Oằn mình dưới bánh xe
Đoạn đê tả sông Hồng, lối ra đền Thiên Vương Thịnh, thuộc xã Đông Dư (Gia Lâm, Hà Nội) luôn run lên mỗi khi xe chở quá trọng tải đi qua. Những chiếc xe lặc lè chuyển bánh, người dân bên đường ớn sợ bởi nền đất rung chuyển. Qua tìm hiểu, đây là địa bàn có nhiều kho hàng, bãi tập kết vật liệu xây dựng, được gắn logo của các nhà xe như: PTH, PTT, Minh Tâm, xe bồn chở bê-tông Việt Úc... Nhiều chiếc đã được chủ xe cơi nới thêm thùng xe nhằm tăng khối lượng chuyên chở, khiến mỗi xe hàng đều "có ngọn" và tạo áp lực lên mặt đê và đường phố. Tại khu vực Bãi Lời (xã Đặng Xá, huyện Gia Lâm) có nhiều xe tải chở cát, xe bồn bê-tông chạy rầm rầm ngày đêm. Theo quy chế, Đội Cảnh sát giao thông số 5 (Công an TP Hà Nội) có nhiệm vụ phối hợp xử lý, nhưng khi phóng viên liên hệ, Đội Cảnh sát giao thông số 5 cho biết, chỉ xử lý xe dừng, đỗ sai quy định.
Có mặt tại khu vực ra bến phà Khuyến Lương, đê hữu sông Hồng thuộc quận Hoàng Mai, huyện Thanh Trì, chúng tôi cũng chứng kiến mỗi ngày hàng trăm lượt xe siêu trường, siêu tải, quá tải "hành" mặt đê, mặt đường. Đặc biệt, đoạn đường gần hai cây số dẫn ra cảng Khuyến Lương, thuộc phường Trần Phú (quận Hoàng Mai) đã bị cày nát từ hơn một năm qua, lúc nào bụi cũng cuốn mù mịt, hàng nghìn người dân ven đường bị ảnh hưởng. Ông Vũ Thành Công, người dân sống trong khu vực thốt lên: "Kinh khủng lắm. Trong khu vực phà Khuyến Lương còn có mấy trạm trộn bê-tông, nên xe bồn, xe tải di chuyển nhiều. Người dân ở đây lúc nào cũng phải đóng kín cửa, nhưng không ngăn nổi bụi".
Chung cảnh ngộ, các tuyến đê thuộc địa bàn huyện Đan Phượng, Phúc Thọ, đường 70 thuộc địa bàn phường Đại Mỗ và Tây Mỗ (quận Nam Từ Liêm), quốc lộ 21B, đoạn qua huyện Ứng Hòa, khung giờ từ 15 giờ 30 phút đến 18 giờ thường xuyên có xe tải cơi nới thùng xe chạy qua, gây tiếng ồn, bụi bẩn, mất an toàn giao thông. Theo Cục Đê điều (Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Hà Nội), đối với tuyến đê qua quận Long Biên và huyện Gia Lâm, tổng trọng tải cho phép là 18 tấn, với mặt đê đổ bê-tông trọng tải cho phép là 12 tấn. Tuy nhiên, trên thực tế, xe tải ben mang nhãn hiệu Howo bốn chân thì tổng trọng tải toàn bộ là khoảng 30 tấn, thùng xe nguyên bản khoảng hơn 12 khối vật liệu; một khối cát tương đương 1,6 tấn. Như vậy, một chiếc xe tải bốn chân có tổng trọng tải sẽ lên tới 60-70 tấn, gấp nhiều lần so với quy định.
Vẫn còn nhiều kẽ hở
Làm việc với Nhân Dân cuối tuần, Trung tá Hoàng Ngọc Sơn, Đội phó Cảnh sát giao thông trật tự (Công an quận Long Biên) cho biết, việc xử lý xe quá tải, cơi nới thùng liên quan đến Cảnh sát giao thông, Thanh tra giao thông và lực lượng Cảnh sát giao thông trật tự. Các đối tượng chuyên chở chủ yếu hoạt động ban đêm. Bởi thế, công an quận đã có nhiều biện pháp tuyên truyền cho các nhà xe, yêu cầu không cơi nới thùng xe, cùng các lực lượng liên ngành xử lý liên tục. "Từ tháng 5/2021 đến nay, chúng tôi đã xử lý 64 trường hợp, phạt số tiền 92 triệu đồng".
Trung tá Sơn cũng cho biết, để xử lý được cần có sự phối hợp liên ngành. Trước câu hỏi, khi phát hiện xe nghi vấn vượt quá trọng tải, cơi nới thùng xe, lực lượng Cảnh sát giao thông trật tự có được dừng xe? Trung tá Sơn cho biết: "Chúng tôi không có thẩm quyền dừng, nhưng lực lượng Cảnh sát giao thông thì có". Như vậy, đây là một kẽ hở và là "điều kiện" để nhiều xe vi phạm "lọt lưới" bởi không phải lúc nào cũng có đủ các lực lượng theo dõi, xử lý đối tượng.
Một khó khăn khác chính là lực lượng Thanh tra giao thông còn mỏng, trang thiết bị cân trọng tải còn thiếu. Đại diện Thanh tra giao thông (Sở Giao thông vận tải Hà Nội) cho biết thêm, trong một số thời điểm, lực lượng thanh tra phải triển khai nhiều nhiệm vụ, lợi dụng những lúc vắng bóng lực lượng thì tình trạng xe quá tải tiếp tục diễn ra tại một số tuyến đường. Theo tìm hiểu, không ít chủ xe, lái xe tìm cách đối phó trong các chiến dịch kiểm tra. Như sử dụng xe đầu kéo, kéo theo sơ-mi rơ-moóc nhưng lắp ben thủy lực (kiểu xe ben tự đổ) giả làm xe container để chở quá tải. Thậm chí nhà xe dùng xe tải rụt chân để đối phó. Một lái xe cho hay: "Xe tải chân rụt có thể ngụy trang, lúc không có thanh tra, họ nâng lên, lúc qua bàn cân lại hạ xuống, tại vì tải trọng tính theo trục xe. Khi hạ bốn hoặc năm trục xuống, khi cân trọng lượng chia đều theo cân của trục xe, sẽ không bị quá tải và họ qua mặt được cơ quan chức năng".
Một khó khăn khác, do tình hình dịch bệnh diễn biến phức tạp, nhiều cán bộ, chiến sĩ cảnh sát giao thông nhiễm Covid-19, gây ảnh hưởng đến công tác kiểm tra, xử lý. Như khi phóng viên liên hệ Đội Cảnh sát giao thông số 9, quản lý đoạn quốc lộ 32, địa bàn huyện Đan Phượng, Hoài Đức, thì việc cung cấp thông tin cho báo chí cũng chậm do thiếu cán bộ xử lý.
Trước đó, Chính phủ đã ban hành Chỉ thị 32/CT-TTg, ngày 25/11/2016, về tăng cường thực hiện các giải pháp kiểm soát tải trọng phương tiện, chấm dứt tình trạng phương tiện quá tải tham gia giao thông. Sau hơn 5 năm thực hiện, tình trạng nhức nhối này vẫn chưa "hạ nhiệt". Trong năm 2021, Thanh tra Sở Giao thông vận tải Hà Nội xử phạt 15.439 trường hợp, phạt hơn 40 tỷ đồng, tạm giữ 151 phương tiện, tước quyền sử dụng giấy phép lái xe 1.018 trường hợp... Theo Tổng cục Đường bộ Việt Nam, tình trạng xe quá tải có dấu hiệu bùng phát trở lại và ngày càng gia tăng, diễn ra trên một số quốc lộ, đường đô thị và đường địa phương gây hư hỏng kết cấu hạ tầng giao thông, mất an toàn giao thông, ô nhiễm môi trường.
Để kiểm hạn chế xe quá tải, vi phạm an toàn giao thông, lực lượng chức năng phải phối hợp tốt hơn nữa, xử lý nghiêm túc, không bao che; kiểm tra các bãi tập kết vật liệu, các cơ sở bốc xếp hàng hóa, qua đó yêu cầu các chủ bến, bãi ký cam kết bốc xếp đúng trọng tải của xe. Phó Chánh Thanh tra Sở Giao thông vận tải Hà Nội Lê Xuân Tiến, kiến nghị các cơ quan chức năng tăng chế tài xử phạt; trong đó ngoài xử phạt lái xe như quy định hiện hành nên xử phạt cả chủ xe để đủ sức răn đe.
