Sự tích, nguồn gốc, ý nghĩa... Tết Trung thu

Nhiều người cho rằng, Tết Trung thu có nguồn gốc từ Trung Quốc, nhưng trên thực tế khi đi vào những giai thoại thì người Việt Nam và Trung Quốc đều có những nguồn gốc về Tết Trung thu khác nhau.

 

Nếu như Trung thu của người dân Trung Quốc nhắc đến chuyện tình của Hằng Nga và Hậu Nghệ thì ở Việt Nam lại là câu chuyện Sự tích về chú Cuội cung trăng.

 

Bức tranh vẽ về Tết Trung thu ở Việt Nam.

Hay từ câu chuyện lịch sử Trung Quốc thời nhà Đường, nguồn gốc của Tết Trung thu gắn liền với nàng Dương Qúy Phi - tứ đại mỹ nhân thời bấy giờ. Cũng chính vì vẻ đẹp nghiêng nước nghiêng thành, Dương Quý Phi bị triều thần cho rằng nàng mê hoặc nhà vua Đường Huyền Tông, chìm đắm trong tửu sắc bỏ bê triều chính.

 

Đường Huyền Tông buộc phải ban phát cho sủng phi của mình dải lụa trắng để củng cố triều đình trong niềm tiếc thương vô hạn. Vì niềm thương tiếc khôn nguôi ấy đã làm lay động các tiên nữ, vào đêm trăng sáng nhất của mùa Thu, vua đã được đưa lên trời gặp lại Dương Qúy Phi. Sau khi về trần gian, ông đặt ra Tết Trung thu để tưởng nhớ đến vị sủng phi của mình.

Còn ở Việt Nam, nhiều tài liệu ghi chép lại rằng, Tết Trung thu được tổ chức dưới thời nhà Lý tại kinh thành Thăng Long. Là dịp mà vua Lý muốn tạ ơn thần Rồng đã mang mưa tới cho mùa màng bội thu, cho con dân ấm no.  

Người Trung Quốc thường tổ chức múa rồng vào dịp Trung thu...

Còn người Việt múa sư tử hay múa lân.

Các nhà khảo cổ học Việt Nam cho biết, hình ảnh về Trung thu đã được in trên mặt trống đồng Ngọc Lũ.

Người Trung Hoa cổ đại cho rằng Tết Trung Thu bắt nguồn từ thời Xuân-Thu. Có lẽ Trung thu được bắt đầu từ nền văn minh lúa nước ở đồng bằng Nam Trung Hoa và đồng bằng châu thổ sông Hồng của nước ta - một ngày lễ hội mừng thu hoạch khi nông dân được nghỉ ngơi và vui chơi sau một vụ mùa.

 

Trong cuốn sách Việt Nam phong tục, tác giả Phan Kế Bính từng viết: "Dân ta thế kỷ 19, ban ngày làm cỗ cúng gia tiên, tối đến bày cỗ thưởng trăng. Đầu cỗ là bánh mặt trăng và dùng nhiều thứ bánh trái hoa quả, nhuộm các màu sặc sỡ, xanh đỏ, trắng và vàng. Con gái ở phố thi nhau tài khéo, gọt đu đủ thành các thứ hoa, nặn bột làm con tôm, con cá voi...".

 

Đồ trẻ con chơi trong Tết Trung thu là các thứ bồi bằng giấy như: kỳ lân, sư tử, rồng, hươu, tôm, cá.... Trẻ con buổi tối đêm Trung thu, dắt díu nhau kéo co, bắt cái hồ khoan, rước đèn, rước sư tử, trống, thanh la...

 

Đèn lồng Trung thu với vô số hình dáng khác nhau

Cũng trong dịp này người ta mua bánh trung thu, trà, rượu để cúng tổ tiên vào buổi tối đón trăng rằm. Đây cũng là dịp để mỗi người thể hiện tình cảm tới ông bà, cha mẹ, thầy cô, bạn bè bằng việc tặng bánh Trung thu, hoa quả, trà hoặc rượu.

 

Người Trung Hoa thường tổ chức múa rồng vào dịp Trung thu, còn người Việt múa sư tử hay múa lân. Lân tượng trưng cho sự may mắn, thịnh vượng và là điềm lành cho mọi nhà... Thời xưa, người Việt còn tổ chức hát trống quân và treo đèn kéo quân trong dịp Tết Trung thu.

Mâm cỗ đêm trung thu được trang trí đẹp mắt.

Vào dịp Tết Trung thu hầu hết người dân Trung Quốc sẽ đổ ra đường để chiêm ngưỡng vẻ đẹp trăng rằm. Khoảnh khắc trăng lên vô cùng thiêng liêng với nhiều người, ánh trăng là biểu hiện sự sum vầy của các thành viên trong gia đình với nhau.

Còn ở Việt Nam, trăng có một ý nghĩa rất to lớn của đất nước có nền văn hóa lúa nước. Ngày rằm tháng 8 là lúc cảnh trời đất đẹp nhất, khí hậu mát mẻ, ánh trăng sáng soi rõ từng cảnh vật về đêm. Thời điểm này cũng là lúc việc nông nhàn nhất, mọi người khi đó có thể thảnh thơi ngắm cảnh thưởng nguyệt mà hòa mình vào đất trời.

Nhắc đến Trung thu, không thể không nhắc tới đặc sản bánh nướng, bánh dẻo. Theo truyền thống, bánh có nhân thập cẩm, nhân đậu xanh trứng. Tuy nhiên, theo thời gian, các nghệ nhân làm bánh sáng tạo thêm các hương vị mới mẻ như trà xanh matcha, đậu đỏ, mè đen...