Giữ tinh hoa cho hạt lúa thơm Séng cù

Cuối thu, sương bảng lảng giăng như một lớp màn mỏng lên các bản làng vùng cao Mường Khương, trời với đất như hòa làm một. Ấy cũng là khi lúa Séng cù đặc sản Mường Khương chín rộ, nông dân vội vã vào vụ gặt.

Mỗi năm, rẻo đất biên cương này chỉ có thể cấy 1 vụ lúa. Từng có giai đoạn, cuộc sống người dân quẩn quanh với đói nghèo, thiếu lương thực trầm trọng. Giai đoạn đó, mục tiêu lớn nhất là giải quyết vấn đề đảm bảo lương thực. Những giống lúa lai năng suất cao được ưu tiên cấy trồng, còn giống lúa thơm bản địa, lúa đặc sản ít được gieo cấy. Thế nhưng, khi đã trải qua giai đoạn phải sản xuất lương thực bằng mọi giá, các hộ vùng cao không còn canh cánh nỗi lo giải bài toán về lương thực, việc sản xuất các loại lúa thơm đặc sản lại “tới thời”.

198.jpg

Séng cù là một trong những loại lúa thơm đặc sản đã gắn với địa danh Mường Khương từ nhiều năm nay. Các tràn ruộng bậc thang nằm trong thung lũng, xen giữa những ngọn núi cao lô nhô đá nhọn. Đất làm ruộng cũng được tích tụ từ ngàn đời, được bồi đắp từ những khe nước nhỏ chảy ra từ rừng già. Đất, đá hòa với nước, keo sơn gắn chặt với nhau thành từng mảnh ruộng rồi cứ thế làm nên cả một dải nối tiếp nhau tạo nên những cánh đồng hẹp trong các thung lũng. Những cánh đồng ấy cũng là nơi phù hợp nhất để lúa Séng cù bén rễ vươn cao. Qua những ngày nóng như đổ lửa, đến ngày thu dịu mát, đủ tháng, đủ ngày, lúa đơm bông kết hạt. Hạt lúa kết tinh trong đó đủ dưỡng chất của đất, của nước và của cả sương, cả nắng mới bắt đầu chậm rãi ngả vàng.

Lúa chín rộ, gia đình chị Vàng Thị Hỏi ở thôn Na Cạp, xã Lùng Khấu Nhin phải gọi “hội chị em” cùng thôn đổi công đi gặt. Cả cánh đồng giữa triền đất hẹp bên sông Xanh (thượng lưu sông Chảy) nhiều năm nay được người dân đưa lúa Séng cù lên cấy. Cả cánh đồng “chẳng nhiều nhặn gì” nhưng mỗi gia đình có vài mảnh ruộng, cũng xen kẽ với nhau, gối vào nhau như những nếp nhà vùng cao. Ngày trước, mỗi nhà cấy một giống lúa, ai thích ăn gạo gì thì cấy lúa đó. Séng cù là giống đặc sản nhưng nếu so với lúa lai hoặc các giống lúa mới thì năng suất “đuối” hơn hẳn. Thế nên, hộ thì cấy Séng cù, hộ thì cấy lúa lai, hộ lại trồng lúa nếp. Trên cùng một dải, theo gió, lúa thụ phấn chéo, chất lượng gạo cũng vì thế mà nhà ngon, nhà không.

Năm nay, khu này rủ nhau cùng cấy Séng cù. Nhà tôi cũng cấy dù… chẳng thích ăn

Chị Vàng Thị Hỏi, thôn Na Cạp, xã Lùng Khấu Nhin cười tươi nói

Mỗi năm, gia đình chị Hỏi thu được khoảng 3 tấn thóc Séng cù. Gạo Séng cù dẻo, thơm nhưng người lao động chân tay như chị Hỏi nhìn chung chẳng thích ăn vì… dẻo quá. Nói là không thích ăn nhưng từng có thời gian chị Hỏi đi làm xa quê, sau ngày lao động vất vả nằm mệt trong phòng trọ, ngửi khói cơm xôi nhà hàng xóm mà tự dưng nhớ bát cơm Séng cù ở quê nhà lam lũ. Mỗi lần nhớ nhà, điều đầu tiên chị Hỏi nhớ đến luôn là bát cơm Séng cù nóng hổi, ăn với ớt xanh giã với muối cũng đủ làm nên một bữa ngon.

Về quê gắn bó với nghề nông, chị Hỏi chọn cấy Séng cù vì được giá, lại dễ bán. Mỗi tấn thóc Séng cù, thương lái từ thành phố Lào Cai hoặc ngay ngoài thị trấn Mường Khương vào tận nhà chị thu mua với giá 17 triệu đồng. Mỗi năm, chị Hỏi kiếm được 40 - 50 triệu đồng từ giống lúa đặc sản này.

Cũng nói về lúa Séng cù, chị Nông Thị Thè ở thôn Na Cạp hồ hởi: Chăm Séng cù công sức bỏ ra gấp đôi lúa khác vì dễ bị sâu bệnh. Hơn nữa, hạt thóc lại có gai, dặm lắm, bông lúa thì dai, đập (tuốt) cũng mệt hơn các lúa khác. Nhưng mà chúng tôi vẫn cấy vì giống lúa này là nông sản nổi tiếng của quê hương, dù trồng vất vả nhưng bán được giá, lại còn giữ được… tiếng thơm.

199.jpg

“Gai” lúa mà chị Thè nhắc đến là một trong những “đặc điểm nhận dạng” rất riêng của lúa Séng cù. Lúa Séng cù trồng ở vùng cao, nơi khí hậu mát mẻ, ôn hòa thường có một chiếc gai mảnh như một chiếc “đuôi” ở phía cuối hạt thóc. Đây là dấu vết còn lại từ hoa lúa tiêu biến sau thụ phấn mà thành. Nơi khí hậu càng mát mẻ thì gai lúa càng dài, chất lượng gạo cũng ngon hơn.

Với “độ nổi tiếng” về sự thơm ngon, giống lúa này đã được trồng ở nhiều nơi cả trong và ngoài tỉnh. Lúa cũng được ngành nông nghiệp nhiều năm nghiên cứu phục tráng để lưu giống thuần chủng, giữ lại những tinh túy. Thế nhưng, lúa trồng ở Mường Khương, đặc biệt là các xã vùng cao như Nấm Lư, Lùng Khấu Nhin, thị trấn Mường Khương vẫn luôn có chất lượng ngon nhất. Khí hậu mát mẻ, nguồn nước sạch, chăm bón theo phương thức hữu cơ truyền thống, gieo cấy vào giữa mùa hạ và gặt vào cuối thu… là những “bí quyết” để hạt gạo Séng cù có hương vị thơm ngon nhất. Những hạt gạo vừa trắng vừa trong như ngọc, như ngà dù được gói kín trong bao vẫn thơm ba gian nhà, đem nấu thành cơm cũng dịu thơm nửa như cốm mới, nửa như hương lúa mới trỗ ngoài đồng.

200.jpg

Chiều muộn, những bản làng vùng cao Mường Khương liêu xiêu dưới nắng chiều, ai đó châm lửa, đốt rơm rạ ngoài đồng chuẩn bị trồng cây vụ đông. Mùa này lặng gió, từng cột khói cuộn vào nhau cứ thế lên thẳng trời cao tít tắp như thể hòa vào mây. Hương lúa Séng cù cũng vẩn vào trong đám khói, mùi thơm không lẫn được vào đâu. Cái giống lúa thơm ấy, trồng trên rẻo cao sương nắng này, thơm đến cả khói đốt đồng cũng thơm…

Có thể bạn quan tâm

Tin cùng chuyên mục

Biến đất cằn thành vườn cây bạc tỷ

Biến đất cằn thành vườn cây bạc tỷ

Trên những mảnh nương, đồi trồng ngô, lúa bạc màu một thời, anh Lý Phụ Chìu ở thôn Tả Chải, xã Tả Phìn (thị xã Sa Pa) đã tìm ra hướng đi mới, phủ xanh đất cằn bằng mô hình trồng cây cảnh đem lại hiệu quả cao. Không chỉ là người tiên phong, anh còn truyền cảm hứng thay đổi tư duy phát triển kinh tế ở thôn.

Góp sức dân mở đường về đích nông thôn mới

Góp sức dân mở đường về đích nông thôn mới

Không chờ đợi nguồn lực từ cấp trên, nhiều hộ dân ở huyện Bảo Yên đã chủ động hiến đất, góp tiền, góp công làm đường giao thông nông thôn. Những tuyến đường bê tông sạch đẹp không chỉ làm thay đổi diện mạo nông thôn, mà còn mở ra cơ hội phát triển kinh tế bền vững.

Sắc màu no ấm ở thung lũng bản Sinh

Sắc màu no ấm ở thung lũng bản Sinh

Bản Sinh như một thung lũng thu nhỏ nằm cách trung tâm xã Lùng Vai, huyện Mường Khương khoảng 3 km. Nhờ tích cực chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi, chăm chỉ lao động, đồng bào các dân tộc ở bản Sinh có được cuộc sống no ấm, hạnh phúc.

190 học viên tham gia tập huấn nâng cao nghiệp vụ xây dựng nông thôn mới

190 học viên tham gia tập huấn nâng cao nghiệp vụ xây dựng nông thôn mới

Nhằm nâng cao năng lực cho đội ngũ cán bộ tham gia triển khai Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, Văn phòng Điều phối các chương trình mục tiêu quốc gia tỉnh Lào Cai phối hợp với Phân hiệu Đại học Thái Nguyên tại tỉnh Lào Cai tổ chức lớp tập huấn bồi dưỡng nghiệp vụ nông thôn mới năm 2025.

Xuân Thượng: Hành trình vượt nghèo và những đổi thay bền vững

Xuân Thượng: Hành trình vượt nghèo và những đổi thay bền vững

Từng là địa phương có tỷ lệ hộ nghèo khá cao nhưng với quyết tâm và sự vào cuộc mạnh mẽ của cả hệ thống chính trị, xã Xuân Thượng (huyện Bảo Yên) đã có những bước chuyển mình ngoạn mục. Từ con số 214 hộ nghèo vào năm 2021, chiếm hơn 21% tổng số hộ, đến nay xã chỉ còn 34 hộ nghèo, tương đương 3,36%. Tỷ lệ giảm nghèo bình quân đạt 17,77% mỗi năm là kết quả ấn tượng, minh chứng rõ nét cho sự bền bỉ và kiên trì trong công tác giảm nghèo tại địa phương.

Bắc Hà mùa quả ngọt

Bắc Hà mùa quả ngọt

Mùa này, mận chín rải rác khắp các xã, từ vùng thấp đến vùng cao. Trong những vườn mận, vườn đào, tiếng nói cười rộn ràng, nông dân đang hối hả, nhanh tay thu hoạch quả chín. Những quả đào hồng rực, quả mận tím đỏ lúc lỉu trong tán lá xanh mướt... mới thấy sự trù phú mà thiên nhiên ban tặng cho vùng đất này. Từ trung tâm thị trấn Bắc Hà đến các xã Na Hối, Bản Phố, Thải Giàng Phố… đều đã bắt đầu vào vụ thu hoạch mận. Năm nay được mùa nên cây mận nào cũng sai quả.

Nâng cao chất lượng và tính bền vững của các chương trình mục tiêu quốc gia

Nâng cao chất lượng và tính bền vững của các chương trình mục tiêu quốc gia

Tại hội nghị tổng kết thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) giai đoạn 2021 - 2025 diễn ra chiều 9/6, các đại biểu đã chia sẻ nhiều kinh nghiệm, cách làm hay trong triển khai hiệu quả các chương trình tại địa phương, trong đó nhấn mạnh phải phát huy tốt vai trò chủ thể của người dân và huy động sức mạnh tổng hợp của toàn xã hội.

Đất đồi cho quả ngọt

Đất đồi cho quả ngọt

Trên những triền đất đồi dốc trước kia chỉ trồng ngô, sắn, đậu tương…, nhiều hộ dân vùng cao huyện Bát Xát đã đưa cây lê VH6 - giống cây ăn quả ôn đới hợp khí hậu, hợp thổ nhưỡng về trồng. Sự mạnh dạn chuyển đổi đã “đánh thức” tiềm năng đất đồi, mở ra hướng phát triển kinh tế hiệu quả, từng bước hình thành vùng sản xuất hàng hóa và cho những mùa quả ngọt.

Cơ hội và thách thức của tín dụng xanh

Cơ hội và thách thức của tín dụng xanh

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và biến đổi khí hậu ngày càng gia tăng, việc phát triển tín dụng xanh không chỉ là xu thế tất yếu mà còn là đòi hỏi cấp bách đối với Việt Nam. Ngành ngân hàng, với vai trò là huyết mạch của nền kinh tế, đang đứng trước cơ hội và thách thức lớn về tài chính xanh.

fb yt zl tw