Không gian văn hóa đặc sắc ở chợ phiên Tây Bắc

Từ lâu, không gian chợ phiên Tây Bắc là nơi hội tụ những nét văn hóa mang đậm bản sắc của đồng bào các dân tộc vùng cao. Hòa mình vào chợ phiên trong hành trình khám phá xứ sở Tây Bắc, du khách sẽ có những trải nghiệm thú vị và ý nghĩa.

Ở vùng cao Tây Bắc, đồng bào các dân tộc thiểu số chủ yếu sinh sống ở các tỉnh Yên Bái, Lào Cai, Lai Châu, Sơn La, Hà Giang... Trải qua đời này qua đời khác, các dân tộc như Tày, Mông, Dao, Nùng, Giáy... đã tạo dựng cho dân tộc mình một bản sắc văn hóa riêng, mang đậm những quan niệm nhân sinh trong đời sống của đồng bào vùng cao. Đồng bào vùng cao Tây Bắc luôn cố gắng gìn giữ và phát huy những giá trị văn hóa cổ truyền bằng nhiều hình thức như thông qua các phong tục, tập quán, lễ hội, sinh hoạt văn hóa, văn học và trò chơi dân gian... Trong đó, chợ phiên luôn là không gian hiện hữu, diễn xướng văn hóa mang đậm bản sắc của các dân tộc.

Chợ phiên vùng cao mang đậm sắc màu văn hóa của đồng bào các dân tộc thiểu số.
Chợ phiên vùng cao mang đậm sắc màu văn hóa của đồng bào các dân tộc thiểu số.

Nói đến chợ phiên thì ở miền xuôi cũng như miền ngược, từ xa xưa cho đến nay, các địa phương đều duy trì hoạt động mang tính cộng đồng này. Tuy nhiên, khi nói đến vùng cao thì phải khẳng định, chợ phiên không đơn thuần là không gian trao đổi, giao thương hàng hóa mà còn là một hình thức sinh hoạt văn hóa mang tính đặc thù vùng miền. Ở vùng cao Tây Bắc, từ lâu đã nổi tiếng với các phiên chợ như chợ Bắc Hà (Lào Cai), chợ Mù Cang Chải (Yên Bái), chợ Mường Lò (Yên Bái), chợ Cán Cấu (Lào Cai), chợ Đồng Văn (Hà Giang)... Rồi những phiên chợ mang đậm sắc thái tình yêu như chợ tình Khau Vai (Hà Giang), chợ tình Sa Pa (Lào Cai). Mỗi khi nhắc đến những phiên này và hàng loạt những phiên chợ tại các xã, huyện của các tỉnh vùng cao Tây Bắc, người ta thường nghĩ đến một không gian văn hóa mang đậm màu sắc vùng cao được đồng bào nơi đây gìn giữ bao đời nay.

Nét văn hóa của đồng bào các dân tộc thiểu số ở vùng cao Tây Bắc được thể hiện ngay ở văn hóa xuống chợ. Chợ phiên ở mỗi vùng được đặt ở khu trung tâm huyện hoặc xã. Không phải ngày nào chợ cũng được họp mà phiên chợ chỉ diễn ra vào ngày thứ 7 hoặc Chủ nhật hằng tuần. Vì thế, sau một tuần lao động vất vả, chuẩn bị mọi thứ hàng hóa, nông sản, đồng bào vùng cao cứ cuối tuần lại xuống chợ như một nhu cầu không thể thiếu trong đời sống của họ. Ai xuống chợ cũng mang theo những thức hàng mà gia đình làm ra để mang bán tại chợ phiên. Thậm chí, có người không có hàng hóa mang theo vẫn dặt dìu xuống chợ phiên mỗi tuần. Người vùng cao xuống chợ như thể đi hội với bao điều mong đợi được trao đổi, giao lưu, mua bán. Vì thế, những ngày cuối tuần ở vùng cao Tây Bắc, không khí xuống chợ đông vui, tấp nập của đồng bào vùng cao đã dậy lên một sức sống như xua tan đi cái giá lạnh và vắng vẻ nơi sơn thẳm.

Tại chợ phiên, bản sắc về văn hóa trang phục được đồng bào các dân tộc thể hiện rõ nét. Mặc dù cuộc sống có hiện đại nhưng mỗi dân tộc đều giữ cho mình một bản sắc riêng về trang phục. Đây là sự hiện diện rõ nét nhất trong văn hóa cổ truyền. Khi xuống chợ, đồng bào các dân tộc mặc trang phục truyền thống của dân tộc mình. Chúng ta có thể dễ dàng cảm nhận được vẻ đẹp bình dị mà khỏe khoắn sắc chàm trên trang phục của đồng bào Tày, vẻ đẹp rực rỡ, tinh tế trên trang phục thổ cẩm của đồng bào Mông, Dao, Pà Thẻn... Chính những bộ trang phục được đồng bào ăn vận trên mình đã tạo nên những sắc màu đặc trưng, tạo thành một vườn hoa đa sắc màu trong chợ phiên. Ngoài trang phục đồng bào mặc trên mình thì trang phục được đồng bào vùng cao bày bán trong các gian hàng đã tạo nên một vẻ đẹp truyền thống ở chợ phiên Tây Bắc. Đó là những sản phẩm được chính bàn tay của người vùng cao thêu dệt nên, gửi gắm cả vào trong đó quan niệm, nếp sống, lời ăn tiếng nói của dân tộc mình.

Có một nét văn hóa dường như vô hình và trở thành nét độc đáo ở chợ phiên vùng cao Tây Bắc, đó là cách bán hàng mang đậm nét những quan niệm nhân sinh của mỗi tộc người. Trải qua thời gian, người vùng cao vẫn gìn giữ được bản sắc độc đáo này. Nổi bật trong cách bán hàng này ở chợ phiên Tây Bắc là dân tộc Tày và dân tộc Mông. Tại đây, không hề có lời kỳ kèo ngã giá, mặc cả hay bớt một thêm hai. Người bán chỉ bán duy nhất một giá mà không hề thay đổi dù món hàng đó đến tan chợ không ai mua, rau quả có héo cũng không hạ giá, dù phải mang về cũng không phải bán tháo cho hết. Sở dĩ ở những chợ phiên vùng cao có cách bán một giá ở phiên chợ xuất phát từ phẩm chất thật thà, trung thực và thẳng thắn của đồng bào. Họ vốn là những con người sinh ra và lớn lên ở vùng cao nên không biết nói thách, cũng không thích quanh co. Đồng thời, sự kiên định của đồng bào cũng là phẩm chất đáng quý của người vùng cao trong cuộc mưu sinh nơi núi thẳm suối ngàn.

Theo nghệ nhân dân gian Ma Thanh Sợi (bản Rịa, xã Nghĩa Đô, huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai): “Việc bán đôi ở chợ phiên có từ xa xưa, đây không phải là cách làm khó cho khách mua mà là xuất phát từ quan niệm nhân sinh được đồng bào gìn giữ từ bao đời nay. Đó là quan niệm về âm dương, về đôi lứa. Cái gì cũng phải đi đôi, có như vậy mới có sự phát triển một cách hài hòa”.

Tại các địa phương trong thời gian gần đây, trong lộ trình xây dựng nông thôn mới, phát triển du lịch cộng đồng, cấp ủy và chính quyền đã đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động đồng bào vùng cao giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc, trong đó, văn hóa chợ phiên được chú trọng bảo vệ và phát triển trong giai đoạn mới. Đặc biệt, việc gìn giữ bản sắc văn hóa chợ phiên sẽ tạo sức hút lớn đối với du khách trong phát triển du lịch.

Báo Biên phòng null

Có thể bạn quan tâm

Tin cùng chuyên mục

Xã Bảo Hà phát huy giá trị di tích, di sản sau hợp nhất

Xã Bảo Hà phát huy giá trị di tích, di sản sau hợp nhất

Sau hợp nhất, xã Bảo Hà mới không chỉ mở ra không gian phát triển mới, mà còn là sự hội tụ của các giá trị văn hóa với 2 di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia, 1 di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia, 2 di tích cấp tỉnh và nhiều giá trị văn hóa khác của địa phương.

Đẩy nhanh tiến độ, đảm bảo chất lượng công trình Di tích lịch sử - khảo cổ học Hắc Y xã Tân Lĩnh

Đẩy nhanh tiến độ, đảm bảo chất lượng công trình Di tích lịch sử - khảo cổ học Hắc Y xã Tân Lĩnh

Ngày 31/7, Đoàn công tác của Sở Văn hoá, Thể thao và Du lịch tỉnh Lào Cai do đồng chí Dương Tuấn Nghĩa – Phó giám đốc sở làm trưởng đoàn đã có buổi làm việc, kiểm tra tiến độ thi công dự án tu bổ, tôn tạo Di tích lịch sử - khảo cổ học Hắc Y gắn với phát triển du lịch xã Tân Lĩnh.

Xiếc Việt khẳng định vị thế trên đấu trường quốc tế

Xiếc Việt khẳng định vị thế trên đấu trường quốc tế

Trong vòng 3 năm, từ 2022 - 2025, các nghệ sỹ của Liên đoàn Xiếc Việt Nam đã xuất sắc mang về 9 giải thưởng từ các cuộc thi, liên hoan xiếc nổi tiếng quốc tế. Những giải thưởng này không chỉ khẳng định tài năng và sự dấn thân của các nghệ sỹ Việt, còn khẳng định vị thế của xiếc Việt trên các “đấu trường” quốc tế.

Xây dựng sản phẩm hấp dẫn phục vụ khách du lịch dịp kỷ niệm 80 năm Cách mạng tháng Tám và Quốc khánh 2-9

Xây dựng sản phẩm hấp dẫn phục vụ khách du lịch dịp kỷ niệm 80 năm Cách mạng tháng Tám và Quốc khánh 2-9

Cục Du lịch Quốc gia Việt Nam vừa có văn bản gửi các Sở quản lý du lịch các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương yêu cầu chuẩn bị tốt các điều kiện phục vụ khách du lịch trong dịp kỷ niệm 80 năm Cách mạng tháng Tám (19/8/1945 - 19/8/2025) và Quốc khánh nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (02/9/1945 - 02/9/2025).

Phó Thủ tướng chỉ đạo mốc thời gian hoàn thành chuẩn bị Triển lãm kỷ niệm 80 năm Ngày Quốc khánh

Phó Thủ tướng chỉ đạo mốc thời gian hoàn thành chuẩn bị Triển lãm kỷ niệm 80 năm Ngày Quốc khánh

Phó Thủ tướng Chính phủ Mai Văn Chính yêu cầu bảo đảm chất lượng, tiến độ và toàn bộ công tác chuẩn bị tổ chức Triển lãm nhân dịp kỷ niệm 80 năm Ngày Quốc khánh phải cơ bản hoàn thành trước ngày 15/8/2025. Dự kiến ngày 20/8/2025, Ban Chỉ đạo sẽ kiểm tra, sơ duyệt trước khi tổng duyệt khai mạc triển lãm.

Mưa đỏ - giải mã những điều chưa kể

Mưa đỏ - giải mã những điều chưa kể

Dựa trên sự kiện 81 ngày đêm giữ Thành cổ Quảng Trị, Mưa đỏ phục dựng một trong những trận đánh khốc liệt nhất của lịch sử chiến tranh Việt Nam. Đây là bộ phim được đầu tư lớn nhất trong vòng 20 năm trở lại đây của Điện ảnh Quân đội, thời gian bấm máy gói gọn trong 81 ngày, bằng với thời gian thực của cuộc chiến.

fb yt zl tw