Nâng cao phẩm chất đạo đức cách mạng của đội ngũ cán bộ quân đội theo tư tưởng Hồ Chí Minh

Hiện nay, việc bồi dưỡng, nâng cao đạo đức cách mạng cho đội ngũ cán bộ quân đội là vấn đề có tính nguyên tắc trong xây dựng Quân đội nhân dân Việt Nam .

Trong tình hình hiện nay, việc quán triệt tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức người cán bộ quân đội vào giáo dục, rèn luyện và đặt ra những yêu cầu mới về chuẩn mực phẩm chất đạo đức cho đội ngũ cán bộ quân đội là vấn đề có ý nghĩa đặc biệt quan trọng. Và, đó cũng là việc làm thiết thực, hữu ích để thực hiện thắng lợi Nghị quyết Trung ương 4 khóa XI "Một số vấn đề cấp bách về xây dựng Đảng hiện nay".

Theo tư tưởng Hồ Chí Minh, phẩm chất đạo đức của người cán bộ quân đội vừa phản ánh những yêu cầu chung của nhiệm vụ cách mạng, vừa phản ánh đặc điểm, yêu cầu riêng của quân đội. Đạo đức cách mạng của người cán bộ quân đội không phải là cái gì trừu tượng, cao xa mà được thể hiện rất cụ thể trong ba mối quan hệ cơ bản: đối với người, đối với việc, đối với tự mình và được khái quát thành các đặc trưng tiêu biểu đó là:

Trung với nước, Trung với Đảng, Hiếu với dân. Đây là biểu hiện cao nhất ý thức đạo đức người cán bộ quân đội, định hướng cho mọi hoạt động thực tiễn của họ. Tư tưởng: Trung- Hiếu ở đây đã được Chủ tịch Hồ Chí Minh phát triển lên tầm cao mới. Người nói: “Ngày xưa Trung là trung với vua, Hiếu là hiếu với cha mẹ mình thôi”; còn ngày nay, “Trung là trung với Tổ quốc, Hiếu là hiếu với nhân dân” ⁽¹⁾. Với quan niệm đó, Hồ Chí Minh đã chuyển hoá từ đạo đức tu thân của Nho giáo sang đạo đức cách mạng, khẳng định thái độ trách nhiệm chính trị và nghĩa vụ đạo đức của mỗi người dân đối với vận mệnh đất nước, với hạnh phúc của nhân dân. Người chỉ rõ yêu cầu của “Trung” là: “Trung thành tuyệt đối với Tổ quốc, với nhân dân, với cách mạng, với Đảng” ⁽²⁾. Lòng trung thành đó được bắt nguồn từ tình yêu, quê hương, đất nước, niềm tự hào dân tộc; từ đó người quân nhân cách mạng nguyện hiến dâng cả tuổi thanh xuân cho nền độc lập, tự do của dân tộc, hạnh phúc của nhân dân. Trung với nước đối với người cán bộ quân đội luôn gắn liền với Trung với Đảng, Hiếu với dân. Bởi vì, Đảng Cộng sản Việt Nam là đội tiền phong lãnh đạo sự nghiệp cách mạng, lãnh đạo đất nước nên "Trung với nước” trước hết và tập trung nhất phải là “Trung với Đảng”. Mặt khác, trong chế độ xã hội chủ nghĩa, nước với dân hoà làm một. Nước là của dân và dân là chủ nhân của nước. Do đó, Trung với nước không tách rời Hiếu với dân. Người nói: “Nhân dân là nền tảng, là cha mẹ của bộ đội. Cán bộ phải dạy cho đội viên biết kính trọng dân, thương yêu dân, giúp đỡ dân” ⁽³⁾. Trung với nước, Trung với Đảng, Hiếu với dân trở thành phẩm chất đạo đức hàng đầu định hướng hoạt động cách mạng của mỗi cán bộ, chiến sỹ. Đó là cơ sở tạo thành niềm tin vững chắc và sức mạnh to lớn để người cán bộ quân đội luôn hoàn thành chức trách, nhiệm vụ Đảng, Nhà nước giao.

Quán triệt tư tưởng đó của Người, trong tình hình hiện nay, Trung với nước, Hiếu với dân đòi hỏi người cán bộ quân đội phải được thể hiện ở bản lĩnh chính trị kiên định vững vàng với sự nghiệp cách mạng của Đảng, tin tưởng tuyệt đối vào công cuộc đổi mới, công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước do Đảng lãnh đạo. Luôn giữ vững lập trường giai cấp công nhân, lợi ích dân tộc, củng cố thế giới quan và phương pháp luận duy vật, có quyết tâm và ý chí cao vượt qua khó khăn thử thách để hoàn thành mọi nhiệm vụ được giao. Đặc biệt, trước những diễn biến phức tạp của tình hình thế giới, âm mưu, thủ đoạn “Diễn biến hoà bình” và mặt trái cơ chế thị trường, mở cửa, hội nhập quốc tế đòi hỏi cán bộ quân đội phải nêu cao cảnh giác cách mạng, tự “miễn dịch trước các tác động tiêu cực; trong mọi điều kiện, hoàn cảnh và tình huống khó khăn đều quyết tâm hoàn thành chức trách, nhiệm vụ. Mặt khác, hiện nay lòng trung thành của người cán bộ quân đội phải được thể hiện thông qua hiệu quả của việc chỉ huy đơn vị, quán triệt sâu sắc đường lối, quan điểm của Đảng, thực hiện nhiệm vụ quân đội nhằm nâng cao giác ngộ xã hội chủ nghĩa cho cán bộ, chiến sỹ trong đơn vị, xây dựng niềm tin tuyệt đối vào sự nghiệp cách mạng. Đồng thời, phải luôn phấn đấu vươn lên vì lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, không mơ hồ, mất cảnh giác trước mọi âm mưu, thủ đoạn của kẻ thù. Hơn nữa, sự trung thành với Đảng của người cán bộ quân đội hiện nay phải được chuyển hoá thành bản lĩnh chính trị, đạo đức vững vàng, thành thói quen hành vi đạo đức mang tính ổn định ở mỗi người cán bộ cụ thể. Trung thành nhưng phải có bản lĩnh, có tư duy độc lập, tự chủ, sáng tạo, chứ không thụ động, bảo thủ trì trệ, né tránh khó khăn, gian khổ. Trung thành nhưng không phải là “gọi dạ, bảo vâng”, cơ hội, không có chủ kiến, không có tài năng, không dám đấu tranh, xu nịnh, tuỳ thời, dối trên, lừa dưới vì mục đích quyền lực và tiền tài. Mà sự trung thành đó phải được thể hiện ở thái độ, hành vi và hành động nhằm thực hiện động cơ, lý tưởng cách mạng mang lại lợi ích cho dân, cho nước. Mỗi cán bộ quân đội phải thực hiện đúng lời căn dặn của Chủ tịch Hồ Chí Minh: “Gặp cái gì dễ mà không quyết tâm phát triển thì nó có thể sẽ biến thành cái khó, gặp cái khó mà biết quyết tâm khắc phục cũng sẽ thành cái dễ..” ⁽⁴⁾. Quyết tâm cao phải gắn liền với phát huy trách nhiệm, thực hiện tinh thần chấp hành vô điều kiện chị thị, mệnh lệnh cấp trên, đi sát quần chúng, có tinh thần cảnh giác cách mạng, tìm mọi biện pháp làm thất bại âm mưu thủ đoạn của địch. Không vì điều kiện thời bình mà mơ hồ ảo tượng, tích cực đấu tranh với những nhận thức lệch lạc trái với các quan điểm, đường lối của Đảng. Trong tình hình hiện nay, Hiếu với dân đòi hỏi đội ngũ cán bộ quân phải luôn đoàn kết, gắn bó máu thịt với nhân dân “quân với dân như cá với nước”; phải tôn trọng nhân dân, học tập dân, bảo vệ dân, giúp đỡ dân, cùng với nhân dân quyết tâm giữ vững toàn vẹn non sông bờ cõi và xây dựng đất nước ta ngày càng đàng hoàng hơn, to đẹp hơn như Hồ Chí Minh hằng mong muốn.

Tinh thần đoàn kết, thương yêu chiến sỹ, đồng đội, gắn bó với quần chúng, có ý thức kỷ luật cao. Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh, đối với quân đội cách mạng, đoàn kết là cơ sở tạo nên sức mạnh vô địch. Người căn dặn: “Đoàn kết là sức mạnh nhất của ta. Phải đoàn kết nội bộ, giữa cán bộ và chiến sỹ” ⁽⁵⁾. Người thường nhắc nhở: “Các chú cần phải đoàn kết hơn nữa, đoàn kết chặt chẽ giữa chiến sỹ với nhau, giữa cán bộ với nhau, giữa chiến sỹ và cán bộ, giữa quân và dân. Đoàn kết là một lực lượng vô địch của chúng ta để khắc phục khó khăn, giành lấy thắng lợi. Nói tóm lại: giữ vững và phát triển đạo đức cách mạng của quân đội nhân dân” ⁽⁶⁾. Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn theo sát, nắm vững và căn dặn riêng từng đối tượng cán bộ: “Người đội trưởng, người chính trị viên phải là người anh, người chị, người bạn của đội viên” ⁽⁷⁾. Bên cạnh việc bồi dưỡng, giáo dục cho người cán bộ quân đội phải luôn đoàn kết, thương yêu chiến sỹ. Người còn chú trọng giáo dục tính kỷ luật, coi đó là khâu trọng yếu đối với mỗi cán bộ quân đội. Theo Hồ Chí Minh: Tính kỷ luật của người cán bộ quân đội phải được thể hiện ở sự tự giác chấp hành, tuân thủ mọi yêu cầu điều lệnh, điều lệ quân đội, pháp luật Nhà nước, mọi hành vi hoạt động quân sự phải nhất quán, chấp hành tuyệt đối chị thị, mệnh lệnh, nhiệm vụ cấp trên giao, trong bất kỳ tình huống, hoàn cảnh nào cũng phải giữ nghiêm kỷ luật quân sự.

Thấm nhuần sâu sắc tư tưởng Hồ Chí Minh, hiện nay hơn lúc nào hết, đội ngũ cán bộ ở từng đơn vị quân đội phải tăng cường đoàn kết chặt chẽ, thực hiện tốt dân chủ, cộng đồng trách nhiệm, chung sức đồng lòng xây dựng tập thể lãnh đạo vững mạnh toàn diện. Mỗi người cán bộ quân đội phải luôn giữ gìn và phát huy tốt mối quan hệ đoàn kết cán binh, đoàn kết nội bộ, luôn mẫu mực, tận tâm, trách nhiệm, chan hoà với cấp dưới, thực hiện “miệng nói tay làm”, tổ chức, hướng dẫn cho bộ đội thực hiện tốt các nhiệm vụ được giao. Đẩy mạnh phê bình và tự phê bình, thống nhất cao về ý chí và hành động trong toàn đơn vị; cán bộ phải thương yêu chiến sỹ, đồng chí, đồng đội, tận tâm, trách nhiệm giúp đỡ nhau cùng tiến bộ. Luôn quan tâm chăm lo đời sống vật chất, tinh thần cho mọi chiến sỹ trong đơn vị. Khắc phục tình trạng xa lánh, khinh miệt, đối xử gia trưởng với chiến sỹ. Cán bộ chỉ huy ở đơn vị phải là tấm gương mẫu mực về đạo đức, lối sống về ý thức tổ chức kỷ luật, trở thành tấm gương cho chiến sỹ noi theo. Trong điều kiện lịch sử có bước phát triển mới, nhiệm vụ của quân đội ngày càng nặng nề hơn, vì vậy đòi hỏi đội ngũ cán bộ quân đội cần nêu cao hơn nữa ý thức chấp hành kỷ luật. Tự giác chấp hành kỷ luật của đội ngũ cán bộ quân đội hiện nay phải được biểu hiện cụ thể trong cuộc sống và hoạt động quản lý, chỉ huy đơn vị. Tự giác chấp hành kỷ luật của người cán bộ quân đội hiện nay phải coi là sự thực hiện vô điều kiện, triệt để và sáng tạo chức trách, nhiệm vụ được giao. Phải chấp hành nghiêm ngặt các quy định của điều lệnh, điều lệ, kỷ luật của quân đội; đồng thời phải luôn có sự phối hợp chặt chẽ với các cấp trong thực hiện nhiệm vụ. Mặt khác, tính tự giác chấp hành kỷ luật của người cán bộ quân đội hiện nay phải được thể hiện ở sự vững vàng về bản lĩnh chính trị, tính độc lập, tự chủ, hiệp đồng chặt chẽ chính xác trong mọi hoạt động quản lý, chỉ huy đơn vị. Điều đó, đòi hỏi mỗi cán bộ quân đội phải coi việc chấp hành kỷ luật tự giác trở thành phong cách của nếp sống văn hoá, một nét đẹp của nhân cách người cán bộ quân đội hiện nay.

Đạo đức người cán bộ quân đội theo tư tưởng Hồ Chí Minh được thể hiện ở đức tính: cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư. Cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư theo Hồ Chí Minh là phẩm chất nền tảng của đạo đức cách mạng mà mỗi cán bộ, đảng viên nói chung, cán bộ trong quân đội nói riêng phải luôn quán triệt, thực hiện. Nó phản ánh mối quan hệ “tự mình đối với mình”, tức là tự lấy chính bản thân mình làm đối tượng để tu dưỡng, rèn luyện trong hoạt động hàng ngày đáp ứng yêu cầu, tiêu chuẩn đạo đức người cán bộ của Đảng, của quân đội. Với cán bộ quân đội, Người thường nhắc nhở: “Muốn giữ vững nhân cách tránh khỏi hủ hoá, thì phải luôn thực hành bốn chữ mà Bác thường nói, đó là: Cần, kiệm, liêm, chính” ⁽⁸⁾. “Cần, kiệm, liêm, chính của ta là đạo đức của người quân nhân cách mạng. Các chú phải thực hành điều đó” ⁽⁹⁾. Theo Hồ Chí Minh: “Chỉ khi mà người cán bộ quân đội tích cực giáo dục, tuyên truyền, hướng dẫn bộ đội cũng thực hiện như mình, như vậy mới là cần, kiệm, liêm, chính hoàn toàn” ⁽¹⁰⁾. Người nói, với quân đội phải siêng tập, siêng đánh cho nên phải cần. Binh sỹ phải tiết kiệm đạn dược, mỗi viên đạn, một quân thù, nên phải kiệm. Mỗi người đều phải trong sạch, không tham lam, không đem của công dùng vào việc tư, cho nên phải liêm. Với cán bộ cung cấp hậu cần, Bác căn dặn; “cán bộ cung cấp phải làm kiểu mẫu cần, kiệm, liêm, chính” ⁽¹¹⁾. Hồ Chí Minh luôn đặt niềm tin vào quân đội và Người đã nêu một yêu cầu rất cao: “Phải làm sao cho trong quân đội ta không có tham ô, lãng phí” ⁽¹²⁾. Người luôn yêu cầu cán bộ quân đội phải rèn luyện toàn diện các phẩm chất đạo đức trong nhân cách người cán bộ quân đội, đó là: Trí- Tín- Nhân - Dũng- Liêm- Trung. Trong đó, Hồ Chí Minh luôn nhấn mạnh tới hai phẩm chất đặc sắc nhất đó là trí và dũng. Đây là những phẩm chất quan trọng, đặc biệt cần thiết trong hoạt động quân sự, giúp cho người cán bộ quân đội khi cầm quân đủ sáng suốt, bình tĩnh, quyết đoán xử trí các tình huống chiến đấu kịp thời, chính xác.

Thực hiện đúng tư tưởng đó của Hồ Chí Minh, trong xây dựng quân đội cách mạng, chính quy, tinh nhuệ và từng bước hiện đại ngày nay đòi hỏi cán bộ quân đội phải thật sự thấm nhuần lời dạy cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư của Người. Mỗi cán bộ quân đội phải thường xuyên tu dưỡng, rèn luyện đạo đức nhân cách của mình; yên tâm công tác, yêu quý công việc, sẵn sàng nhận và hoàn thành mọi nhiệm vụ được giao. Hiện nay, đội ngũ cán bộ quân đội phải tích cực học tập nâng cao trình độ cả về phẩm chất và năng lực đáp ứng yêu cầu xây dựng quân đội trong thời kỳ mới. Người cán bộ quân đội hiện nay không chỉ thành thục chiến thuật, thao tác kỹ thuật mà phải có kiến thức sâu rộng về mọi mặt, có kinh nghiệm trên các lĩnh vực của đời sống xã hội; có đủ trình độ hiểu biết để tổ chức, hướng dẫn hành động cấp dưới và giải đáp được mọi vấn đề trong cuộc sống mà chiến sỹ vướng mắc. Luôn phát huy tốt tinh thần trách nhiệm trong công tác, toàn tâm, toàn ý với đơn vị, chủ động, sáng tạo, khắc phục khó khăn hoàn thành tốt nhiệm vụ trong mọi điều kiện. Mỗi cán bộ quân đội phải luôn có ý thức và thực hành tiết kiệm công sức, của cải, tài sản của đơn vị, giữ tốt dùng bền, an toàn tiết kiệm, khắc phục quan niệm “nước sông công lính”, lãng phí tiền bạc của tập thể, công sức của bộ đội. Trong bối cảnh hiện nay, đặc biệt là sự tác động của mặt trái cơ chế thị trường càng đòi hỏi đội ngũ cán bộ quân đội phải luôn lấy lợi ích của tập thể, của đơn vị mình làm mục tiêu để hành động, sắn sàng đặt lợi ích của đơn vị lên trên và lên trước lợi ích của cá nhân mình. Phải có thái độ khách quan, dám nói thẳng, nói thật, đấu tranh chống lại cái sai, lạc hậu, bảo vệ cái đúng, cái tiến bộ. Kiên quyết loại bỏ các cán bộ tham ô, lãng phí của cải, tài sản của quân đội, thiếu trung thực, hiệu quả công tác thấp, chỉ vun vén thu lợi cá nhân làm ảnh hưởng xấu đến uy tín danh dự người sĩ quan quân đội cách mạng.

Đạo đức của người cán bộ quân đội theo tư tưởng Hồ Chí Minh còn được thể hiện ở tinh thần quốc tế vô sản cao cả, trong sáng, thuỷ chung. Chủ tịch Hồ Chí Minh thường xuyên chú ý giáo dục, hướng dẫn nhân dân, nhất là cán bộ chiến sỹ quân đội thực hiện tốt nhiệm vụ quốc tế năng nề và vẻ vang trong sự nghiệp cách mạng. Những tư tưởng sâu sắc về tinh thần quốc tế vô sản vô tư, trong sáng của Người đã trở thành giá trị, chuẩn mực đạo đức cách mạng để cán bộ, chiến sỹ trong quân đội luôn ghi nhớ thực hiện. Theo Hồ Chí Minh: “Giúp nhân dân nước bạn tức là mình tự giúp mình” ⁽¹³⁾. Lời căn dặn đó của Người là tư tưởng sâu sắc có giá trị đạo đức mẫu mực trở thành phương châm hành động của mỗi người cách mạng. Người còn luôn nhắc nhở cán bộ, chiến sỹ quân đội phải luôn biết ơn sự giúp đỡ quốc tế lớn lao của nhân dân, chính phủ và quân đội các nước anh em đã cùng sát cánh chiến đấu với quân đội ta trong hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ. Thấm nhuần tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh về tinh thần quốc tế vô sản cao cả, nhiều cán bộ, chiến sỹ tình nguyện Việt Nam đã không quản ngại hy sinh, gian khổ, vượt mọi khó khăn, tham gia chiến đấu công tác nhiều năm liền trên các chiến trường Lào và Campuchia, viết nên những trang sử truyền thống sáng ngời về đạo đức cách mạng của người cán bộ, chiến sỹ quân đội nhân dân Việt Nam. Trong đó, đội ngũ cán bộ quân đội là những người luôn đi tiên phong trong thực hiện nghĩa vụ quốc tế cao đẹp đó.

Hiện nay, tư tưởng Hồ Chí Minh về tinh thần quốc tế vô sản cao cả trong sáng thuỷ chung vẫn là phương châm, phương hướng trong xây dựng Quân đội nhân dân Việt Nam . Giải quyết đúng đắn mối quan hệ giữa tinh thần yêu nước chân chính với tinh thần quốc tế vô sản cao cả, giúp bạn là tự giúp mình là phẩm chất đạo đức, truyền thống tốt đẹp của quân đội ta. Trong tình hình hiện nay, cán bộ Quân đội nhân dân Việt Nam cần kề vai sát cánh cùng với quân đội và nhân dân các nước anh em duy trì vùng biên giới hoà bình, ổn định tạo điều kiện thuận lợi cho sự nghiệp phát triển kinh tế xã hội của đất nuớc; kiên quyết đấu tranh ngăn chặn kịp thời mọi hoạt động thâm nhập phá hoại, gây chia rẽ tình đoàn kết, hữu nghị giữa các nước, giữa các dân tộc anh em đang cùng nhau chung sống hoà bình trên vùng biên giới. Tăng cường mối quan hệ truyền thống với quân đội và nhân dân các nuớc xã hội chủ nghĩa anh em trên tinh thần hiểu biết lẫn nhau, chân thành, học hỏi kinh nghiệm xây dựng quân đội, tăng cường sức mạnh quân sự bảo vệ Tổ quốc. Trong tình hình mới, đội ngũ cán bộ quân đội phải thường xuyên giáo dục nâng cao nhận thức cho mọi chiến sỹ về tinh thần quốc tế vô sản. Mặt khác, những cán bộ được cử đi công tác, học tập, nghiên cứu, giúp đỡ quân đội các nước anh em phải luôn tôn trọng pháp luật, tập quán các nước, thực sự cầu thị, thực hành đúng các quy tắc, chuẩn mực trong quan hệ quốc tế. Tích cực đấu tranh trên mặt trận tư tưởng lý luận vạch trần âm mưu, bản chất phản động của các tư tưởng xấu độc tác động từ bên ngoài vào đất nước và môi trường quân đội./.