Thầy làm phúc

LCĐT - Trong đời sống đồng bào các dân tộc thiểu số nói chung và người Dao nói riêng, thầy cúng có vai trò quan trọng trong việc gìn giữ, bảo tồn và truyền dạy những nét đẹp văn hóa truyền thống của dân tộc. Một người để trở thành thầy cúng phải trải qua quá trình học hỏi, rèn luyện và tích lũy tri thức dân gian lâu dài, bền bỉ.

Ông Triệu Văn Thêu, 59 tuổi, dân tộc Dao họ, ở thôn Khe Quạt, xã Tân An (huyện Văn Bàn) là thầy cúng có uy tín trong vùng. Ông đã được công nhận là Nghệ nhân dân gian cấp tỉnh và đang trình đề nghị Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận Nghệ nhân dân gian cấp quốc gia.

Ông Triệu Văn Thêu là một thầy cúng uy tín trong vùng đã đạt đến cấp bậc cao nhất – cấp tiên sinh.
Ông Triệu Văn Thêu là một thầy cúng uy tín trong vùng đã đạt đến cấp bậc cao nhất – cấp tiên sinh.

Năm 16 tuổi, ông Thêu được làm lễ lập tịch và cấp sắc 3 đèn. Từ đó, ông bắt đầu theo bố và ông nội học chữ Nôm Dao, đọc sách và tìm hiều nhiều hơn về các lễ cúng của dân tộc. Tình yêu với văn hóa dân tộc cứ thế thôi thúc ông tìm tòi, học hỏi, đọc và sưu tầm các loại sách cổ. Đến năm 22 tuổi, ông được cấp sắc 9 đèn và có thể lấy sách đi làm thầy cúng. Đến năm 32 tuổi, ông trở thành 1 trong 10 thầy cúng trong xã có cấp bậc cao nhất trong nghề - cấp tiên sinh. 15 năm kiên trì học hỏi, rèn luyện và tích lũy tri thức đã giúp ông Triệu Văn Thêu trở thành thầy cúng giỏi có tiếng trong và ngoài xã. Ông có thể đọc, hiểu và truyền dạy hầu hết các cuốn sách cổ, cũng như ghi nhớ và thực hành thuần thục các nghi lễ cúng truyền thống của dân tộc, trong đó có lễ cấp sắc và lễ cầu làng của người Dao họ (còn gọi là lễ Áy lay).

Theo ông Thêu, mỗi năm, trừ các tháng 4, 5, 9 (âm lịch) thì những tháng còn lại trong năm, mỗi tháng ông nhận lời đi làm lễ cúng cho người dân khoảng 20 ngày. Hơn 40 năm kinh nghiệm làm thầy cúng, các lễ cúng do ông đảm nhận luôn đầy đủ điều kiện theo nghi lễ truyền thống, thuần thục và nhanh gọn. Trung bình mỗi ngày ông có thể làm lễ cúng cho 2 - 3 nhà, nhưng vào các dịp như thanh minh, giải hạn, rằm tháng Bảy… 1 ngày ông có thể phải làm lễ cúng cho 7 - 8 nhà.

Ông Thêu cho biết: Trong đời sống người Dao, thầy cúng rất được tôn trọng, người ta còn gọi là “thầy làm phúc”, bởi mục đích của việc thực hiện các lễ cúng là để cầu mong những điều tốt đẹp đến cho mọi người, mọi nhà, tưởng nhớ tổ tiên, cầu sức khỏe, bình an, may mắn… Thầy cúng đi làm lễ cho các nhà cũng không vì mục đích kinh tế, mà chỉ đơn giản là cầu phúc, xóa điều xấu, mong điều lành đến với gia chủ, với cộng đồng, thôn bản. Do đó, nhà có điều kiện thì cảm ơn thầy cúng bằng đĩa xôi, con gà, nhà không có điều kiện thì mời chén rượu.

Người làm thầy cúng thường phải có 1 đến 2 hòm sách cổ chép tay. Trong các sách của thầy cúng có nhiều lĩnh vực được đề cập, như sách cúng trong tang ma, hôn lễ, làm nhà, sinh đẻ, chữa bệnh, chiêm tinh, thổ nhưỡng, âm dương, ngũ hành… Sách dạy làm người, đối nhân xử thế, răn dạy con cháu từ những việc nhỏ nhất trong sinh hoạt, sống hòa thuận, kính trên nhường dưới, đến làm kinh tế… Chính vì vậy, người nào muốn trở thành thầy cúng thì phải là người thông hiểu về địa lý, thiên văn, thuộc nhiều bài cúng, biết hát, biết múa. Thầy cúng vì thế còn được coi là nghệ sỹ dân gian tài hoa và đa năng. Nhờ đọc nhiều sách cổ mà họ có kiến thức sâu rộng về lịch sử văn hóa, các tri thức dân gian của dân tộc mình và các dân tộc khác.

Thầy làm phúc ảnh 2
Ông Thêu truyền dạy chữ cho các “đệ tử”.

Ông Triệu Văn Thêu cũng là một trong những thầy cúng uy tín, có “đệ tử” theo học đông nhất trong vùng, với khoảng 100 người từng theo học, trong đó khoảng 20 người đã có thể làm thầy cúng. Ông Lý Văn Toàn, 54 tuổi, Bí thư Chi bộ thôn Mai Hồng 2, xã Tân An là một trong những học trò xuất sắc của ông Thêu cho đến lúc này. Ông Lý Văn Toàn cho biết: Tôi theo học thầy Thêu từ 5 - 6 năm trước và hiện vẫn theo học đều đặn. Học làm thầy cúng không đơn giản, cần học chữ trước để có thể đọc và hiểu được sách cổ. Học làm thầy cúng vừa giúp bản thân biết làm lễ cúng cho gia đình, dòng họ, lại hiểu biết nhiều hơn về văn hóa dân tộc, có thể đem những kiến thức học giúp ích cho cộng đồng, thôn bản.

Mỗi năm, vào dịp Tết âm lịch, ông Thêu thường mở lớp dạy chữ Nôm Dao cho người dân trong thôn, ai có nhu cầu học chữ và đọc sách cổ đều được tham gia lớp học miễn phí này. Mỗi năm, lớp học chữ của ông Thêu thu hút 15 - 20 thanh thiếu nhi và cả những người lớn tuổi trong thôn tham gia. Trong 15 ngày đầu năm mới, ông cố gắng truyền dạy những chữ viết cơ bản, những điều hay, lẽ phải, nét đẹp trong phong tục, tập quán của người Dao họ được ghi lại trong các cuốn sách cổ, góp phần giáo dục các thế hệ hiểu và giữ gìn, bảo tồn văn hóa dân tộc.

Ông Lý Xuân Khởi, Phó Chủ tịch UBND xã Tân An cho rằng: Cộng đồng người Dao chiếm phần đông dân số ở xã Tân An, đặc biệt là ở các thôn Khe Quạt, Mai Hồng 1, Mai Hồng 2, Mai Hồng 3… Họ tin tưởng và chịu ảnh hưởng rất lớn từ những thầy cúng. Do đó, chúng tôi xác định cần quan tâm và nêu cao vai trò của các thầy cúng trong việc xây dựng các phong trào, hoạt động ở địa phương.

Có thể bạn quan tâm

Tin cùng chuyên mục

Ngày 04/10/2025 sẽ diễn ra Lễ hội Cốm xã Nghĩa Đô năm 2025

Ngày 04/10/2025 sẽ diễn ra Lễ hội Cốm xã Nghĩa Đô năm 2025

Theo kế hoạch, Lễ hội Cốm xã Nghĩa Đô năm 2025 sẽ được diễn ra vào 04/10/2025 (thứ 7), tại Nhà Văn hóa bản Mường Kem. Lễ hội cốm là lễ hội độc đáo gắn với đời sống nông nghiệp của người Tày xã Nghĩa Đô, thể hiện khát vọng của con người về cuộc sống ấm no, hạnh phúc.

Nối dài sợi dây truyền thống

Nối dài sợi dây truyền thống

Sinh ra, lớn lên cùng với nét đẹp văn hóa ngàn đời của dân tộc, nên những người con của bản hiểu hơn ai hết giá trị quý báu ông cha để lại. Khắp các bản làng vùng dân tộc thiểu số ở Lào Cai, thế hệ hậu sinh ấy với những việc làm thiết thực đang làm “sống” lại nét văn hóa cổ truyền dần bị mai một và có nguy cơ phai nhạt. Nghệ nhân Ưu tú Tẩn Khái Cường, xã Mường Khương là một trong những người như thế.

Phát huy giá trị di tích lịch sử văn hóa đền Làng Lúc

Phát huy giá trị di tích lịch sử văn hóa đền Làng Lúc

Bảo Hà là vùng đất có lịch sử lâu đời, giàu truyền thống yêu nước, chống giặc ngoại xâm. Đây cũng là nơi hội tụ nhiều di tích, di sản nổi tiếng, trong đó có đền Làng Lúc – ngôi đền thờ ba vị tướng dưới trướng ông Hoàng Bảy. Nơi đây từ lâu đã trở thành điểm đến tâm linh của đông đảo du khách.

Ánh sáng đêm

Ánh sáng đêm

Tháng Tám, tiết trời sang thu dịu mát. Về đêm, thành phố như khoác lên mình tấm áo mới, lung linh dưới ánh đèn cao áp trải dọc khắp các con đường. Từ trên cao nhìn xuống, những vệt sáng ấy tựa những sợi chỉ muôn màu, khéo léo đan cài, uốn lượn qua từng phố phường, ngõ nhỏ, huyền ảo như trong cổ tích.

Lung linh sắc màu đèn Trung thu

Lung linh sắc màu đèn Trung thu

Những ngày này, khi phố phường lên đèn cũng là lúc không khí lễ hội bắt đầu ở xã Thác Bà. Người người đi lại nườm nượp trên những tuyến đường, tiếng hát nhạc rộn ràng: “Tùng dinh dinh tùng tùng dinh dinh/ Đây ánh sao vui chiếu xa non ngàn/ Tùng dinh dinh dinh dinh tùng dinh dinh/ Ánh sao Bác Hồ tỏa sáng nơi nơi...”. Trẻ em ngồi lên xe chở đèn, người lớn đẩy đi khắp phố trong tiếng hò reo. Vùng quê ven sông Chảy rực rỡ và lung linh. Mùa Trung thu đã bắt đầu!

Mường Khương: Sôi nổi các hoạt động văn nghệ, thể thao chào mừng Đại hội Đảng các cấp

Mường Khương: Sôi nổi các hoạt động văn nghệ, thể thao chào mừng Đại hội Đảng các cấp

Hướng tới chào mừng Đại hội Đảng bộ tỉnh Lào Cai lần thứ I, nhiệm kỳ 2025 - 2030 và tiến tới Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng, những ngày này, xã Mường Khương đã tổ chức nhiều hoạt động thể thao, văn nghệ, tạo khí thế thi đua sôi nổi trong nhân dân.

Người giữ nghề dệt thổ cẩm truyền thống Xơ Đăng

Người giữ nghề dệt thổ cẩm truyền thống Xơ Đăng

Lặng lẽ kiên trì bên khung cửi, bàn tay thoăn thoắt đưa thoi, bà Xong ở buôn Kon Wang, xã Tân Tiến, tỉnh Đắk Lắk đang ngày ngày dệt nên những tấm thổ cẩm đầy sắc màu. Trong cuộc sống hiện đại, thổ cẩm do bà làm ra đang theo bước chân con cháu đưa giá trị, hồn cốt của dân tộc đi xa.

Triển lãm chuyên đề “Thành tựu kinh tế - xã hội tỉnh Lào Cai giai đoạn 2020 - 2025" chào mừng Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh Lào Cai lần thứ I, nhiệm kỳ 2025 - 2030

Triển lãm chuyên đề “Thành tựu kinh tế - xã hội tỉnh Lào Cai giai đoạn 2020 - 2025" chào mừng Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh Lào Cai lần thứ I, nhiệm kỳ 2025 - 2030

Sáng 27/9, tại Bảo tàng tỉnh (cơ sở 1), Sở Nội vụ phối hợp với Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch tỉnh tổ chức khai mạc Triển lãm chuyên đề “Thành tựu kinh tế - xã hội tỉnh Lào Cai giai đoạn 2020 - 2025” và “Dấu ấn chia tách, sáp nhập tỉnh Lào Cai qua tài liệu lưu trữ”. Sự kiện diễn ra nhằm chào mừng Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh Lào Cai lần thứ I, nhiệm kỳ 2025 - 2030. 

Kể chuyện qua tiếng khèn

Kể chuyện qua tiếng khèn



Giữa đại ngàn Tây Bắc hùng vĩ, nơi những nếp nhà sàn ẩn mình bên sườn núi, tiếng khèn nứa của Nghệ nhân Ưu tú Hoàng Hữu Định ở thôn Khe Ngang, xã Yên Thành vẫn đều đặn ngân vang. Không đơn thuần là âm nhạc, tiếng khèn ấy như lời kể chuyện về truyền thống, về ký ức và linh hồn văn hóa của một người cả đời gắn bó, nâng niu và tự hào về văn hóa dân tộc Dao quần trắng.

Gìn giữ và phát huy giá trị bảo vật quốc gia ở Lào Cai

Gìn giữ và phát huy giá trị bảo vật quốc gia ở Lào Cai

Từ lâu, Lào Cai được biết đến không chỉ bởi cảnh sắc thiên nhiên hùng vĩ, mà còn vì kho tàng di sản đặc sắc của cộng đồng các dân tộc. Đến nay, tỉnh đã có 3 hiện vật được công nhận là bảo vật quốc gia gồm: trống đồng Pha Long, trống đồng Gia Phú và thạp đồng Hợp Minh. Đây là niềm tự hào to lớn, đồng thời đặt ra trách nhiệm trong công tác bảo tồn và phát huy giá trị.

fb yt zl tw