Lễ cúng cấp sắc là để báo với tổ tiên những người con đã lớn, đã được rèn luyện, có tâm, có đức, biết phân biệt phải trái, xin tổ tiên phù hộ mọi điều tốt lành đồng thời giáo huấn họ luôn luôn hướng thiện và không được làm việc xấu, việc ác. Những người được cấp sắc thì mới được cúng lễ tổ tiên, mới được làm thầy và khi chết mới được làm ma theo đúng phong tục tập quán của dân tộc mình. Đồng bào Dao thường làm lễ vào dịp cuối năm, thời điểm công việc đồng áng đã hoàn tất.
Lễ cấp sắc của người Dao có quy mô to, nhỏ khác nhau:
- Lễ cấp sắc 3 đèn loại nhỏ (chỉ tổ chức trong gia đình): Khi nhà có con trai đủ 10 tuổi trở lên sẽ mời thầy mo về cấp sắc tại nhà.
- Lễ cấp sắc 12 đèn (đã qua lễ cấp sắc 3 đèn): Mỗi dòng họ không quá 3 đời phải tổ chức cấp sắc 12 đèn một lần (thắp 12 đèn) và các dòng họ khác trong bản nếu có nhu cầu cũng được tham gia. Lễ này có các bước như sau:
"Lễ đón thầy" diễn ra đầu tiên, trong đó có "Lễ rước cha": đón đủ 12 thầy mo, thầy nhỏ nhất là thầy mo thổi kèn đón trước, to nhất là thầy mo cả được đón sau cùng. Sau đó là "Lễ rước mẹ": đón vợ thầy mo cả đến để đưa vợ những người được cấp sắc đến nơi cấp sắc.
Tiếp theo, thầy mo cả cùng thầy mo thứ hai làm "Lễ phát lương": mỗi người được phát một nắm gạo rồi thầy mo thứ hai tiến hành "Lễ lên hương". "Lễ cúng cấp sắc" nối liền và cúng xong, những người được cấp sắc thổi tù và để báo với đất trời rằng mình đã được cấp sắc.
Kế sau là "Lễ cấp ấn" (cấp dấu): dấu của nam, dấu của nữ khác nhau và mỗi người được cấp một đôi dấu. Cấp dấu hết, thầy mo tạ lễ, hóa đốt các loại giấy sớ và thông báo với trời đất những người con đã trưởng thành.
Cuối cùng, khi thầy mo hoàn thành mọi thủ tục, tất cả những người được cấp sắc sẽ múa lễ tạ trời đất (múa rùa) và thổ địa nơi thực hiện lễ cấp sắc.
Phạm Pa Ri
