Chuyển đổi số phải đi đôi với bảo mật thông tin của người dân

TS Nguyễn Quốc Hùng, Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hiệp hội Ngân hàng (VNBA). Ảnh: TCTT

Đánh giá về tình hình an toàn thanh toán, đặc biệt rủi ro gian lận trong thanh toán điện tử, TS Nguyễn Quốc Hùng, Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hiệp hội Ngân hàng (VNBA) cho biết, xuyên suốt quá trình chuyển đổi số trong lĩnh vực thanh toán, có một điểm rất đáng mừng là rủi ro xuất phát từ những lỗi sai đến từ chính các tổ chức tín dụng (TCTD) là không có.

“Nếu như trước đây, ngân hàng phải chuẩn bị một lượng tiền mặt rất lớn để phục vụ người dân, thì nay không còn phải lo lắng về chuyện đó, bởi ngân hàng đã trở thành ‘ví’ của người dân. Trước năm 2016, khoảng 500 - 1.000.000 giao dịch/ngày là một con số mơ ước của các TCTD nhưng đến nay, lượng giao dịch bình quân 1 ngày lên tới 8 triệu giao dịch, với số lượng giao dịch bằng tiền mặt khoảng 900.000 tỷ đồng (tương đương 40 tỷ USD). Ngoài ra, khoảng 40 ngân hàng đã mở tài khoản thanh toán cho khách hàng với khoảng 11 triệu tài khoản thông qua phương thức eKYC (phương thức xác thực danh tính mới); khoảng 20 ngân hàng mở tài khoản thanh toán thẻ đối với khách hàng thông qua eKYC với số lượng 10,8 triệu. Đây là một trong những kết quả tích cực trong lĩnh vực thanh toán thẻ”, TS Nguyễn Quốc Hùng cho biết.

Theo TS Nguyễn Quốc Hùng, trong quá trình CĐS các TCTD và khách hàng cũng sẽ phải đối diện với một số rủi ro. Đối với ngành Ngân hàng, một số thủ đoạn lừa đảo thường xuyên được các đối tượng tội phạm sử dụng, có thể kể đến như: Khách hàng vô tình cung cấp thông tin cá nhân như CCCD, số thẻ, số tài khoản, mật khẩu, mã OTP hay mã số thanh toán... khi tham gia mạng xã hội, sử dụng internet, mua hàng qua mạng... cho kẻ gian; kẻ gian lợi dụng nâng cấp sim điện thoại, nâng cấp gói internet trên sim điện thoại để chiếm đoạt số điện thoại, từ đó chiếm đoạt mật khẩu tài khoản ngân hàng; kẻ gian sử dụng tin nhắn giả mạo, gửi các đường link/brandname chứa mã độc để lừa đảo, chiếm đoạt tiền trong tài khoản của khách hàng…

“Đánh giá xuyên suốt quá trình CĐS trong lĩnh vực thanh toán, chúng tôi nhận thấy một điểm rất đáng mừng là rủi ro xuất phát từ những lỗi sai đến từ chính các TCTD là không có. Trong quá trình CĐS, Chính phủ, NHNN luôn chỉ đạo đặt chỉ số an toàn lên trên hết, do đó, các TCTD, NHTM khi triển khai hệ thống phần mềm công nghệ đều ưu tiên đảm bảo an toàn một cách tối đa”, TS. Nguyễn Quốc Hùng nhấn mạnh.

TS Nguyễn Quốc Hùng lưu ý khách hàng cần tỉnh táo, cảnh giác, không cung cấp bất cứ thông tin cá nhân gì cho bên thứ ba, cẩn trọng khi tham gia không gian mạng để hạn chế tối đa rủi ro, mất tiền cho kẻ gian. Ngoài ra, nếu TCTD và khách hàng có thể phối hợp để nhận thức đầy đủ, cặn kẽ các quy trình nghiệp vụ, các rủi ro trong thanh toán điện tử, đặc biệt nếu khách hàng đảm bảo không cung cấp các thông tin tài khoản cho bất cứ ai thì có thể hạn chế được trên 90% rủi ro.

Để CĐS được toàn diện hơn trong lĩnh vực ngân hàng nói riêng và toàn xã hội nói chung, TS. Nguyễn Quốc Hùng kiến nghị, cần phải có hành lang pháp lý đầy đủ. Bên cạnh đó, phổ cập tài chính toàn diện đến tất cả người dân, phổ cập CĐS đến mọi người dân là một vấn đề hết sức quan trọng.

Đối với các TCTD, TS Nguyễn Quốc Hùng đưa ra khuyến nghị, nên chủ động cảnh báo các thủ đoạn của các đối tượng lừa đảo bằng các hình thức dán thông báo ở các trụ sở, các chi nhánh, phòng giao dịch… để mọi người dân được biết và tránh được những rủi ro mất thông tin, mất tiền.

Ông Phạm Anh Tuấn, Vụ trưởng Vụ Thanh toán - Ngân hàng Nhà nước. Ảnh: TCTT

Tại Tọa đàm trực tuyến: "Đảm bảo an ninh, an toàn cho thanh toán điện tử trong kỷ nguyên số" diễn ra ngày 21/8 tại Hà Nội, ông Phạm Anh Tuấn cho biết: Kế hoạch 810 của NHNN ban hành Kế hoạch CĐS của toàn ngành Ngân hàng đến năm 2025 và định hướng đến năm 2030. Trong đó, công tác bảo đảm an ninh, an toàn và bảo mật được hết sức chú trọng. Không chỉ yêu cầu NHNN mà cả các TCTD phải hết sức quan tâm về đầu tư và có con số định lượng, quy định cụ thể cho tăng cường công tác an ninh, an toàn và bảo mật.

NHNN thường xuyên ban hành các văn bản hướng dẫn, đôn đốc, nhắc nhở các tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán (bao gồm TCTD, tổ chức trung gian thanh toán) phải tăng cường công tác bảo mật, liên tục chấn chỉnh các hiện tượng lừa đảo, gian lận thông qua sử dụng các dịch vụ thanh toán; phối hợp chặt chẽ với Bộ Công an và các cơ quan có thẩm quyền để kịp thời rà soát, phát hiện nắm bắt các hình thức lừa đảo, gian lận trong thanh toán, trao đổi với A05 để nắm bắt danh sách khách hàng, tài khoản liên quan đến hành vi gian lận, lừa đảo để kịp thời cung cấp cho các tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán.

Ông Văn Anh Tuấn, Giám đốc cao cấp An ninh thông tin, Ngân hàng Techcombank: Trước đây, thay vì người dân phải đến ngân hàng với nhiều thủ tục, giấy tờ khiến mất nhiều thời gian, thì nay chỉ cần ngồi ở nhà đã có thể mở tài khoản trong vòng 15 – 20 phút. Từ việc khách hàng có thể mở tài khoản online cho đến việc tiêu dùng, người dân gần như đã thành thạo các nghiệp vụ cơ bản như chuyển khoản, thanh toán… đều được sử dụng qua nền tảng trực tuyến. Ngân hàng cũng đã kết hợp với công ty Fintech mở các ví điện tử để người dân có thể thanh toán trực tuyến các dịch vụ cơ bản như điện, nước, tiền nhà, tiền điện thoại… Với ứng dụng thẻ (Mastercard, Visa), ngân hàng đã tăng cường sử dụng thanh toán thẻ nhiều hơn, làm giảm đáng kể tỷ lệ sử dụng tiền mặt. Ví dụ, vừa qua, Apple Pay đã chính thức xuất hiện tại Việt Nam, cộng với Androi đã hoàn thiện tích hợp thẻ trên điện thoại. Cùng với việc tích hợp ứng dụng mã QR trên điện thoại, người dân chỉ cần mang điện thoại để thanh toán mọi giao dịch từ nhỏ đến lớn một cách nhanh chóng, dễ dàng và thuận tiện. “Tốc độ nhanh, không cần quản lý tiền mặt” - rõ ràng ứng dụng CĐS đã thực sự đi vào đời sống của người dân từ người bán hàng nhỏ lẻ đến những doanh nghiệp lớn. Thậm chí đến cả ATM cũng đang bị “ế”. Từ đó, ngân hàng sẽ giảm bớt đầu từ vào ATM để đầu tư vào CĐS nhiều hơn, cũng như số lượng chi nhánh và nhân viên sẽ giảm đi.