Cung đàn Như Mai

LCĐT - Có hẹn với nghệ sỹ đàn tranh Nguyễn Như Mai vào một ngày đầu đông, tại chính phòng thu của cô trong ngôi nhà ở đường Phan Bội Châu, phường Lào Cai (thành phố Lào Cai). Món quà mà cô dành cho tôi là tiếng đàn trong trẻo, du dương, ngân vang theo từng nhịp ngón tay mềm mại, uyển chuyển. Những thanh âm thánh thót, ngọt ngào như muốn phá tan bầu không khí tĩnh lặng, sưởi ấm ngày đông lạnh giá, đánh thức tâm hồn người nghe.

34 tuổi, xinh đẹp, tài năng và đam mê âm nhạc truyền thống, Như Mai trở thành idol của không ít người yêu mến âm nhạc dân tộc. Cô gái quê Lào Cai cũng đang nổi lên như một hiện tượng trên mạng xã hội TikTok và dần xây dựng được tên tuổi của mình trong làng nhạc dân tộc.

Sinh ra trong gia đình không có truyền thống nghệ thuật nhưng Như Mai lại là người có năng khiếu và nên duyên với âm nhạc dân tộc từ sớm. Khi 13 tuổi, qua sóng truyền hình của Đài Phát thanh - Truyền hình Lào Cai, Như Mai tình cờ biết được thông tin Nhà Thiếu nhi tỉnh tuyển sinh các lớp năng khiếu âm nhạc và múa. Được mẹ động viên, Như Mai quyết định thử sức và bất ngờ đỗ cả 2 môn. Cuối cùng, Mai theo học âm nhạc như một mối duyên không hẹn trước.

Như Mai nhớ lại: Mình được xếp vào học khóa 2 - âm nhạc dân tộc tại Nhà Thiếu nhi tỉnh cùng khoảng 20 bạn. Tại đây, mình được học kiến thức âm nhạc, làm quen với các loại đàn dân tộc, được các thầy cô là những nghệ sỹ “gạo cội” truyền dạy kiến thức như nhạc sỹ Phùng Chiến, NSND Hồng Thái, NSND Mai Phương, nhà giáo Đinh Thị Nội - những thầy cô đứng đầu môn âm nhạc truyền thống của Nhạc viện Hà Nội khi ấy.

Sau gần 1 năm theo học năng khiếu tại Nhà thiếu nhi Lào Cai, Như Mai và một số học viên khác được các thầy cô động viên thi vào Nhạc viện Hà Nội. Mai đã đỗ vào Khoa Âm nhạc truyền thống trong sự ngỡ ngàng của cả gia đình và chính bản thân. Sau đó là 8 năm trời, thiếu nữ chưa tròn 14 tuổi phải xa gia đình, một mình nơi “đất khách” đi tìm con đường phát triển cho bản thân với năng khiếu và niềm đam mê nghệ thuật dân tộc vừa nhen nhóm. Như Mai đã vượt qua nhiều khó khăn, vừa học, vừa làm thêm để trang trải cuộc sống, nỗ lực phấn đấu, học tập và tốt nghiệp ra trường với tấm bằng loại giỏi, hệ đại học chính quy, Khoa Âm nhạc truyền thống, Nhạc viện Hà Nội.

Trước khi trở thành nghệ sỹ tự do, Như Mai từng là cộng tác viên của Nhà hát Ca múa nhạc Việt Nam và được nhận về công tác tại đây sau khi ra trường từ năm 2012 đến hết năm 2013. Như Mai đã từng được tham gia biểu diễn tại nhiều chương trình nghệ thuật cấp quốc gia - đón tiếp nguyên thủ các nước tới thăm Việt Nam.

Như Mai cùng ban nhạc tự lập Jewelsband biểu diễn tại Ấn Độ.

Khoảng thời gian nữ nghệ sỹ trẻ có nhiều dấu ấn trong sự nghiệp cầm đàn của mình, chính là 3 năm sau khi tốt nghiệp Nhạc viện Hà Nội. Thời gian này, cô từng đặt chân sang Kazakhstan cùng Nhà hát Ca múa nhạc Việt Nam giao lưu âm nhạc hai quốc gia, lưu diễn dài ngày tại Ấn Độ và Dubai (UAE) cùng ban nhạc tự lập Jewelsband. Những ngày tháng được đồng hành với cây đàn dân tộc và những người bạn cùng đam mê đưa tiếng đàn dân tộc ngân vang trên khắp các sân khấu lớn, nhỏ ở nước ngoài đã trở thành kỷ niệm đẹp, là hành trang tiếp thêm nghị lực và niềm tin cho nữ nghệ sỹ trẻ tiếp tục nuôi dưỡng niềm đam mê, gắn bó lâu dài với cây đàn truyền thống.

18 năm gắn bó với Thủ đô và mưu sinh bằng cây đàn tranh, đàn tỳ bà, khó có thể nói hết những khó khăn của một nghệ sỹ tỉnh lẻ. Có thời điểm, cô gái Lào Cai phải ngừng đàn đi làm kinh doanh, xây dựng gia đình và mải miết với những lo toan, bộn bề của cuộc sống, nhưng tình yêu với tiếng đàn dân tộc luôn thôi thúc trong cô.

Như Mai tâm sự: Cuối năm 2020, lúc dịch Covid-19 ở Hà Nội cũng như nhiều địa phương trên cả nước căng thẳng, lệnh phong tỏa khiến công việc kinh doanh gặp nhiều khó khăn, nhưng đây cũng là lúc đam mê âm nhạc dân tộc của mình trỗi dậy. Vì có nhiều thời gian rảnh nên mình đem đàn tranh ra gảy. Lúc đầu chỉ quay các đoạn video ngắn rồi đăng trên trang cá nhân và nhận được những phản hồi tốt. Sau đó mình livestream và rất bất ngờ khi thấy mọi người yêu thích, chia sẻ nhiều, lượng tương tác trên trang cá nhân tăng cao. Từ đó, mình chăm chỉ gảy đàn nhiều hơn, học cách quay video, lập kênh TikTok và đăng tải thường xuyên nên thu hút được nhiều người yêu thích âm nhạc dân tộc nghe, theo dõi và xin được học online. Mình đã rất hạnh phúc vì tưởng là phải từ bỏ mà không ngờ giờ lại được sống cùng đam mê và được nhiều người yêu mến, đón nhận, ủng hộ. Cuộc sống của mình cũng trở nên nhẹ nhàng, bớt khó khăn hơn.

Hiện tại, ngoài thu nhập khi livestream, Như Mai còn nhận dạy nhiều học viên online toàn quốc, thậm chí ở nước ngoài. Chị Trần Thị Dung, ở thị trấn Gò Quao, huyện Gò Quao, tỉnh Kiên Giang là 1 trong hơn 30 học viên lớp đàn tranh online của Như Mai. Chị Dung hào hứng: Tôi thích nghe tiếng đàn tranh từ nhỏ nhưng không có điều kiện đi học đàn, cũng không biết học ở đâu. 1 năm trước, tình cờ xem được kênh TikTok của cô Như Mai, tôi đã bị mê hoặc bởi tiếng đàn của cô và xin được học online. Mỗi khi mệt mỏi, nghe tiếng đàn tranh, tôi cảm thấy rất dễ chịu, thư giãn, thoải mái. Bây giờ, tôi đã gảy được khoảng 10 bài, chủ yếu là nhạc quê hương, nhạc cách mạng. Tôi muốn học thêm để gảy được nhạc trữ tĩnh (bolero) bằng đàn tranh.

Với người nghệ sỹ không gì hạnh phúc hơn khi được khán giả yêu mến, đón nhận. Đó cũng là động lực để Như Mai quyết định trở về quê nhà Lào Cai vào cuối năm 2021 và quyết tâm trở lại con đường nghệ thuật: Livestream hằng ngày trên TikTok, dạy học viên online và thỉnh thoảng đi show biểu diễn đàn tranh, đàn tỳ bà.

Hiện tại, Như Mai theo đuổi dòng nhạc quê hương và bolero. Để đáp ứng nhu cầu người nghe, Như Mai chơi cả đàn tranh, đàn tỳ bà và đôi khi vừa đàn, vừa hát. Hiện tại, cô đang làm CD đàn tranh về dòng nhạc quê hương và bolero, dự kiến sang năm tới sẽ phát hành. Một CD với những ca khúc đã đi vào lòng người như “Về quê”, “Về đâu mái tóc người thương”, “Còn thương rau đắng mọc sau hè”, “Chuyến đò quê hương”…

“Nghe đàn tranh không chỉ là thưởng thức nghệ thuật, mà còn là một cách để cảm nhận tài năng, cảm xúc và những tâm tư được người chơi gửi gắm qua từng nốt nhạc” - lý giải của Như Mai cũng chính là cảm nhận của công chúng khi nghe tiếng đàn của cô. Mang trong mình khát khao được sống với đam mê âm nhạc truyền thống, Như Mai mong muốn đưa đàn tranh đến gần hơn với người yêu âm nhạc ở Lào Cai, để tiếng đàn dân tộc được nhiều người biết đến, yêu thích, góp phần giữ gìn văn hóa dân tộc.