Trong quá trình xây dựng nông thôn mới (XDNTM), các xã đặc biệt khó khăn gặp nhiều bất lợi về điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội, có xuất phát điểm rất thấp, tỷ lệ hộ nghèo cao… đòi hỏi các địa phương này cần có cách làm phù hợp, sáng tạo. Theo ông Thào A Phềnh - Chủ tịch UBND xã Nậm Khắt - xã đầu tiên ở Mù Cang Chải đạt chuẩn NTM năm 2024, để XDNTM thành công, trước tiên cần phải nâng cao nhận thức của đồng bào Mông nơi đây để họ thấy rõ vai trò chủ thể của mình, tích cực tham gia, đóng góp sức người, sức của.
Ông Phềnh cho biết: "Từ những năm đầu tiên XDNTM, đội ngũ cán bộ xã phải thường xuyên xuống từng thôn, cùng ban chi ủy thôn kiên trì thực hiện công tác tuyên truyền, vận động vừa mềm mỏng, vừa cứng rắn để người dân hiểu được trong XDNTM nhân dân là chủ thể, Nhà nước chỉ đóng vai trò định hướng, hỗ trợ chứ không làm thay; nhân dân được thụ hưởng những thành quả nhưng phải đi kèm với trách nhiệm. Đồng thời, phát huy tốt quy chế dân chủ, đảm bảo công khai, minh bạch, thực hiện tốt công tác kiểm tra, giám sát, kịp thời chấn chỉnh, uốn nắn những lệch lạc, tạo niềm tin cho quần chúng nhân dân”.
Các công trình, phần việc chung thực hiện đều được đưa ra cộng đồng thống nhất, dựa trên đề xuất của nhân dân, xuất phát nhu cầu và lợi ích của nhân dân. Việc huy động đóng góp trong dân được thực hiện trên cơ sở tự nguyện, có sự tham gia, bàn bạc dân chủ không gượng ép. Sự đề cao vai trò chủ thể của nhân dân cùng với thực hiện tốt cơ chế vận hành "Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát, dân thụ hưởng”, Nậm Khắt đã dần dần huy động được sự tham gia và đồng thuận của nhân dân. Trong 593,5 tỷ đồng tổng nguồn vốn huy động để thực hiện XDNTM ở xã đã có 78,6 tỷ đồng do nhân dân đóng góp cùng với 62 hộ hiến trên 12.000m2 đất.
Mô hình "đảng viên phụ trách hộ gia đình” được tích cực triển khai. Từng đảng viên trong chi bộ sau khi được phân công phụ trách các nhóm hộ gia đình đã phối hợp với già làng, người có uy tín, trưởng dòng họ thực hiện "cầm tay chỉ việc”, "nêu gương” và đồng hành cùng nhân dân tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong quá trình thực hiện các tiêu chí NTM.
Còn tại xã Mỏ Vàng, huyện Văn Yên, việc thực hiện và phát huy có hiệu quả các nguồn vốn đầu tư, sự hỗ trợ của Nhà nước trong phát triển kinh tế theo hướng sản xuất hàng hóa có liên kết đầu ra cho sản phẩm bền vững, giải quyết tốt vấn đề lao động và việc làm để người dân nâng cao thu nhập, có điều kiện để tham gia xây dựng các công trình, phần việc do địa phương phát động được coi là một trong những bài học kinh nghiệm đắt giá để xã về đích NTM.
Theo đó, xã Mỏ Vàng đã xác định quế là cây trồng chủ lực để vận động nhân dân thay đổi từ phương thức canh tác truyền thống chuyển sang xu hướng canh tác bền vững, trồng quế hữu cơ có liên kết tiêu thụ gắn với chế biến một số sản phẩm từ quế để nâng cao giá trị. Ông Đỗ Cao Quyền - Bí thư Đảng ủy xã Mỏ Vàng chia sẻ: "Cây quế hiện có mặt ở cả 7 thôn trên toàn xã với diện tích gần gần 5.000ha, chiếm gần 50% diện tích đất tự nhiên, trong đó trên 500ha được cấp giấy chứng nhận quế hữu cơ, quế sinh thái. Xã cũng có 2/3 hợp tác xã và 1 tổ hợp tác sản xuất, chế biến các sản phẩm từ quế, có hợp đồng tiêu thụ sản phẩm quế cho nhân dân.
Nhờ đó, sản phẩm cây chủ lực của địa phương đã thực sự là sinh kế bền vững, tạo việc làm, từng bước giảm nghèo, nâng cao thu nhập cho người dân trên địa bàn”. Hiện ở Mỏ Vàng, những hộ thu nhập từ vài trăm triệu đến tiền tỷ ngày càng tăng; nhà xây cao tầng, ô tô đẹp đã không còn lạ lẫm. Tỷ lệ nghèo đa chiều ở Mỏ Vàng giảm còn 12,84%, thu nhập bình quân đầu người là 45,83 triệu đồng/năm, xã đạt chuẩn NTM năm 2024.
Bức tranh XDNTM ở những địa phương vùng khó đã có những "điểm sáng”, cho thấy nhiệm vụ XDNTM đã đi đúng hướng và cần tiếp tục có những giải pháp cụ thể cho chặng đường XDNTM nâng cao, NTM kiểu mẫu tiếp theo. Đến nay, toàn tỉnh đã có 115/146 xã đạt chuẩn NTM, còn 31 xã chưa đạt đều là các xã đặc biệt khó khăn. Để các địa phương này sớm đạt chuẩn NTM rất cần sự hỗ trợ cả về chính sách lẫn kinh phí từ Nhà nước và sự đồng thuận, đồng lòng từ phía người dân.
Hoài Anh
