạng sản phẩm du lịch

Tú Lệ đa dạng sản phẩm du lịch

Sau hợp nhất hai xã Cao Phạ và Tú Lệ, xã Tú Lệ (mới) đã trở thành mảnh đất du lịch “màu mỡ”, vừa có sản phẩm du lịch cộng đồng, nghỉ dưỡng đẳng cấp, vừa có du lịch khoáng nóng, dù lượn… tạo ra những tour du lịch trọn gói ngay tại xã, đáp ứng nhu cầu của du khách.

Mùa lúa xanh ở Mù Cang Chải

Mùa lúa xanh ở Mù Cang Chải

Mùa này, Mù Cang Chải - viên ngọc bích của núi rừng Tây Bắc - đang khoác lên mình tấm áo xanh mướt của lúa. Những thửa ruộng bậc thang, vốn là kỳ quan, nay lại càng thêm phần quyến rũ khi lúa non vươn mình đón nắng.

Đưa du lịch trở thành ngành kinh tế truyền cảm hứng

Đưa du lịch trở thành ngành kinh tế truyền cảm hứng

Với đà tăng trưởng ấn tượng, du lịch được đánh giá là một trong 10 điểm sáng nổi bật của bức tranh kinh tế-xã hội đất nước nửa đầu năm nay. Để tiếp tục vươn lên khẳng định vai trò là động lực kinh tế, du lịch Việt Nam cần tận dụng thời cơ, phát huy lợi thế, xây dựng chiến lược quảng bá có chiều sâu gắn với hệ thống sản phẩm đa dạng, giàu trải nghiệm.

Cậy'Homestay của cựu chiến binh

Cậy'Homestay của cựu chiến binh

Trong ngôi nhà sàn mộc mạc mang tên Cậy'Homestay nép mình giữa núi rừng và cánh đồng lúa mênh mông, người cựu chiến binh Nguyễn Văn Cậy, 60 tuổi ở thôn Tha, phường Hà Giang 1 vẫn ngày ngày đón khách du lịch với nụ cười hiền từ và ấm áp. Ít ai biết rằng, phía sau homestay mang đậm hương núi rừng ấy là cả hành trình vượt khó, không lùi bước của một người lính từng cống hiến tuổi trẻ cho quê hương.

Du lịch bằng giấy thông hành hút khách

Du lịch bằng giấy thông hành hút khách

Thủ tục đơn giản, không phải chờ đợi lâu, đó là ưu điểm của du lịch bằng giấy thông hành. Thời gian qua, ngành du lịch tỉnh Lạng Sơn đã chủ động triển khai nhiều giải pháp thúc đẩy phát triển loại hình du lịch này.

Tạm ngừng các hoạt động ngoài trời, leo núi và các dịch vụ có nguy cơ mất an toàn trong thời gian bão đổ bộ

Tạm ngừng các hoạt động ngoài trời, leo núi và các dịch vụ có nguy cơ mất an toàn trong thời gian bão đổ bộ

Trước diễn biến phức tạp của bão số 3 (WIPHA) năm 2025 và nguy cơ xảy ra mưa lớn, lũ quét, sạt lở đất, ngày 20/7, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Lào Cai đã có văn bản chỉ đạo các địa phương, đơn vị trực thuộc, cơ sở kinh doanh dịch vụ du lịch trên địa bàn khẩn trương triển khai các phương án ứng phó.

fb yt zl tw