Giữ tinh hoa cho hạt lúa thơm Séng cù

Cuối thu, sương bảng lảng giăng như một lớp màn mỏng lên các bản làng vùng cao Mường Khương, trời với đất như hòa làm một. Ấy cũng là khi lúa Séng cù đặc sản Mường Khương chín rộ, nông dân vội vã vào vụ gặt.

Mỗi năm, rẻo đất biên cương này chỉ có thể cấy 1 vụ lúa. Từng có giai đoạn, cuộc sống người dân quẩn quanh với đói nghèo, thiếu lương thực trầm trọng. Giai đoạn đó, mục tiêu lớn nhất là giải quyết vấn đề đảm bảo lương thực. Những giống lúa lai năng suất cao được ưu tiên cấy trồng, còn giống lúa thơm bản địa, lúa đặc sản ít được gieo cấy. Thế nhưng, khi đã trải qua giai đoạn phải sản xuất lương thực bằng mọi giá, các hộ vùng cao không còn canh cánh nỗi lo giải bài toán về lương thực, việc sản xuất các loại lúa thơm đặc sản lại “tới thời”.

198.jpg

Séng cù là một trong những loại lúa thơm đặc sản đã gắn với địa danh Mường Khương từ nhiều năm nay. Các tràn ruộng bậc thang nằm trong thung lũng, xen giữa những ngọn núi cao lô nhô đá nhọn. Đất làm ruộng cũng được tích tụ từ ngàn đời, được bồi đắp từ những khe nước nhỏ chảy ra từ rừng già. Đất, đá hòa với nước, keo sơn gắn chặt với nhau thành từng mảnh ruộng rồi cứ thế làm nên cả một dải nối tiếp nhau tạo nên những cánh đồng hẹp trong các thung lũng. Những cánh đồng ấy cũng là nơi phù hợp nhất để lúa Séng cù bén rễ vươn cao. Qua những ngày nóng như đổ lửa, đến ngày thu dịu mát, đủ tháng, đủ ngày, lúa đơm bông kết hạt. Hạt lúa kết tinh trong đó đủ dưỡng chất của đất, của nước và của cả sương, cả nắng mới bắt đầu chậm rãi ngả vàng.

Lúa chín rộ, gia đình chị Vàng Thị Hỏi ở thôn Na Cạp, xã Lùng Khấu Nhin phải gọi “hội chị em” cùng thôn đổi công đi gặt. Cả cánh đồng giữa triền đất hẹp bên sông Xanh (thượng lưu sông Chảy) nhiều năm nay được người dân đưa lúa Séng cù lên cấy. Cả cánh đồng “chẳng nhiều nhặn gì” nhưng mỗi gia đình có vài mảnh ruộng, cũng xen kẽ với nhau, gối vào nhau như những nếp nhà vùng cao. Ngày trước, mỗi nhà cấy một giống lúa, ai thích ăn gạo gì thì cấy lúa đó. Séng cù là giống đặc sản nhưng nếu so với lúa lai hoặc các giống lúa mới thì năng suất “đuối” hơn hẳn. Thế nên, hộ thì cấy Séng cù, hộ thì cấy lúa lai, hộ lại trồng lúa nếp. Trên cùng một dải, theo gió, lúa thụ phấn chéo, chất lượng gạo cũng vì thế mà nhà ngon, nhà không.

Năm nay, khu này rủ nhau cùng cấy Séng cù. Nhà tôi cũng cấy dù… chẳng thích ăn

Chị Vàng Thị Hỏi, thôn Na Cạp, xã Lùng Khấu Nhin cười tươi nói

Mỗi năm, gia đình chị Hỏi thu được khoảng 3 tấn thóc Séng cù. Gạo Séng cù dẻo, thơm nhưng người lao động chân tay như chị Hỏi nhìn chung chẳng thích ăn vì… dẻo quá. Nói là không thích ăn nhưng từng có thời gian chị Hỏi đi làm xa quê, sau ngày lao động vất vả nằm mệt trong phòng trọ, ngửi khói cơm xôi nhà hàng xóm mà tự dưng nhớ bát cơm Séng cù ở quê nhà lam lũ. Mỗi lần nhớ nhà, điều đầu tiên chị Hỏi nhớ đến luôn là bát cơm Séng cù nóng hổi, ăn với ớt xanh giã với muối cũng đủ làm nên một bữa ngon.

Về quê gắn bó với nghề nông, chị Hỏi chọn cấy Séng cù vì được giá, lại dễ bán. Mỗi tấn thóc Séng cù, thương lái từ thành phố Lào Cai hoặc ngay ngoài thị trấn Mường Khương vào tận nhà chị thu mua với giá 17 triệu đồng. Mỗi năm, chị Hỏi kiếm được 40 - 50 triệu đồng từ giống lúa đặc sản này.

Cũng nói về lúa Séng cù, chị Nông Thị Thè ở thôn Na Cạp hồ hởi: Chăm Séng cù công sức bỏ ra gấp đôi lúa khác vì dễ bị sâu bệnh. Hơn nữa, hạt thóc lại có gai, dặm lắm, bông lúa thì dai, đập (tuốt) cũng mệt hơn các lúa khác. Nhưng mà chúng tôi vẫn cấy vì giống lúa này là nông sản nổi tiếng của quê hương, dù trồng vất vả nhưng bán được giá, lại còn giữ được… tiếng thơm.

199.jpg

“Gai” lúa mà chị Thè nhắc đến là một trong những “đặc điểm nhận dạng” rất riêng của lúa Séng cù. Lúa Séng cù trồng ở vùng cao, nơi khí hậu mát mẻ, ôn hòa thường có một chiếc gai mảnh như một chiếc “đuôi” ở phía cuối hạt thóc. Đây là dấu vết còn lại từ hoa lúa tiêu biến sau thụ phấn mà thành. Nơi khí hậu càng mát mẻ thì gai lúa càng dài, chất lượng gạo cũng ngon hơn.

Với “độ nổi tiếng” về sự thơm ngon, giống lúa này đã được trồng ở nhiều nơi cả trong và ngoài tỉnh. Lúa cũng được ngành nông nghiệp nhiều năm nghiên cứu phục tráng để lưu giống thuần chủng, giữ lại những tinh túy. Thế nhưng, lúa trồng ở Mường Khương, đặc biệt là các xã vùng cao như Nấm Lư, Lùng Khấu Nhin, thị trấn Mường Khương vẫn luôn có chất lượng ngon nhất. Khí hậu mát mẻ, nguồn nước sạch, chăm bón theo phương thức hữu cơ truyền thống, gieo cấy vào giữa mùa hạ và gặt vào cuối thu… là những “bí quyết” để hạt gạo Séng cù có hương vị thơm ngon nhất. Những hạt gạo vừa trắng vừa trong như ngọc, như ngà dù được gói kín trong bao vẫn thơm ba gian nhà, đem nấu thành cơm cũng dịu thơm nửa như cốm mới, nửa như hương lúa mới trỗ ngoài đồng.

200.jpg

Chiều muộn, những bản làng vùng cao Mường Khương liêu xiêu dưới nắng chiều, ai đó châm lửa, đốt rơm rạ ngoài đồng chuẩn bị trồng cây vụ đông. Mùa này lặng gió, từng cột khói cuộn vào nhau cứ thế lên thẳng trời cao tít tắp như thể hòa vào mây. Hương lúa Séng cù cũng vẩn vào trong đám khói, mùi thơm không lẫn được vào đâu. Cái giống lúa thơm ấy, trồng trên rẻo cao sương nắng này, thơm đến cả khói đốt đồng cũng thơm…

Có thể bạn quan tâm

Tin cùng chuyên mục

Lào Cai có 166 chi hội nông dân nghề nghiệp

Lào Cai có 166 chi hội nông dân nghề nghiệp

Giai đoạn 2023 - 2025, Hội Nông dân tỉnh Lào Cai đã thành lập mới 98 chi hội nông dân nghề nghiệp, nâng tổng số toàn tỉnh lên 166 chi hội với khoảng 4.500 thành viên, đồng thời duy trì 687 tổ hội nông dân nghề nghiệp với hơn 8.300 hội viên tham gia.

Đẩy mạnh chuyển đổi giống cây trồng ở vùng cao

Đẩy mạnh chuyển đổi giống cây trồng ở vùng cao

Thời gian qua, chuyển đổi cơ cấu giống cây trồng ở các xã vùng cao như Hạnh Phúc, Phình Hồ, Trạm Tấu được triển khai đồng bộ. Các mô hình sản xuất mới từng bước tạo chuyển biến rõ nét trong thu nhập của người dân, góp phần giảm nghèo đa chiều, bền vững, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội địa phương.

Đổi thay Lùng Phình

Đổi thay Lùng Phình

Nhờ sự quan tâm và tập trung nguồn lực cho phát triển hạ tầng, chuyển đổi mô hình sản xuất và nâng cao thu nhập cho người dân, diện mạo nông thôn ở xã vùng cao Lùng Phình ngày càng đổi mới, khang trang.

Hội Nông dân xã Bảo Hà phát huy vai trò hỗ trợ nông dân sản xuất, kinh doanh

Hội Nông dân xã Bảo Hà phát huy vai trò hỗ trợ nông dân sản xuất, kinh doanh

Thời gian qua, bằng nhiều chương trình, hoạt động thiết thực và hiệu quả, Hội Nông dân xã Bảo Hà đã thực sự trở thành điểm tựa vững chắc, hỗ trợ hội viên trong phát triển sản xuất, kinh doanh, từng bước nâng cao thu nhập, cải thiện đời sống và vươn lên làm giàu trên chính mảnh đất quê hương.

Hiệu quả từ những mô hình sản xuất mới ở Lùng Phình

Hiệu quả từ những mô hình sản xuất mới ở Lùng Phình

Ngoài phát triển nông nghiệp với các mô hình trồng rau, cây ăn quả ôn đới, cây dược liệu hay phát triển du lịch, nhiều nông dân trên địa bàn xã Lùng Phình đã mạnh dạn đưa giống cây trồng mới vào sản xuất hoặc đầu tư mở xưởng mộc, chế biến gỗ... góp phần nâng cao thu nhập và từng bước giảm nghèo.

Hướng phát triển kinh tế mới ở Bản Xèo

Hướng phát triển kinh tế mới ở Bản Xèo

Tháng 12, sương núi Bản Xèo buông xuống thành những dải mỏng như lụa, phủ lên những triền đá xám lạnh. Giữa cái giá rét của vùng cao, sắc cam ấm từ những vườn quýt đang độ chín như đánh thức cả sườn núi. Đó là vườn quýt của anh Vàng Văn Dũng, người đầu tiên đưa giống quýt về trồng tại xã Bản Xèo, mở ra một hướng phát triển kinh tế mới cho địa phương.

Phúc Lợi toàn lực hỗ trợ cho giảm nghèo

Phúc Lợi toàn lực hỗ trợ cho giảm nghèo

Thông qua việc đẩy mạnh hỗ trợ sinh kế và tạo điều kiện để người nghèo tiếp cận đầy đủ các dịch vụ xã hội cơ bản, năm 2025, xã Phúc Lợi đã giúp 126 hộ nghèo, cận nghèo thoát nghèo, đưa tỷ lệ nghèo đa chiều của xã giảm từ 9,99% xuống còn 6,23%.

Nuôi gà trống thiến giúp nông dân Bắc Ninh thoát nghèo

Nuôi gà trống thiến giúp nông dân Bắc Ninh thoát nghèo

Từ mô hình nuôi gà ngắn ngày nhiều rủi ro, chị Phan Thị Huyền xã Tiên Lục, tỉnh Bắc Ninh đã mạnh dạn chuyển sang nuôi gà trống thiến dài ngày, mang lại doanh thu hàng trăm triệu đồng mỗi lứa, mở ra hướng phát triển kinh tế bền vững cho nông hộ địa phương.

Bảo Hà nhân rộng sinh kế, tạo đòn bẩy giảm nghèo

Bảo Hà nhân rộng sinh kế, tạo đòn bẩy giảm nghèo

Thực hiện mục tiêu giảm nghèo bền vững, những năm qua xã Bảo Hà đã tập trung triển khai nhiều mô hình kinh tế phù hợp với điều kiện thực tế địa phương. Từ trồng trọt, chăn nuôi đến phát triển kinh tế hộ gia đình, các mô hình không chỉ tạo sinh kế ổn định cho người dân mà còn góp phần thay đổi tư duy sản xuất, nâng cao thu nhập, từng bước cải thiện đời sống.

Hành trình đưa nông sản lên kệ siêu thị

Hành trình đưa nông sản lên kệ siêu thị

Để những bó rau xanh, túi gạo, miến hay chai tương ớt từ các bản làng miền núi Lào Cai có mặt trên kệ của các siêu thị lớn là cả một quá trình dài, bắt đầu từ chuyển biến tư duy sản xuất của nông dân đến sự vào cuộc đồng bộ, quyết liệt của các cơ quan chức năng.

Nông dân Lào Cai thi đua sản xuất giỏi, chung sức xây dựng nông thôn mới

Nông dân Lào Cai thi đua sản xuất giỏi, chung sức xây dựng nông thôn mới

Trên những thửa ruộng bậc thang, nương đồi và các trang trại xanh màu no ấm của Lào Cai, phong trào nông dân thi đua sản xuất, kinh doanh giỏi đang lan tỏa sâu rộng. Với tinh thần dám nghĩ, dám làm, người nông dân đã mạnh dạn đổi mới tư duy, ứng dụng khoa học - kỹ thuật vào trồng trọt, chăn nuôi, phát triển kinh tế tập thể.

fb yt zl tw