LCĐT - Cách đây tròn 60 năm, ngày 19/5/1959, Thường trực Tổng Quân ủy giao nhiệm vụ cho “Đoàn công tác quân sự đặc biệt”, sau đó gọi ngắn gọn là Đoàn 559, làm nhiệm vụ mở đường xẻ dọc Trường Sơn để vận chuyển hàng hóa, vũ khí, khí tài phục vụ chiến trường miền Nam. Từ đó về sau, ngày 19/5 được chọn là ngày truyền thống của Bộ đội Trường Sơn, Đoàn 559, ngày kỷ niệm của những người mở đường Hồ Chí Minh lịch sử. Với tỉnh vùng cao, biên giới Lào Cai, ngày truyền thống 19/5 của Bộ đội Trường Sơn cũng có ý nghĩa đặc biệt, nhất là đối với những cựu chiến binh, những người đã trải qua “mưa bom, bão đạn” ở dãy Trường Sơn khói lửa ngày nào.
Một ngày trung tuần tháng 5 năm 2019, Hội truyền thống Trường Sơn - Đường Hồ Chí Minh phường Thống Nhất tổ chức tọa đàm nhân 60 năm ngày truyền thống Đoàn 559, Bộ đội Trường Sơn - Đường Hồ Chí Minh (19/5/1959 - 19/5/2019) với sự tham gia của các cựu chiến binh, thanh niên xung phong trên địa bàn phường từng tham gia kháng chiến chống Mỹ. Đã qua hơn nửa thập niên nhưng những ký ức về cuộc chiến tranh vệ quốc oai hùng, về Trường Sơn rực lửa vẫn còn nguyên vẹn trong lòng mỗi cựu chiến binh phường Thống Nhất.
 |
| Các cựu chiến binh Bộ đội Trường Sơn ôn lại truyền thống. |
Cựu xạ thủ súng phòng không 12,7 ly bảo vệ đường Trường Sơn, ông Nguyễn Ngọc Tước bồi hồi nhớ lại 2 lần cùng đồng đội bắn rơi máy bay bay thấp F4 của Mỹ, về những lần chứng kiến đồng đội hy sinh dưới mưa bom quân thù, đó là cảm xúc vô cùng đặc biệt trong suốt 7 năm tham gia chiến đấu. Giờ đây trở về cuộc sống đời thường, ở tuổi 80, ông Tước vẫn đủ sức khỏe, tinh thần hăng hái để đảm nhận chức Chủ nhiệm Câu lạc bộ dưỡng sinh, Câu lạc bộ bóng chuyền hơi người cao tuổi kiêm Trưởng ban liên lạc Bộ đội Trường Sơn của phường Thống Nhất.
Cựu thanh niên xung phong Nguyễn Thị Liên nay đã 70 tuổi nhưng vẫn còn hoạt bát lắm. Trong buổi tọa đàm, cả hội trường lặng phắc nhiều phút để nghe bà kể về những lần cùng đồng đội khắc phục khó khăn dưới làn bom đạn của địch để thông các huyết mạch giao thông đường 10, 18 và 20.
Cựu quân y Tô Thị Độ, sinh năm 1956, năm 1973 mới vào quân ngũ nhưng cũng đã trải qua rất nhiều ngày tháng phục vụ trực tiếp các đơn vị chiến đấu tại các chiến trường dọc Trường Sơn.
Rồi ông Nguyễn Văn Tửu, sinh năm 1950, người có 8 năm tham gia mở đường, chiến đấu tại các chiến trường Tây Nguyên, miền Trung nước bạn Lào và miền Nam mỗi khi nhắc tới đồng đội là hai hàng nước mắt lại lăn dài trên gò má đã có nhiều nếp nhăn.
Sau lưng ông Tước vẫn còn vài mảnh bom mà ông không muốn lấy ra vì lý do cá nhân. Ông bảo, mình là thương binh và được trở về quê hương mà vẫn lao động sản xuất, sinh hoạt bình thường đã là may mắn nên luôn vì thế mà cố gắng sống thật tốt để không phụ những đồng đội đã hy sinh.
Phường Thống Nhất là một trong những phường có quy mô dân số nhỏ nhất thành phố Lào Cai nhưng cũng có hàng chục cựu chiến binh Đoàn 559, đó là niềm tự hào của tỉnh Lào Cai với lịch sử, với đất nước, dân tộc. Thống kê chưa đầy đủ nhưng hiện có hơn 800 người Lào Cai từng trực tiếp tham gia kháng chiến chống Mỹ, trong đó phần nửa là quân số 2 tiểu đoàn Hoàng Liên Sơn I và II được thành lập cấp tốc để chi viện cho chiến trường miền Nam vào cuối những năm 1960. Đa số những cựu chiến binh, cựu thanh niên xung phong của Lào Cai tham gia chống Mỹ thuộc các binh chủng Bộ đội Trường Sơn như bộ binh, vận tải, phòng không, công binh - cầu đường, xăng dầu, giao liên… Nhiều người đã chiến đấu, dũng cảm hy sinh thân mình trên chiến trường; nhiều người là thương binh, bệnh binh… họ đã góp phần làm nên chiến công chung của quân và dân ta. Điều đáng tự hào hơn là những người khoác áo Bộ đội Trường Sơn khi trở về quê hương đã phát huy phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ”, hăng hái lao động, nêu gương tốt trong cuộc sống để cùng xây dựng quê hương ngày thêm giàu đẹp.
 |
| Cựu Bộ đội Trường Sơn thành phố Lào Cai kể lại kỷ niệm chiến trường. |
Điển hình phải kể tới ông Phạm Văn Chiến, thủ nhang đền Bảo Hà, huyện Bảo Yên là người giàu ân tình, nghĩa cả với đồng đội. Đã mấy chục năm qua, khi còn sức khỏe, năm nào ông Chiến cũng dành 1 đến 3 cuộc thăm lại chiến trường xưa, đến thắp hương cho đồng đội đang nằm lại Nghĩa trang liệt sỹ Trường Sơn. Ông Chiến cũng đã dành hàng tỷ đồng cho việc hỗ trợ trực tiếp nhiều trường hợp cựu chiến binh, thanh niên xung phong tham gia kháng chiến chống Mỹ, nạn nhân chất độc da cam có hoàn cảnh khó khăn, éo le.
Rồi, Nhạc sỹ Phùng Chiến, người lính Trường Sơn năm xưa đã dành nhiều tâm huyết sáng tác những ca khúc cách mạng và tham gia các chương trình nhân đạo, từ thiện vì nghĩa tình đồng đội.
Hưởng ứng cuộc vận động toàn dân chung tay xây dựng nông thôn mới, nhiều cựu bộ đội Trường Sơn năm xưa đã góp sức mình với các điển hình như bà Trịnh Thị Mát, xã Đồng Tuyển, thành phố Lào Cai hiến 3.900 m2 đất làm đường; ông Lưu Xuân Đạm, xã Gia Phú, huyện Bảo Thắng hiến 3.730 m2 đất làm đường và xây trường học; ông Phúc, xã Lương Sơn, huyện Bảo Yên hiến hơn 1.000 m2 đất làm đường liên thôn…
Cách đây 7 năm, năm 2012, Hội truyền thống Trường Sơn - Đường Hồ Chí Minh tỉnh Lào Cai được thành lập. Hiện, có 8 chi hội cấp huyện, thành phố; 44 hội cơ sở xã, phường, thị trấn với tổng số hơn 800 hội viên. Hoạt động nổi bật của Hội trong những năm qua là đã tổ chức nhiều buổi nói chuyện truyền thống cho giáo viên, học sinh các trường học trên địa bàn. Các cấp hội cũng vận động hội viên viết hồi ký, kể chuyện về những năm tháng sống và chiến đấu ở Trường Sơn để tập hợp thành cuốn kỷ yếu. Đến nay, Hội truyền thống Trường Sơn - Đường Hồ Chí Minh tỉnh Lào Cai các cấp đã xuất bản 4 phim tài liệu, trong đó có “Từ Hoàng Liên Sơn đến Trường Sơn”, “Dấu ấn thời gian”. Đặc biệt, hoạt động lớn và ý nghĩa hơn cả là các cấp hội đã tích cực vận động hội viên, những nhà hảo tâm, các doanh nghiệp ủng hộ, quyên góp để xây dựng 38 ngôi nhà “Nghĩa tình Trường Sơn”, huy động nguồn lực từ Trung ương xây dựng 17 ngôi nhà khác, vào các dịp lễ, tết tổ chức thăm hỏi, tặng quà gia đình hội viên có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn với tổng trị giá gần 10 tỷ đồng. Nhờ nguồn hỗ trợ này và nỗ lực của từng hội viên mà đến nay đã có 200 hội viên Hội truyền thống Trường Sơn - Đường Hồ Chí Minh trên địa bàn thoát nghèo.
“Xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước”, lịch sử đã ghi nhận những nỗ lực của quân và dân ta trong suốt 16 năm dũng cảm chiến đấu tại các chiến trường dọc Trường Sơn để mang đến chiến thắng của Chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử năm 1975, trong đó có sự đóng góp trực tiếp của hàng nghìn người là con em đồng bào các dân tộc Lào Cai. Kỷ niệm 60 năm ngày truyền thống của Bộ đội Trường Sơn ở khắp nơi và dưới chân dãy Hoàng Liên Sơn, hào khí Đoàn 559 vẫn mãi ngân vang…
