Lào Cai được thiên nhiên ưu đãi nhiều điều kiện để phát triển sản xuất nông nghiệp, đặc biệt là các sản phẩm mang tính đặc hữu vùng miền. Những sản phẩm này đã và đang đem lại lợi nhuận đáng kể cho nông dân, khi được đăng ký bảo hộ thương hiệu. Tuy nhiên, nông sản dù đã có thương hiệu và được bảo hộ bởi pháp luật cũng không tránh khỏi thách thức từ thị trường.
Cơ hội cho nông sản
Lào Cai hiện có một số sản phẩm đã đăng ký thành công thương hiêu như: Su Su (Sa Pa), gạo Séng cù, tương ớt (Mường Khương), trâu thịt Bảo Yên, chè hữu cơ Bản Liền (Bắc Hà)… Thương hiệu sản phẩm không chỉ giúp tăng thu nhập cho người sản xuất mà còn trở thành chỉ dẫn địa lý góp phần quảng bá hình ảnh của Lào Cai.
 |
| Tương ớt Mường Khương - sản phẩm đã có thương hiệu. |
Gạo Séng cù Mường Khương là một trong những thương hiệu nổi tiếng đầu tiên của Lào Cai được công nhận. Loại gạo này nổi tiếng với hạt gạo trắng ngần, dẻo thơm và có hàm lượng dinh dưỡng cao. Năm 2010, gạo Séng cù Mường Khương chính thức có thương hiệu và được bảo hộ bởi hệ thông pháp lý, từ đây gạo đặc sản trở nên nổi tiếng ngoài phạm vi của tỉnh khi có nhiều du khách đặt mua. Cũng nhờ đó mà giá bán gạo Séng cù Mường Khương cao hơn 1,5 đến 2 lần gạo thông thường, dù vậy sản lượng vẫn không đủ đáp ứng nhu cầu của người tiêu dùng. Hiện, Mường Khương có tổng diện tích 700 ha lúa Séng cù, mỗi năm cung cấp ra thị trường khoảng 3.000 tấn thóc.
Su su là sản phẩm nông nghiệp đặc trưng của vùng khí hậu ôn đới Sa Pa. Su su Sa Pa được người tiêu dùng ưa chuộng vì chất lượng khác biệt như vị ngon, ngọt và thơm. Ông Nguyễn Tiến Thành, Trưởng phòng Kinh tế huyện Sa Pa cho biết: Diện tích su su toàn huyện hiện có 120 ha, trong đó 100 ha lấy quả, còn lại 20 ha người dân trồng lấy ngọn. Cả rau và quả su su Sa Pa đều được đăng ký nhãn hiệu sản phẩm và được quảng bá rộng rãi, hiện đã mặt ở các kệ hàng của các siêu thị lớn.
Thương hiệu nông sản như “tấm vé” giúp nông sản tiến vào thị trường mới với ưu thế vượt trội. Thương hiệu cũng góp phần nâng tính cạnh tranh, khẳng định chất lượng sản phẩm với người tiêu dùng. Đối với Lào Cai, thương hiệu nông sản còn là phương tiện để quảng bá hình ảnh Lào Cai, kích thích phát triển du lịch.
Vượt thách thức để tồn tại
Giữ và phát triển thương hiệu trong điều kiện kinh tế thị trường là việc làm tương đối khó khăn. Nhiều sản phẩm của địa phương được quảng bá rầm rộ, nhưng vì sự cạnh tranh của thị trường, cùng với việc chất lượng sản phẩm không được duy trì, nên có những lúc mất niềm tin người tiêu dùng.
Năm 2014, su su Sa Pa bị rớt giá khiến các hợp tác xã và nông dân lao đao, bởi có thời điểm giá bán chỉ đạt 500 đồng/kg quả su su. Người trồng ngậm ngùi để su su già thối rữa tự nhiên, trong khi người tiêu dùng thì vẫn phải mua quả su su Sa Pa hàng nhái với giá cao. Theo phản ánh của một số hộ dân, mưa tuyết khiến nhiều diện tích su su trên địa bàn thu muôn hơn, nên thương lái đã đem su su từ nơi khác đến địa phương để mạo danh su su Sa Pa. Điều đáng nói là người tiêu dùng rất khó để phân biệt sản phẩm khiến su su Sa Pa thua ngay “trên sân nhà” với loại su su giá rẻ từ nơi khác.
Gạo Séng cù Mường Khương cũng đang gặp phải vấn đề tương tự khi chính một số thương lái đang làm hại uy tín sản phẩm. Vì lợi nhuận, người ta đã trộn gạo Séng cù với một loại thường với tỷ lệ đủ để người tiêu dùng khó mà nhận biết bằng mắt thường. Mức độ tinh vi khiến ngay cả những người làm ra hạt gạo cũng không thể nhận biết, nên việc du khách mua phải hàng kém chất lượng là điều rất dễ hiểu. Thậm chí, trong một siêu thị lớn tại thành phố Lào Cai, khi khách du lịch miền Nam hỏi gạo Séng cù được trồng ở đâu, nhân viên siêu thị giới thiệu gạo này được gieo cấy ở Sa Pa. Từ sự ham lợi ích trước mắt và thiếu hiểu biết của người bán, gạo Séng cù Mường Khương đang phải đối mặt với gạo kém chất lượng ngay trên chính thị trường của Lào Cai.
Phát triển nông nghiệp hàng hóa gắn với xây dựng thương hiệu cho nông sản là vấn đề đã và đang được ngành nông nghiệp của tỉnh quan tâm nhằm quảng bá hình ảnh, nâng cao giá trị chuỗi sản phẩm, nâng cao lợi nhuận cho người sản xuất. Ông Nguyễn Anh Tuấn, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cho rằng, cần phải nhìn nhận thẳng thắn vào vấn đề là chất lượng một số thương hiệu nông sản của Lào Cai chưa ổn định. Muốn tăng tính cạnh tranh thì các địa phương cần xây dựng vùng sản xuất gắn với tạo lập thương hiệu nhằm đảm bảo chất lượng bền vững của sản phẩm. Tiến tới là việc mã vạch hóa trên bao bì sản phẩm phải, có chỉ dẫn về nguồn gốc, xuất xứ để tạo lòng tin đối với người tiêu dùng. Hiện tại ngành nông nghiệp đang đề cao tính liên kết giữa nông dân với doanh nghiệp để tạo đầu ra ổn định cho nông sản, đặc biệt là các mặt hàng đã có thương hiệu.
Nhu cầu của thị trường hiện nay là hướng đến sản phẩm chất lượng, an toàn vệ sinh thực phẩm. Đây là cơ hội lớn nhưng cũng là yêu cầu về việc giữ “chữ tín” trong lòng người tiêu dùng, nhất là vấn đề chất lượng sản phẩm. Mong muốn của người sản xuất là ngành chức năng tăng cường kiểm tra, giám sát, tạo môi trường cạnh tranh lành mạnh trên thị trường thị trường, xử lý nghiêm minh các đối tượng vi phạm thương hiệu sản phẩm để nông sản Lào Cai phát triển tương xứng với tiềm năng.
