Nghi lễ đặc sắc trong tết Thanh minh của người Bố Y

Người dân tộc Bố Y trên địa bàn tỉnh Lào Cai chỉ có hơn 2000 người, chủ yếu sinh sống ở các xã: Thanh Bình, Nậm Chảy, Tung Chung Phố và thị trấn Mường Khương (huyện Mường Khương). Trong đời sống tâm linh của người Bố Y, tết Thanh Minh “Sứn mìn” đã trở thành nét văn hóa đặc sắc được truyền lại từ đời này sang đời khác, mang trong mình giá trị đặc trưng của dân tộc.

Theo truyền thống, tết Thanh Minh của người Bố Y được xác định sau ngày Lập xuân 45 ngày hoặc sau ngày Đông chí 105 ngày. Năm 2024, tiết Thanh Minh của người Bố Y diễn ra vào ngày 4/4 dương lịch (tức ngày 26/2 âm).

Trong các phong tục văn hóa truyền thống của người Bố Y ở Mường Khương thì tết Thanh Minh có nét đặc sắc riêng, với những nghi thức như tảo mộ, cúng thần linh, cúng tổ tiên để tri ân, cầu sự bình yên và an lành trong cuộc sống. Đây cũng là dịp để mọi người trong họ tộc sum họp, thăm hỏi, động viên nhau và bàn việc làm ăn trong năm.

Theo phong tục của người Bố Y, đầu năm, khi chuẩn bị gần đến dịp tết Thanh Minh, trưởng họ sẽ chọn ngày, giờ tốt để thông báo với các gia đình thành viên trong họ tập trung ra mộ tổ để tảo mộ (dọn dẹp cây cỏ, đắp mộ sạch đẹp), làm cỗ cúng thần linh, tổ tiên theo nghi lễ truyền thống.

thanh minh (2).jpg
Trường họ Dì Phủng Chấu làm lễ xin phép được tảo mộ.

Dịp tết Thanh minh năm nay, phóng viên được Trưởng họ “Dì” - một dòng họ lớn của người Bố Y ở thôn Lao Hầu, xã Thanh Bình, huyện Mường Khương cho tham dự nghi lễ cúng Thanh Minh của dòng họ.

Từ sáng sớm, khi mặt trời còn chưa lên khỏi rặng thông trên núi, các thành viên của dòng họ “Dì” do Trưởng họ Dì Phủng Chấu dẫn đầu đã băng đồng, vượt đồi đến phần mộ tổ đặt ở một ngọn đồi đầu thôn.

Trước khi bắt tay vào thực hiện các nghi lễ cúng tết Thanh Minh ở mộ tổ, ông Dì Phủng Chấu phải đến thắp hương xin phép thổ địa ở một ngôi miếu nhỏ được dựng gần phần mộ tổ. Trong lời cúng xin có câu: “Hôm nay, dòng họ “Dì” tổ chức Thanh Minh cho các cụ tổ tiên trong họ, vậy xin thổ địa cho phép… và mời thổ địa cùng đến thụ lộc…”.

thanh minh (4).jpg
Các con, cháu trong dòng họ cùng nhau dọn dẹp cây cỏ, đắp thêm đất cho phần mộ các cụ.

Sau khi xin phép thổ địa, trưởng tộc đến thắp nén hương xin phép tổ tiên cho mọi người dọn dẹp cỏ dại, vệ sinh sạch sẽ khu vực mộ phần của tổ tiên và tổ chức làm cỗ cúng tại khu vực gần phần mộ. Tiếp đó, mọi người sẽ phân công cho thanh niên trẻ khỏe dọn cỏ, xúc đất lấp đầy và đắp lại mộ cho đẹp đẽ; các con, cháu gái mổ gà, đồ xôi, còn đàn ông mổ lợn, để nguyên cả con mang đi quay vàng làm mâm cỗ cúng tổ tiên.

thanh minh (9).jpg
Theo phong tục truyền thống, người Bố Y thường mổ lợn và quay vàng để dâng lễ nguyên con vào ngày Thanh Minh.
thanh minh (3).jpg
Các con, cháu cùng nhau sắp mâm lễ để dâng cúng ông, bà, tổ tiên.

Các vật phẩm cúng tổ tiên của người Bố Y được chuẩn bị cẩn thận, theo đúng truyền thống và quan điểm tâm linh của dân tộc. Trong lễ cúng Thanh Minh có hai lễ khác nhau, thứ nhất là lễ các vật phẩm như tiền vàng, đồ mã (các vật phẩm mà người sống dâng tặng người đã mất như quần áo, mũ, giày, dép…) và mâm cỗ cúng. Trong mâm cỗ cúng, quan trọng nhất là con lợn quay và xôi, thịt, hoa quả, rượu trắng. Theo phong tục truyền thống, con, cháu sẽ mang biếu các cụ già 1 con gà và hoa quả, bánh kẹo... để làm lễ.

thanh minh (10).jpg
thanh minh (7).jpg
Sau khi mâm lễ được sắp đầy đủ, trưởng họ sẽ đọc bài cúng mời gọi ông, bà, tổ tiên về ăn cơm cùng con, cháu.

Sau khi các con cháu dọn vệ sinh và đắp mộ gọn gàng, cũng là lúc mâm lễ cúng được bày ra trước mộ. Lúc này, trưởng họ sẽ rót rượu ra các chén và thực hiện nghi lễ cúng.

Nội dung bài cúng đại ý bày tỏ lòng tôn kính tới các vị thần linh, tổ tiên và cầu xin các cụ tổ phù hộ cho con cháu trong dòng họ được mạnh khỏe, đoàn kết, hạnh phúc; cầu xin cho cây trồng được tốt tươi, trâu bò khỏe mạnh, mùa màng bội thu… Khi trưởng họ làm lễ cúng thì các con, các cháu phải đứng bên cạnh để chứng kiến.

Sau khi lễ cúng được tiến hành xong, mọi người bày cỗ trên khu đất bằng bên cạnh mộ ăn cơm, uống rượu vui vẻ. Khi đó, người già sẽ kể lại những câu chuyện về người thân đã khuất, ôn lại những kỷ niệm buồn, vui trong quá khứ và chỉ bảo, truyền dạy cho người trẻ các nghi thức về lễ cúng trong tết Thanh Minh. Các bà, các chị cũng trò chuyện, tâm sự, chia sẻ buồn vui trong cuộc sống, kinh nghiệm làm ăn… Qua bữa cơm, tình cảm các thành viên trong dòng họ được gắn kết. Nhờ đó, mối quan hệ gắn bó của các thành viên trong dòng họ được củng cố hơn nữa.

thanh minh (8).jpg
Người Bố Y cắm "cây tiền" để tỏ lòng hiếu kính tới người đã khuất.

Sau bữa cơm thân tình, con cháu người Bố Y sẽ đốt mã và cắm cây tiền lên trên mộ tổ tiên với thành ý biếu người đã khuất. Những “xâu tiền” bằng giấy trắng được bó thành từng bó treo lên cành cây, trong đó bó tiền cuốn bằng giấy đỏ là của các con trai, bằng giấy xanh là của các con gái, bằng giấy vàng là của các cháu gửi biếu.

thanh minh (5).jpg
tm.jpg
tm1.jpg
Ngày tết Thanh Minh, người Bố Y khắp các thôn, bản vùng cao Mường Khương dù bận mấy cũng cố gắng tụ họp đầy đủ để cùng anh, em, con, cháu tảo mộ, tưởng nhớ ông, bà, tổ tiên.

Tết Thanh Minh của đồng bào dân tộc Bố Y, xã Thanh Bình, huyện Mường Khương là nghi lễ độc đáo được truyền từ đời này sang đời khác, nhắc nhở mọi người nhớ về tổ tiên, quê hương, nguồn cội.

Có thể bạn quan tâm

Tin cùng chuyên mục

'Hoa tháng Mười' - Chương trình dân ca dân vũ chào mừng Ngày Phụ nữ Việt Nam của đồng bào các dân tộc

'Hoa tháng Mười' - Chương trình dân ca dân vũ chào mừng Ngày Phụ nữ Việt Nam của đồng bào các dân tộc

Điểm nhấn trong chuỗi hoạt động tháng 10 tại Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam với chủ đề "Em là hoa của núi" sẽ là chương trình dân ca dân vũ “Hoa tháng Mười". Đây là chương trình do đồng bào các dân tộc dành tặng các bà, các mẹ trong ngày Phụ nữ Việt Nam 20/10. Mỗi nhóm đồng bào lựa chọn từ 2 đến 3 tiết mục đặc sắc để biểu diễn trong chương trình.

Nền tảng và động lực cho sự phát triển xã hội

Nền tảng và động lực cho sự phát triển xã hội

Sau hợp nhất, Lào Cai trở thành nơi hội tụ của trên 30 nhóm, ngành dân tộc, tạo nên một bức tranh văn hóa vô cùng phong phú và độc đáo. Những con số: 4 di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại, 56 di sản quốc gia và gần 100 lễ hội, nghi lễ đặc sắc đã minh chứng cho sự giàu có về văn hóa của một tỉnh biên giới. Mỗi di sản không chỉ nuôi dưỡng đời sống tinh thần cộng đồng mà còn khẳng định bản sắc riêng của từng dân tộc, trở thành nền tảng và động lực cho sự phát triển xã hội.

Ngày 04/10/2025 sẽ diễn ra Lễ hội Cốm xã Nghĩa Đô năm 2025

Ngày 04/10/2025 sẽ diễn ra Lễ hội Cốm xã Nghĩa Đô năm 2025

Theo kế hoạch, Lễ hội Cốm xã Nghĩa Đô năm 2025 sẽ được diễn ra vào 04/10/2025 (thứ 7), tại Nhà Văn hóa bản Mường Kem. Lễ hội cốm là lễ hội độc đáo gắn với đời sống nông nghiệp của người Tày xã Nghĩa Đô, thể hiện khát vọng của con người về cuộc sống ấm no, hạnh phúc.

Nối dài sợi dây truyền thống

Nối dài sợi dây truyền thống

Sinh ra, lớn lên cùng với nét đẹp văn hóa ngàn đời của dân tộc, nên những người con của bản hiểu hơn ai hết giá trị quý báu ông cha để lại. Khắp các bản làng vùng dân tộc thiểu số ở Lào Cai, thế hệ hậu sinh ấy với những việc làm thiết thực đang làm “sống” lại nét văn hóa cổ truyền dần bị mai một và có nguy cơ phai nhạt. Nghệ nhân Ưu tú Tẩn Khái Cường, xã Mường Khương là một trong những người như thế.

Phát huy giá trị di tích lịch sử văn hóa đền Làng Lúc

Phát huy giá trị di tích lịch sử văn hóa đền Làng Lúc

Bảo Hà là vùng đất có lịch sử lâu đời, giàu truyền thống yêu nước, chống giặc ngoại xâm. Đây cũng là nơi hội tụ nhiều di tích, di sản nổi tiếng, trong đó có đền Làng Lúc – ngôi đền thờ ba vị tướng dưới trướng ông Hoàng Bảy. Nơi đây từ lâu đã trở thành điểm đến tâm linh của đông đảo du khách.

Ánh sáng đêm

Ánh sáng đêm

Tháng Tám, tiết trời sang thu dịu mát. Về đêm, thành phố như khoác lên mình tấm áo mới, lung linh dưới ánh đèn cao áp trải dọc khắp các con đường. Từ trên cao nhìn xuống, những vệt sáng ấy tựa những sợi chỉ muôn màu, khéo léo đan cài, uốn lượn qua từng phố phường, ngõ nhỏ, huyền ảo như trong cổ tích.

Lung linh sắc màu đèn Trung thu

Lung linh sắc màu đèn Trung thu

Những ngày này, khi phố phường lên đèn cũng là lúc không khí lễ hội bắt đầu ở xã Thác Bà. Người người đi lại nườm nượp trên những tuyến đường, tiếng hát nhạc rộn ràng: “Tùng dinh dinh tùng tùng dinh dinh/ Đây ánh sao vui chiếu xa non ngàn/ Tùng dinh dinh dinh dinh tùng dinh dinh/ Ánh sao Bác Hồ tỏa sáng nơi nơi...”. Trẻ em ngồi lên xe chở đèn, người lớn đẩy đi khắp phố trong tiếng hò reo. Vùng quê ven sông Chảy rực rỡ và lung linh. Mùa Trung thu đã bắt đầu!

Mường Khương: Sôi nổi các hoạt động văn nghệ, thể thao chào mừng Đại hội Đảng các cấp

Mường Khương: Sôi nổi các hoạt động văn nghệ, thể thao chào mừng Đại hội Đảng các cấp

Hướng tới chào mừng Đại hội Đảng bộ tỉnh Lào Cai lần thứ I, nhiệm kỳ 2025 - 2030 và tiến tới Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng, những ngày này, xã Mường Khương đã tổ chức nhiều hoạt động thể thao, văn nghệ, tạo khí thế thi đua sôi nổi trong nhân dân.

Người giữ nghề dệt thổ cẩm truyền thống Xơ Đăng

Người giữ nghề dệt thổ cẩm truyền thống Xơ Đăng

Lặng lẽ kiên trì bên khung cửi, bàn tay thoăn thoắt đưa thoi, bà Xong ở buôn Kon Wang, xã Tân Tiến, tỉnh Đắk Lắk đang ngày ngày dệt nên những tấm thổ cẩm đầy sắc màu. Trong cuộc sống hiện đại, thổ cẩm do bà làm ra đang theo bước chân con cháu đưa giá trị, hồn cốt của dân tộc đi xa.

Triển lãm chuyên đề “Thành tựu kinh tế - xã hội tỉnh Lào Cai giai đoạn 2020 - 2025" chào mừng Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh Lào Cai lần thứ I, nhiệm kỳ 2025 - 2030

Triển lãm chuyên đề “Thành tựu kinh tế - xã hội tỉnh Lào Cai giai đoạn 2020 - 2025" chào mừng Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh Lào Cai lần thứ I, nhiệm kỳ 2025 - 2030

Sáng 27/9, tại Bảo tàng tỉnh (cơ sở 1), Sở Nội vụ phối hợp với Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch tỉnh tổ chức khai mạc Triển lãm chuyên đề “Thành tựu kinh tế - xã hội tỉnh Lào Cai giai đoạn 2020 - 2025” và “Dấu ấn chia tách, sáp nhập tỉnh Lào Cai qua tài liệu lưu trữ”. Sự kiện diễn ra nhằm chào mừng Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh Lào Cai lần thứ I, nhiệm kỳ 2025 - 2030. 

Kể chuyện qua tiếng khèn

Kể chuyện qua tiếng khèn



Giữa đại ngàn Tây Bắc hùng vĩ, nơi những nếp nhà sàn ẩn mình bên sườn núi, tiếng khèn nứa của Nghệ nhân Ưu tú Hoàng Hữu Định ở thôn Khe Ngang, xã Yên Thành vẫn đều đặn ngân vang. Không đơn thuần là âm nhạc, tiếng khèn ấy như lời kể chuyện về truyền thống, về ký ức và linh hồn văn hóa của một người cả đời gắn bó, nâng niu và tự hào về văn hóa dân tộc Dao quần trắng.

fb yt zl tw