Với đồng bào Tày ở Lào Cai, cây Thanh Thảo không chỉ là loại cây quý dùng để chữa bệnh, mà còn là loại cây gắn liền với đời sống tâm linh, là biểu tượng của sự trong sạch, thanh tao, thường được sử dụng nhiều trong các đám ma, đám cúng và một số nghi lễ khác.
Thanh Thảo là loại cây rất phổ biến, có ở nhiều nơi. Người ta thường gặp loài cây này ở các bờ ao, bờ sông, cánh đồng… có sức sống mạnh mẽ và rất dễ trồng. Ở nhiều nơi, người ta coi cây Thanh Thảo là một loại cỏ dại, vô tác dụng, nhưng đối với người Tày ở Lào Cai, loại cây này lại trở nên rất quan trọng, gắn liền với đời sống tâm linh của họ.
Truyền thuyết của người Tày kể lại rằng: Ngày xưa có một vị vua tên là Bạch Thiện trị vì đất nước rất hưng thịnh. Vua Bạch Thiện có ba người con: Hai hoàng tử và một công chúa. Cô công chúa tên là Bạch Thảo càng lớn càng xinh đẹp và dịu dàng, được rất nhiều chàng trai con của các vị trọng thần trong triều đem lòng yêu. Tuy vậy, không ai trong số họ lọt vào đôi mắt xanh của nàng, trái lại, nàng Bạch Thảo lại đem lòng yêu thương Mã Lượt, là một người hầu trong cung, nhà nghèo nhưng lại đẹp trai, đa tài. Khi biết được cuộc tình của con gái, vua cha rất tức giận và tiến hành gả nàng cho công tử của quan Tể tướng. Trước ngày tổ chức lễ cưới, Bạch Thảo đã lặng lẽ tìm đến chàng Mã Lượt và hai người rủ nhau bỏ trốn đi thật xa, đến một ngọn núi nọ, họ bị quan quân đuổi kịp, biết không thể thoát được, hai người ôm nhau nhảy xuống vực. Biết tin nhà vua rất đau đớn và đích thân đến tận nơi để đón thi thể của con về, nhưng kỳ lạ thay khi nhà vua đến nơi thì không thấy thi thể của hai người đâu mà chỉ thấy ở đó mọc lên hai cây dại xanh tốt và quấn quýt bên nhau. Hai cây đó chính là cây Thanh Thảo ngày nay.
Từ truyền thuyết đó, người Tày tin rằng, cây Thanh Thảo là hiện thân của tình yêu chung thủy, thể hiện sự thanh tao, trong sạch, trinh tiết. Loại cây này hiện nay được người Tày trồng rất nhiều ở các đình làng, miếu thờ… vừa để làm cảnh, vừa dùng để làm thuốc chữa được nhiều bệnh, như sốt rét, đau mắt, đau bụng… Không chỉ vậy, nước lá của cây Thanh Thảo là loại nước trong sạch, tinh khiết, nước ngâm lá loại cây này khi tưới đến đâu thì ở đó được gột rửa sạch sẽ. Vì vậy, người Tày thường dùng nước ngâm lá cây Thanh Thảo để rửa, vẩy cho sạch những công việc mang tính tâm linh gọi là "chạt mát". Trong các đám tang, khi đã tiến hành chôn cất xong, những người tham gia trong đám đều được gia chủ dùng nước ngâm lá cây Thanh Thảo vẩy lên người rồi mới yên tâm trở về nhà. Phụ nữ Tày sau khi sinh con được 7 ngày phải được gột rửa bụi bẩn, tạp uế cho gia đình bằng nước cây Thanh Thảo, có như vậy tổ tiên mới không oán trách, đứa bé mới được lành lặn, bình yên. Còn đối với những thầy cúng, phải thường xuyên uống nước loại cây này để lấy giọng và vẩy lên người trước khi hành lễ.
Thanh Thảo là loại cây gắn liền với tập quán, mang ngưỡng vọng tâm linh được người Tày ở Lào Cai gìn giữ bao đời nay./.
![[Ảnh] Vui hội gánh nước](https://cdn.baolaocai.vn/images/dcb88a050e5c91b979d992a4ac1cba11ea9014f22f6898fc573bf1c68529f3ff3eab6000b4c8345556171454fa4a16afd610cd4c9863900c7f59dfca047c06998616fdeba00b78ad6cfa9c79ed86748d/baolaocai-br_nuoc97.jpg.webp)
