LCĐT - Nguyên nhân khiến cuộc sống của người dân Bản Hồ bị đảo lộn bắt đầu từ khi đơn vị thi công dự án Thủy điện Nậm Sài khởi công đường hầm dẫn nước xuyên núi về nhà máy sát khu dân cư thôn Bản Vền và thôn La Ve.

Thi công Nhà máy Thủy điện Nậm Sài đang đe dọa tính mạng và tài sản hàng trăm hộ ở xã Bản Hồ.

Dự án Thủy điện Nậm Sài có công suất thiết kế 19MW. Khu vực xây dựng thân đập nằm trên địa bàn xã Nậm Sài cũ (nay là xã Liên Minh), cách trung tâm thị xã Sa Pa 25 km. Công trình này ảnh hưởng tới 30 ha đất thuộc 3 xã Liên Minh, Mường Bo, Bản Hồ, trong đó chủ yếu là đất trồng lúa, đất trồng rừng sản xuất và đất rừng đặc dụng. Khi chủ đầu tư tiến hành khảo sát dự án, nhiều cán bộ và người dân trong vùng đã bày tỏ lo ngại.

Đáng chú ý, Thủy điện Nậm Sài là dự án thứ 3 do Công ty Cổ phần Công nghiệp Việt Long làm chủ đầu tư mà trước đó dự án Thủy điện Bản Hồ, Thủy điện Sử Pán 1 của đơn vị đã gây không ít tai tiếng. Thậm chí vụ xả lũ trong đêm 23/6/2019 làm ngập lụt gây thiệt hại nhiều nhà cửa, tài sản của người dân đến nay vẫn chưa khắc phục.

Điều khiến người dân thôn La Ve bức xúc là để tận dụng nguồn nước sau đập thủy điện Nậm Sài cho thủy điện Bản Hồ, chủ đầu tư phải xây dựng một đường hầm dẫn nước dài 4 km nối từ thân đập đặt tại xã Nậm Sài cũ đến thôn La Ve, xã Bản Hồ. Đường hầm được thi công suốt hơn 1 năm qua đến nay đã xảy ra những hệ lụy.

Nhà ở của gia đình bà Nông Thị Chanh nằm ngay mép cửa xả nước của Nhà máy Thủy điện Nậm Sài.

Dẫn chúng tôi đi quanh căn nhà với đầy vết rạn nứt, bà Đào Thị T, thôn La Ve kể lại sự việc mới đây mà chưa hết sợ hãi. Đó là khi đơn vị thi công đường hầm nổ mìn phá đá, nhà bà T chỉ cách khu vực thi công chưa đến 100 m, tiếng nổ vang lên, cốc chén trên bàn rung bần bật, đất đá rơi tứ phía, khói bụi mù mịt. Bà T bế đứa cháu ngoài sân chạy vội vào nhà tránh “mưa đá” thì bất ngờ một viên đá lớn rơi xuống xuyên thủng mái nhà sát vị trí 2 bà cháu đang đứng. Khi những rung chấn qua đi, bà T cố trấn tĩnh lại, kiểm tra xung quanh nhà thì thấy xuất hiện nhiều lỗ thủng trên mái và một số vết nứt trên tường. Theo lời kể của bà T, không ít căn nhà trong thôn La Ve dù xây kiên cố cũng bị ảnh hưởng tương tự.

Bà Nông Thị Chanh kể lại cảm giác mình thoát khỏi tử thần khi đang cầm chổi quét nhà thì một viên đá cỡ nắm tay rơi vỡ mái fibro xi măng cách chỗ bà đứng chỉ một bước chân. Chỉ tay về phía tấm fibro xi măng vừa được vá tạm, bà Chanh chột dạ, khi đó nếu thêm một bước thì có thể ảnh hưởng đến tính mạng. Bà Chanh bảo, người dân ở thôn La Ve giờ cứ nghe tiếng nổ mìn thì dù đang làm gì cũng phải chạy nhanh tìm nơi trú ẩn.

Anh Hoàng Văn Q chia sẻ, cuộc sống của gia đình và người dân thôn La Ve bị đảo lộn khi các hạng mục của thủy điện Nậm Sài thi công. “Nhà tôi cách điểm thi công cửa dẫn nước 60 m nên bị ảnh hưởng rất lớn. Con trai tôi mới 6 tháng tuổi, cháu bị những đợt nổ mìn phá đá của đơn vị thi công làm giật mình thon thót, ngủ không tròn giấc. Gia đình tôi đề nghị chủ đầu tư dự án thủy điện có phương án hỗ trợ di chuyển đến nơi ở an toàn hơn nhưng họ ko đồng ý”.

Qua ghi nhận của phóng viên tại thôn La Ve, có thể thấy công trường nằm quá sát khu dân cư, có những nhà dân chỉ cách khu vực đang đào hố móng và thi công hầm khoảng 50 - 60 m. Phía trên nhà dân ở, dưới vực sâu là công trường với máy móc, phương tiện cơ giới cỡ lớn đào bới gầm thét. Chúng tôi chưa được chứng kiến khi đơn vị thi công nổ mìn sẽ có dư chấn ra sao nhưng chỉ riêng tiềng ồn phát ra liên tục từ những phương tiện, máy móc ấy đã đủ đau đầu. Với khoảng cách như vậy, việc thi công phát sinh ra tiếng ồn, khói bụi ảnh hưởng đến khu dân cư lân cận là khó tránh khỏi. Đó là chưa kể khi nhà máy vận hành thì tiếng ồn của tuốc bin phát ra suốt ngày đêm cũng sẽ ảnh hưởng đến sinh hoạt của người dân.

Người dân địa phương cho rằng nhà bị nứt tường, vỡ mái là do đơn vị thi công Nhà máy Thủy điện Nậm Sài nổ mìn gây ra.

Ông Hoàng Văn Tam, Trưởng thôn La Ve cho biết: Thi công thủy điện làm ảnh hưởng rất lớn đến đời sống người dân, đặc biệt là việc nổ mìn đã làm hỏng nhiều nhà dân; hàng chục hộ cũng bị cháy và vỡ ti vi vì đang xem thì mìn nổ. Ngoài ra, nguồn nước để phục vụ sinh hoạt trong thôn đang có nguy cơ cạn kiệt ngay giữa mùa mưa. Người dân và thôn có ý kiến thì chủ đầu tư thủy điện cam kết khi nhà máy đi vào hoạt động mà ảnh hưởng sẽ có tính toán sau. Điều các hộ mong mỏi nhất chính là được tái định cư ra khu vực khác để họ cũng như thế hệ con cháu ổn định cuộc sống.

Có những căn nhà mới xây rất kiên cố nhưng cũng bị nứt tường, lún nền.

Ông Lý Láo Tả, Chủ tịch UBND xã Bản Hồ cho biết, sau khi có phản ánh của 14 hộ về việc thi công thủy điện gây tiếng ồn, bụi bẩn và ảnh hưởng đến nguồn nước sinh hoạt, sản xuất, chính quyền địa phương đã cho cán bộ đi xác minh và nhận thấy những phản ánh của các hộ là có cơ sở. UBND xã đã báo cáo cấp trên, đồng thời liên lạc với đại diện chủ đầu tư dự án thủy điện Nậm Sài đề nghị giải quyết kiến nghị của người dân, tuy nhiên doanh nghiệp và người dân vẫn chưa tìm được tiếng nói chung. Quá bức xúc trước thái độ của chủ đầu tư thủy điện, có thời điểm người dân đã rào đường, cản trở thi công, nguy cơ xảy ra mất an ninh, trật tự tại địa phương.

Trong văn bản mới đây của UBND xã Bản Hồ báo cáo về việc giải quyết đơn của 13 hộ ở thôn La Ve phản ánh nguồn nước sinh hoạt bị suy giảm và thi công gây tiếng ồn từ Công ty Cổ phần Công nghiệp Việt Long, xã đã đề nghị doanh nghiệp chỉ đạo nhà thầu rà soát, điều chỉnh thời gian nổ mìn và thi công để không làm ảnh hưởng đến cuộc sống của người dân và việc học tập của học sinh trong khu vực. Tiếp tục hỗ trợ kinh phí hỗ trợ các hộ trong vùng ảnh hưởng như đã thỏa thuận trước đó. Ngoài ra, cần có phương án đảm bảo an toàn tính mạng, tài sản cho các hộ khi nổ mìn, đào hố móng.

UBND xã Bản Hồ cũng đề nghị UBND thị xã Sa Pa sớm kiểm tra thực tế nguồn nước sinh hoạt, tưới tiêu của các hộ bị ảnh hưởng do thi công dự án Thủy điện Nậm Sài để có căn cứ giải quyết.

Ông Lý Láo Tả bày tỏ: Không chỉ vụ việc này mà nhiều vụ việc khác có liên quan đến Công ty Cổ phần Công nghiệp Việt Long, lãnh đạo xã muốn liên lạc để gặp người có trách nhiệm, có thẩm quyền giải quyết nhưng rất khó khăn. Doanh nghiệp này chỉ có nhân viên xuống nghe, tiếp thu ý kiến rồi đâu lại vào đó.