Học chứng chỉ ngoại ngữ khi nào mới đạt hiệu quả thực chất?
Từ năm học lớp 7, em Nguyễn Đại An đã bắt đầu ôn luyện IELTS với định hướng xét tuyển vào bậc THPT. Đến cuối lớp 9, em tham dự kỳ thi và đạt 7.0 IELTS. Dù không sử dụng chứng chỉ này trong xét tuyển đầu cấp, nhưng theo Đại An, việc học và luyện thi từ sớm đã giúp em xây dựng nền tảng ngoại ngữ vững chắc, tạo lợi thế rõ rệt trong quá trình học tập về sau. Hiện tại, Đại An là học sinh lớp 11, thành viên đội tuyển học sinh giỏi Tiếng Anh của Trường THPT Lào Cai.
Với nhiều học sinh cuối cấp, chứng chỉ ngoại ngữ lại gắn chặt với mục tiêu xét tuyển đại học. Em Phan Hà Linh - học sinh lớp 12D1, Trường THPT Lào Cai cho biết, em đã xác định rõ định hướng thi IELTS ngay từ kỳ nghỉ hè nhằm tăng cơ hội trúng tuyển vào Trường Đại học Sư phạm Hà Nội.
Cùng chung mục đích, em Cao Tấn Đạt - học sinh lớp 12A2, Trường THPT Lào Cai cho rằng việc ôn luyện IELTS không chỉ phục vụ xét tuyển mà còn giúp nâng cao năng lực tiếng Anh, hỗ trợ cho việc học tập và làm việc lâu dài.
Theo cô Lý Thị Thu Hường - giáo viên môn Tiếng Anh, Trường THPT Lào Cai, nhu cầu học và thi chứng chỉ ngoại ngữ của học sinh những năm gần đây tăng mạnh và có sự thay đổi rõ rệt. Nếu như trước đây, việc luyện thi chủ yếu diễn ra trong nhóm học sinh trường chuyên hoặc có năng khiếu, thì vài năm trở lại đây, đối tượng học sinh theo đuổi chứng chỉ đã mở rộng ở hầu hết các trường học.
Việc ôn luyện chứng chỉ sớm với các kỹ năng: nghe, nói, đọc, viết giúp học sinh làm quen với chuẩn hóa ngôn ngữ, hình thành phản xạ và nền tảng ngoại ngữ tốt. Tuy nhiên, nếu học chỉ để thi, trong khi kiến thức nền về ngôn ngữ và hiểu biết xã hội của các em chưa đủ, việc luyện thi sớm có thể gây ra những tác động tiêu cực.
“Các kỳ thi chứng chỉ quốc tế không chỉ đánh giá khả năng ngôn ngữ mà còn đòi hỏi tư duy phản biện và vốn hiểu biết xã hội. Khi học sinh chưa đủ “độ chín”, việc luyện thi với cường độ cao dễ khiến các em mệt mỏi, học đối phó và coi chứng chỉ như mục tiêu bắt buộc thay vì công cụ phát triển năng lực” – cô Hường cho biết.
Thực tế, việc ôn luyện chứng chỉ cũng đang tạo ra không ít áp lực đối với học sinh. Nhiều em chia sẻ, việc phải cùng lúc học chương trình văn hóa trên lớp, ôn thi chứng chỉ với cường độ cao khiến quỹ thời gian bị thu hẹp, dễ rơi vào trạng thái căng thẳng, mệt mỏi.
Theo em Cao Tấn Đạt, áp lực lớn nhất trong quá trình ôn luyện là việc phải phân bổ thời gian giữa học tập trên trường và luyện thi IELTS, cùng với khó khăn trong việc tiếp cận tài liệu phù hợp.
Từ kinh nghiệm giảng dạy thực tế, cô giáo Lý Thị Thu Hường cho rằng, không có một mốc thời gian phù hợp cho tất cả học sinh trong việc luyện thi chứng chỉ ngoại ngữ. Điều quan trọng nhất là nền tảng từ vựng, ngữ pháp và tư duy ngôn ngữ. Khi học sinh đạt khoảng 4.000 - 5.000 từ vựng cùng nền tảng ngữ pháp tương đối vững, việc bắt đầu tiếp cận các kỳ thi như IELTS sẽ hiệu quả hơn.
Với phần lớn học sinh, thời điểm phù hợp để bắt đầu luyện thi đều từ lớp 11 đến lớp 12, khi các em đã có nền tảng kiến thức và khả năng tự học nhất định. Những học sinh có năng khiếu Tiếng Anh thì IELTS là một lựa chọn phù hợp, còn với các em chưa vững kiến thức cơ bản, không nên coi việc luyện thi IELTS là mục tiêu để tiến bộ.
_______Cô giáo Lý Thị Thu Hường - giáo viên môn Tiếng Anh, Trường THPT Lào Cai_____
Chứng chỉ ngoại ngữ trong tuyển sinh: Không phải “con đường duy nhất”
Một nguyên nhân khiến chứng chỉ ngoại ngữ ngày càng được nhiều học sinh quan tâm là do ngày càng nhiều trường đại học sử dụng chứng chỉ này trong các phương thức xét tuyển thẳng, ưu tiên hoặc quy đổi điểm. Trong kỳ thi tuyển sinh đại học năm 2025, có hơn 70 trường đại học trong cả nước quy đổi IELTS thành điểm môn Tiếng Anh, để xét tuyển kết hợp với điểm thi tốt nghiệp THPT hoặc học bạ, với mức điểm từ 4.0 trở lên.
Dưới góc độ tuyển sinh, cô Nguyễn Thị Mai Trang, giáo viên phụ trách công tác tuyển sinh Trường THPT Lào Cai, cho rằng: điều quan trọng không phải là học sinh có nên học chứng chỉ ngoại ngữ hay không, mà là cần sắp xếp đúng thứ tự trong định hướng học tập. Theo chương trình giáo dục phổ thông 2018, bậc THPT là giai đoạn học sinh xác định hướng nghề nghiệp tương lai. Trên cơ sở đó, các em cần lựa chọn ngành học, trường đại học phù hợp, rồi mới xem xét các phương thức tuyển sinh tương ứng. Chứng chỉ ngoại ngữ chỉ là một trong những phương thức xét tuyển, không phải “con đường duy nhất”.
Thực tế cho thấy, không ít học sinh và phụ huynh đang đi theo chiều ngược lại: học chứng chỉ trước, rồi mới tìm ngành, tìm trường phù hợp với chứng chỉ đã có. Cách làm này dễ dẫn đến lãng phí khi chứng chỉ không đáp ứng ngưỡng điểm yêu cầu, không đúng phương thức xét tuyển hoặc bị bỏ quên do không nắm rõ quy trình, thời hạn nộp hồ sơ.
Có thể khẳng định, ngoại ngữ là kỹ năng cần thiết với học sinh trong thời kỳ hội nhập. Tuy nhiên, việc học và thi chứng chỉ không nên chạy theo phong trào, mà cần dựa trên năng lực, mục tiêu và lộ trình học tập cụ thể của mỗi em. Khi được đặt đúng chỗ, đúng thời điểm, chứng chỉ ngoại ngữ sẽ trở thành lợi thế hỗ trợ học tập và định hướng tương lai, thay vì là áp lực đối với học sinh phổ thông.
