Nằm ở phía tây của tỉnh Yên Bái, huyện Văn Chấn sở hữu 75.600 ha diện tích quy hoạch cho lâm nghiệp; trong đó, có trên 42.000 ha rừng tự nhiên, trên 24.700 ha rừng trồng phân bố trên địa bàn 24 xã, thị trấn với 15 xã thuộc khu vực đặc biệt khó khăn. Theo thống kê của Hạt Kiểm lâm huyện, vào mùa khô, gần 1/3 diện tích rừng của huyện đang ở mức cảnh báo cháy cấp IV, cấp V là mức độ đặc biệt nguy hiểm. Không chỉ thời tiết, áp lực bảo vệ rừng còn đến từ tình trạng phát, phá rừng lấy đất trồng quế, chè và khai thác, vận chuyển lâm sản trái phép.
Ông Nguyễn Văn Quỳnh - Phó Hạt trưởng Hạt Kiểm lâm huyện Văn Chấn chia sẻ: "Chúng tôi xác định mùa khô sẽ có nhiều thách thức. Ngoài yếu tố thời tiết cực đoan, công tác bảo vệ rừng vẫn gặp khó khăn do lực lượng kiểm lâm mỏng, kinh phí hạn chế. Đặc biệt, ý thức của một bộ phận người dân về bảo vệ rừng chưa cao, vẫn còn tình trạng đốt nương làm rẫy không kiểm soát, tiềm ẩn nguy cơ cháy lan rộng”.
Trước những thách thức trên, Văn Chấn đã triển khai đồng bộ các giải pháp, kết hợp giữa công nghệ hiện đại và sức mạnh cộng đồng. Hệ thống giám sát cháy rừng hoạt động 24/7, sử dụng công nghệ FireWatch để theo dõi các điểm phát nhiệt (hotspots) và cảnh báo sớm nguy cơ cháy. Tại các thôn, bản thành lập 213 tổ đội xung kích phòng cháy chữa cháy rừng (PCCCR) với hơn 2.300 thành viên được trang bị đầy đủ phương tiện, sẵn sàng ứng phó với mọi tình huống. Tỷ lệ 99,76% số hộ gia đình tham gia ký cam kết là minh chứng cho sự đồng lòng của người dân trong công tác bảo vệ rừng.
Huyện cũng đã tổ chức diễn tập ứng phó cháy rừng và tìm kiếm cứu nạn, giúp lực lượng tại chỗ nâng cao kỹ năng xử lý tình huống. Bên cạnh sự vào cuộc của chính quyền và lực lượng chức năng, người dân địa phương đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ màu xanh của rừng. Nhằm gắn lợi ích kinh tế với công tác bảo vệ rừng, huyện đã triển khai khoán bảo vệ rừng trên 34.390 ha, giúp người dân hưởng lợi từ chính sách chi trả dịch vụ môi trường rừng (DVMTR).
Tính riêng trong năm 2024, số tiền chi trả DVMTR lên tới 10,39 tỷ đồng đã tạo nguồn thu ổn định cho nhiều hộ gia đình. Mô hình trồng dược liệu, khai thác tre Bát độ, trồng quế bền vững không chỉ mang lại thu nhập ổn định cho người dân mà còn góp phần giảm áp lực khai thác rừng tự nhiên.
Ông Bàn Tiến Lâm, một hộ nhận khoán bảo vệ rừng tại xã Nậm Lành cho biết: "Nhờ chính sách khoán bảo vệ rừng nên gia đình tôi có thêm nguồn thu nhập từ tiền chi trả DVMTR. Bây giờ, chúng tôi hiểu rằng giữ rừng là giữ nguồn sống của chính mình”.
Nhờ nỗ lực của chính quyền và nhân dân, công tác bảo vệ rừng và PCCCR tại Văn Chấn đang có những chuyển biến tích cực: không có vụ cháy rừng lớn xảy ra trong mùa khô; nhận thức của người dân về bảo vệ rừng được nâng cao, tỷ lệ ký cam kết đạt mức gần tuyệt đối.
Công tác phối hợp giữa các đơn vị kiểm lâm, chính quyền địa phương và cộng đồng ngày càng chặt chẽ. Tuy nhiên, tình trạng phá rừng, khai thác lâm sản trái phép vẫn còn diễn biến phức tạp, đòi hỏi sự vào cuộc mạnh mẽ hơn nữa của các cơ quan chức năng. Đồng thời, cần tăng cường đầu tư cho lực lượng kiểm lâm, nâng cao năng lực ứng phó với biến đổi khí hậu; đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục nâng cao ý thức bảo vệ rừng cho người dân.
Ông Nguyễn Văn Quỳnh - Phó Hạt trưởng Hạt Kiểm lâm huyện khẳng định: "Chúng tôi quyết tâm không để xảy ra bất kỳ vụ cháy rừng lớn nào trong mùa khô này. Để đạt được mục tiêu đó, cần có sự chung tay của cả cộng đồng bằng những hành động cụ thể nhất: không đốt nương bừa bãi, không khai thác rừng trái phép và sẵn sàng hỗ trợ khi có sự cố xảy ra”.
Những cánh rừng xanh ngút ngàn trên địa bàn huyện Văn Chấn vẫn đang ngày đêm được bảo vệ với sự chung tay của cả cộng đồng. Đó không chỉ là bảo vệ màu xanh của rừng mà còn là giữ gìn nguồn sống quý giá cho muôn đời sau.
Văn Thông
