Những báo cáo, nhận định sai lệch về tình hình tôn giáo tại Việt Nam
Trong bản báo cáo cập nhật của Ủy ban Tự do Tôn giáo quốc tế Hoa Kỳ (USCIRF), tổ chức này tiếp tục đưa ra những dẫn chứng, số liệu sai sự thật và đánh giá tiêu cực về tình hình tự do tôn giáo, tín ngưỡng tại Việt Nam. Báo cáo đánh giá tình hình tôn giáo tại Việt Nam “vô cùng tồi tệ”, cáo buộc thiếu căn cứ việc các tổ chức tôn giáo do Nhà nước kiểm soát, hậu thuẫn để “đàn áp các nhóm tôn giáo độc lập”. Có thể thấy, đây là hành động cổ súy cho các hội, nhóm đội lốt tôn giáo, hoạt động trái pháp luật, xâm hại an ninh của Việt Nam khi tổ chức USCIRF gọi những thành phần này là các “tổ chức tôn giáo độc lập”, “tổ chức tôn giáo gốc”... Thậm chí, Ủy ban này còn lên tiếng bảo vệ cho cả các cá nhân, tổ chức tội phạm, khủng bố như “Người Thượng vì công lý” (MSFJ), “Hỗ trợ người Thượng” (MSGI) thông qua danh sách hơn 80 người mà họ coi là nạn nhân tự do tôn giáo hoặc tín ngưỡng (FoRB) của USCIRF dù các hoạt động vi phạm pháp luật của những cá nhân tổ chức này đã bị các cơ quan chức năng Việt Nam làm rõ với những nhân chứng, bằng chứng rõ ràng, thuyết phục.
Chưa dừng lại ở đó, USCIRF còn đề nghị Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ đưa Việt Nam vào danh sách cần quan tâm đặc biệt (CPC). Điều này nhằm tạo cớ, gây sức ép lên Việt Nam với tư cách thành viên Hội đồng Nhân quyền Liên hợp quốc (LHQ) thông qua việc đưa ra yêu cầu như cho cơ quan và nhân viên LHQ tới Việt Nam, đặc biệt là vùng miền núi Tây Nguyên, Tây Bắc để “giám sát và điều tra các vi phạm tự do tôn giáo” trước cuộc bỏ phiếu vào cuối năm 2025 về tư cách thành viên Hội đồng Nhân quyền LHQ nhiệm kỳ 2026 - 2028. Ngoài ra, tổ chức này còn cho rằng, Luật Tín ngưỡng, tôn giáo của Việt Nam gồm “các điều khoản mơ hồ cho phép tự do tôn giáo vì lợi ích an ninh quốc gia và đoàn kết xã hội, bóp nghẹt tôn giáo, không phù hợp với công ước quốc tế về quyền con người”...
Đây là sự lặp lại sáo mòn khi các kết luận của tổ chức này luôn bộc lộ những hạn chế rõ rệt về tính khách quan, phương pháp tiếp cận. Đồng thời nhiều quan điểm nghi vấn về động cơ đằng sau những đánh giá mang danh nhân quyền khi tổ chức này tiếp tục đưa ra báo cáo sai lệch vào thời điểm Việt Nam sắp tổ chức Đại hội Đảng lần thứ XIV. Lợi dụng báo cáo của USCIR, các thế lực thù địch, các tổ chức và thành phần phản động lưu vong, các cá nhân chống đối đã vào hùa đẩy mạnh các bài viết xuyên tạc về tình hình tự do tín ngưỡng, tôn giáo ở Việt Nam, lên án Việt Nam “phân biệt đối xử”, “đàn áp tôn giáo, tín ngưỡng”, tìm mọi cách gây sức ép và yêu cầu các tổ chức quốc tế can thiệp vào công việc nội bộ của nước ta. Đây là chiêu trò sáo, cũ nhưng nguy hiểm nhằm làm giảm sút niềm tin của nhân dân với Đảng, Nhà nước, phá hoại khối đại đoàn kết toàn dân tộc cũng như làm giảm sút lòng tin của quốc tế đối với Việt Nam.
Có thể thấy, tổ chức USCIRF không phải là cơ quan thuộc Chính phủ của Mỹ nhưng có vai trò tư vấn cho Quốc hội đưa ra các quyết định liên quan đến chính sách của Mỹ đối với các nước trên thế giới, đồng thời đây cũng là nguồn thông tin tư vấn của Ngoại trưởng và Tổng thống Mỹ về chính sách đối ngoại, đặc biệt về lĩnh vực dân chủ, nhân quyền, tự do tôn giáo toàn cầu. Tuy được coi là cơ quan tham vấn độc lập nhưng hoạt động của tổ chức USCIRF từ trước đến nay luôn bị nhiều nước và nhiều tổ chức quốc tế lên án về những hoạt động đánh giá thiếu thiện chí, thiếu chính xác nhằm gây ảnh hưởng xấu đến tình hình nội bộ của nhiều quốc gia.
Minh chứng sinh động về tự do tín ngưỡng, tôn giáo tại Việt Nam
Tôn trọng, bảo đảm quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo của nhân dân là chủ trương, chính sách nhất quán, xuyên suốt của Đảng, Nhà nước Việt Nam và được thể chế hóa bằng Hiến pháp, pháp luật. Cụ thể tại Điều 24, Hiến pháp năm 2013 khẳng định: “Mọi người có quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo, theo hoặc không theo một tôn giáo nào. Các tôn giáo bình đẳng trước pháp luật. Nhà nước tôn trọng và bảo hộ quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo. Không ai được xâm phạm tự do tín ngưỡng, tôn giáo hoặc lợi dụng tín ngưỡng, tôn giáo để vi phạm pháp luật”. Cùng với Hiến pháp năm 2013, Việt Nam cũng đã ban hành Luật Tín ngưỡng, tôn giáo năm 2016, và các nghị định, văn bản hướng dẫn cụ thể góp phần tạo khuôn khổ pháp lý vững chắc để bảo đảm tốt hơn quyền này được triển khai thống nhất trên phạm vi cả nước phù hợp với các điều ước quốc tế mà Việt Nam tham gia và phù hợp thực tiễn ở Việt Nam.
Kể từ khi Luật Tín ngưỡng, tôn giáo năm 2016 đi vào đời sống, số lượng chức sắc, chức việc, cơ sở thờ tự và công dân theo tôn giáo tăng theo thời gian, ở tất cả các tôn giáo. Hiện nay, Việt Nam có hơn 27 triệu tín đồ, chiếm 27% dân số cả nước; hơn 54.000 chức sắc, hơn 144.000 chức việc và gần 30.000 cơ sở thờ tự. Cùng với đó, các tổ chức tôn giáo đã vận động chức sắc, chức việc, đồng bào theo đạo chấp hành nghiêm các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước. Đồng thời, các tổ chức tôn giáo là một kênh truyền thông quan trọng góp phần đưa chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước đến với đồng bào có đạo nhanh và hiệu quả. Từ năm 2011 đến nay đã có gần 2.000 lượt cá nhân tôn giáo xuất cảnh tham gia khóa đào tạo ở nước ngoài, tham dự hội thảo, hội nghị quốc tế liên quan đến tôn giáo, gần 500 đoàn nước ngoài với hơn 3.000 lượt người vào Việt Nam để trao đổi, giao lưu, hướng dẫn tại cơ sở thờ tự ở Việt Nam. Điều đó không chỉ thể hiện sự chăm lo toàn diện của Đảng, Nhà nước đối với đời sống tôn giáo mà còn là sự tin tưởng, kỳ vọng của đông đảo chức sắc, tín đồ về đường lối lãnh đạo đúng đắn của Đảng qua những giá trị tinh thần cao đẹp của dân tộc. Những nỗ lực và thành tựu của Việt Nam về bảo đảm quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo cho người dân được cộng đồng quốc tế thừa nhận rộng rãi.
Trong nhiều năm qua, Việt Nam luôn là điểm đến được các tổ chức tôn giáo lớn trên thế giới lựa chọn làm nơi tổ chức các sự kiện, các lễ kỷ niệm như sự kiện Tổng hội dòng Đa Minh thế giới (năm 2019), Liên Hội đồng Giám mục Á châu (2023). Trong năm 2024 đã diễn ra những hoạt động đối ngoại, nổi bật là Tổng Giám mục Marek Zalewski bắt đầu đảm nhiệm vai trò đại diện thường trú đầu tiên của Toà thánh ở Việt Nam từ tháng 1/2024. Chương trình Thánh nhạc truyền giảng “Mùa Yêu thương 2024” do Hiệp hội Truyền giáo Billy Graham tổ chức tại Cần Thơ với sự tham gia của mục sư Franklin Graham, với 2 đêm nhạc vào ngày 3-4/12/2024, thu hút khoảng 10.000 người tham dự gồm chức sắc, chức việc, tín đồ Tin lành và khách mời của 13 tỉnh miền Tây. Đặc biệt, Đại lễ Phật đản LHQ năm 2025 tổ chức tại thành phố Hồ Chí Minh, đã có hơn 80 quốc gia cùng hơn 10.000 phật tử tham dự.
Tại Việt Nam, lễ Giáng sinh không chỉ là niềm vui hân hoan chào đón của bà con giáo dân mà hoạt động này đã vượt ra khỏi giáo đường của đạo Công giáo. Lễ Noel đang trở thành một sinh hoạt cộng đồng. Trong đêm Giáng sinh, người theo đạo vẫn thực hành những nghi thức, nghi lễ truyền thống của đạo Công giáo còn người ngoại đạo tập trung đi xem lễ. Cũng trong đêm Noel, trẻ con háo hức chờ đợi để được Ông già Noel tặng quà; nhiều gia đình rủ nhau mở tiệc liên hoan, bạn bè tổ chức gặp mặt uống cà phê, ca hát, đi mua sắm (hầu hết các siêu thị, trung tâm thương mại thường mở các đợt khuyến mãi trong dịp Giáng sinh). Cũng trong dịp lễ Giáng sinh, các cô gái, chàng trai không bỏ lỡ thời cơ thể hiện tình cảm, hẹn hò, tìm những quà tặng độc đáo dành cho người mình yêu…
Ngày 19/12/2025, trả lời câu hỏi của phóng viên đề nghị cho biết phản ứng của Việt Nam trước việc Ủy ban Tự do tôn giáo quốc tế Hoa Kỳ công bố Báo cáo cập nhật về Việt Nam, Người Phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam Phạm Thu Hằng nêu rõ: “Việt Nam bác bỏ những đánh giá không khách quan, không chính xác về tình hình thực tế tại Việt Nam được nêu trong Báo cáo cập nhật về Việt Nam của Ủy ban Tự do tôn giáo quốc tế Hoa Kỳ (USCIRF) công bố ngày 9/12/2025 vừa qua. Chính sách nhất quán của Việt Nam là tôn trọng và bảo đảm quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo. Tại Việt Nam, không ai bị phân biệt đối xử vì lý do tôn giáo, tín ngưỡng và các hoạt động của các tổ chức tôn giáo được bảo đảm theo đúng các quy định của pháp luật. Điều này được thể hiện rõ trong Hiến pháp 2013, hệ thống pháp luật của Việt Nam và được tôn trọng trên thực tế. Các chính sách, nỗ lực và thành tựu của Việt Nam trong bảo đảm quyền con người, trong đó có tự do tôn giáo, tự do tín ngưỡng đã được nhiều nước ghi nhận và đánh giá cao. Chúng tôi đã, đang và sẽ tiếp tục trao đổi với phía Hoa Kỳ về các vấn đề mà hai bên cùng quan tâm trên tinh thần thẳng thắn, cởi mở và tôn trọng lẫn nhau, đóng góp vào việc thúc đẩy quan hệ đối tác chiến lược toàn diện vì hòa bình, hợp tác và phát triển bền vững giữa Việt Nam và Hoa Kỳ”.
