Thửa ruộng 5 sào của gia đình anh Trần Dương Tài, thôn Phú Long 1, thị trấn Phố Lu (Bảo Thắng) được đánh thành những luống rau đều và thẳng tắp. Từ 10 năm trước đây, diện tích đất ruộng này đã được anh Tài chuyển sang chuyên canh rau xanh. Vụ đông 2013 - 2014, nguồn thu từ su hào, bắp cải đã cho gia đình anh Tài thu nhập hơn 40 triệu đồng.
Sau vụ đông, hiện, ruộng rau được anh Tài gối vụ sang trồng hành lá. Cây hành lá có thời gian sinh trưởng ngắn, từ khi xuống giống tới khi thu hoạch chỉ 40 ngày, nhưng giá trị thu nhập cao, giá hành lá có thời điểm tới 40.000 đồng/kg. Đợi hết đợt hành lá, anh Tài sẽ trồng dưa chuột và trồng ớt, cứ như thế đất quay vòng quanh năm không ngơi nghỉ. Theo anh Tài, vụ đông mới đây thời tiết không mấy thuận lợi, mưa nhiều, kèm sương muối, khiến rau các loại không đạt năng suất. Tuy nhiên, sẵn kinh nghiệm và giá rau xanh tương đối ổn định, nên thu nhập của gia đình vẫn không kém mọi năm là bao. “Trồng rau hiệu quả lắm, thu nhập cao hơn cây lúa 4 - 5 lần” - anh Tài cho biết.
Với huyện vùng thấp như Bảo Thắng, trình độ sản xuất của người dân tương đối đồng đều, việc tiếp cận với thị trường thuận lợi là điều kiện để hình thành những vùng rau chuyên canh như ở xã Gia Phú, Sơn Hải, thị trấn Phố Lu.
Khác với Bảo Thắng, tại huyện vùng cao Bắc Hà, việc hình thành vùng rau chuyên canh và sản xuất rau vụ đông có sự liên kết từ phía doanh nghiệp. Cuối mỗi buổi chiều, các xã viên Hợp tác xã rau xanh Dì Thàng lại đến tận chân ruộng để thu mua rau xanh. Hiệu quả của sản xuất là động lực để vụ đông vừa qua Hợp tác xã nhân rộng mô hình sản xuất rau chất lượng cao lên 5,5 ha, gấp hơn 2 lần so với năm 2011. Các giống rau thế mạnh của Hợp tác xã là cải xòe, cải địa phương, khởi tử, bí xanh, đậu Hà Lan và các loại rau gia vị.
Rau vụ đông mang lại hiệu quả kinh tế cao.
Bà Vũ Thị Đông, Chủ nhiệm Hợp tác xã Dì Thàng cho biết: Mặc dù ảnh hưởng của rét hại và sương muối, nhưng thu nhập của các xã viên vẫn ổn định, đạt mức thu nhập trung bình là 2,5 triệu đồng/tháng. Tham gia Hợp tác xã sản xuất rau xanh đã giúp 42 chị em xã viên có công việc, thu nhập ổn định, khai thác tốt hơn hiệu quả đồng đất của gia đình. Năm 2011, sản phẩm rau của Hợp tác xã được cấp giấy chứng nhận là rau an toàn, từ đó, thị trường của đơn vị ngày càng rộng mở. Sản phẩm của Hợp tác xã hiện đã bán nhiều tại các siêu thị ở Hà Nội, nhờ đó mà bà con yên tâm hơn trong sản xuất. Nhiều hộ gia đình trước đây vốn sản xuất độc lập, nay đã đăng ký tham gia làm xã viên Hợp tác xã như chị Sùng Thị Qua, Giàng Thị Sơn, trú tại Km 3, thị trấn Bắc Hà cũng đã chuyển đổi 800 m2 ruộng lúa sang chuyên canh rau. Chị Sùng Thị Qua cho biết: Trước đây, gia đình chỉ trồng rau cải địa phương với sản lượng đủ sinh hoạt gia đình. Từ khi tham gia Hợp tác xã, được cán bộ hướng dẫn kỹ thuật và có chỗ tiêu thụ mới nhận thấy trồng rau hiệu quả hơn cấy lúa nhiều lần. Hiện, mỗi ngày Hợp tác xã Dì Thàng thu mua hơn 3 tạ rau và vận chuyển ngay tới Hà Nội nhằm đảm bảo rau tươi ngon, không dập nát.
Năm 2013, sản xuất vụ đông trên toàn tỉnh diễn ra trong điều kiện thời tiết khắc nghiệt, các đợt rét đậm, rét hại, sương muối kéo dài. Đặc biệt là đợt mưa tuyết trong tháng 12/2013 đã gây thiệt hại lớn cho mùa vụ. Điển hình như huyện
Tuy nhiên, với sự chỉ đạo kịp thời của cơ quan chuyên môn, các địa phương, nhiều diện tích rau đã nhanh chóng được trồng mới. Thêm vào đó, hiệu quả kinh tế mà vụ đông mang lại qua các năm đã khiến nông dân trong tỉnh chủ động đẩy mạnh sản xuất hơn. Diện tích gieo trồng cây vụ đông trên toàn tỉnh niên vụ 2013 - 2014 đạt gần 6.000 ha, vượt 24% so với vụ đông 2012 - 2013, tổng sản lượng ước đạt 72.000 tấn.
Như nhiều năm trước, cây chủ lực trong sản xuất vụ đông 2013 - 2014 là rau xanh các loại, chiếm 74% diện tích. Huyện Bát Xát có diện tích gieo trồng lớn nhất là trên 900 ha, huyện Bảo Thắng trên 800 ha, Bảo Yên 635 ha, Sa Pa 502 ha, Văn Bàn 564 ha, thành phố Lào Cai, huyện Bắc Hà, Mường Khương, mỗi huyện trồng hơn 200 ha. Năng suất rau các loại đạt mức bình quân 12 - 15 tấn/ha, sản lượng đạt trên 56.000 tấn. Nét mới của vụ đông vừa qua là bà con nông dân trồng rau rải vụ, tránh thu dồn cùng thời điểm gây khó khăn trong tiêu thụ.
Ông Nguyễn Anh Tuấn, Phó giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cho biết: Sản xuất vượt chỉ tiêu 24% về diện tích là minh chứng cho thành công trong sản xuất vụ đông 2013 - 2014. Nhờ tăng cường vụ đông, một số huyện như Bảo Thắng, Sa Pa và thành phố Lào Cai đã hình thành những vùng sản xuất hàng hóa tập chung, hình thành sản phẩm có uy tín, thương hiệu. Những nhân tố mới đang tiếp tục hình thành và phát triển như sự tham gia của các doanh nghiệp trong thuê đất, liên kết đầu tư và hợp đồng tiêu thụ sản phẩm cây vụ đông. Với người nông dân là lợi ích kép, việc liên kết vừa giúp họ nâng cao trình độ, thay đổi thói quen sản xuất và sản xuất bền vững hơn.
