Môi trường các thành phố lớn ở Việt Nam bị ô nhiễm nặng nề có nguyên nhân do khí thải ô tô, xe máy. Sử dụng dòng xe xanh Hybrid, PHEV, EV giúp giảm khí thải độc hại, tiết kiệm nhiên liệu, song vẫn không được khuyến khích sử dụng.
Không được ưu đãi
Thời gian qua, một số DN ô tô đã đề nghị các cơ quan chức năng, cần xem xét ưu đãi thuế cho xe ô tô sử dụng động cơ Hybrid, nhưng đến nay đề nghị này vẫn chưa trở thành hiện thực.
Luật thuế Tiêu thụ đặc biệt (TTĐB) hiện hành quy định: xe ô tô chạy bằng xăng kết hợp năng lượng điện, năng lượng sinh học, trong đó tỷ trọng xăng chiếm không quá 70% số năng lượng sử dụng, được áp dụng thuế suất thuế TTĐB bằng 70% mức thuế suất dành cho xe cùng loại.
 |
| Việc phát triển ô tô thân thiện với môi trường tại Việt Nam là phù hợp. |
Với quy định này, hiện chỉ những xe ô tô chạy xăng kết hợp với năng lượng điện (nạp điện bằng hệ thống sạc điện riêng), mới được hưởng thuế ưu đãi. Còn xe ô tô sử dụng động cơ Hybrid, có năng lượng điện được chuyển hoá từ nhiên liệu xăng, không được hưởng ưu đãi thuế.
Tái sử dụng năng lượng dư thừa là ưu điểm lớn nhất của dòng xe Hybrid. Khi ô tô chạy trên đường, cứ mỗi lần đạp phanh là năng lượng của xe bị thất thoát. Xe chạy càng nhanh, nhất là lao từ trên dốc cao xuống, thì động năng của nó càng lớn và năng lượng này sẽ bị triệt tiêu khi người lái đạp phanh. Nhờ công nghệ Hybrid, có thể "thu" nguồn năng lượng này và nạp vào pin nhiên liệu để tái sử dụng.
Hybrid còn được gọi là "xe lai" vì sử dụng từ hai loại năng lượng trở lên để tạo ra lực kéo. Xe Hybrid sử dụng một động cơ đốt trong, nhưng có dung tích xi lanh và công suất nhỏ. Điều này giúp tiết kiệm nhiên liệu và giảm khí thải độc hại ra môi trường. Ngoài động cơ xăng, xe Hybrid được trang bị một hoặc nhiều động cơ điện để hỗ trợ động cơ xăng, giúp xe tăng công suất, cùng với đó là một pin cỡ lớn để tích điện và cung cấp điện cho động cơ điện hoạt động.
Trong lúc xe chạy, mỗi khi lái xe đạp phanh, động cơ điện sẽ hấp thụ lực quán tính để chuyển đổi thành dòng điện nạp vào pin nhiên liệu. Những chiếc xe chạy xăng hay dầu đơn thuần đều không tận dụng được nguồn năng lượng này. Nguồn điện năng này sẽ dùng để chạy động cơ điện khi xe cần tăng công suất để tăng tốc, tăng lực kéo. Khi xe dừng lại, máy tính sẽ điều khiển chỉ cho động cơ điện hoạt động, còn động cơ xăng ngừng hoàn toàn.
Ngày nay với công nghệ mới, động cơ Hybrid chỉ cần 3,5 lít xăng cho 100km. Hơn nữa, một mình động cơ điện cũng có thể giúp xe đạt tốc độ tối đa tới 140 km/h, trong khi động cơ xăng ngừng làm việc và khi xe chạy chỉ bằng động cơ điện, phát thải CO2 tiệm cận 0.
Các tính toán cho thấy, xe Hybrid vận hành tiết kiệm hơn khoảng 30% nhiên liệu so với xe chạy bằng xăng thông thường và có phát thải CO2 thấp hơn hẳn. Nếu một chiếc xe chạy xăng có dung tích xi lanh 2.0L thải ra tới 173g CO2/km, thì xe Hybird chỉ thải ra mức 140g CO2/km. Với công nghệ Hybrid, ô tô đã trở nên xanh, sạch và thân thiện với môi trường hơn rất nhiều. Hiện trên thế giới, các loại xe Hybrid đã trở nên phổ biến hơn bao giờ hết. Ban đầu chỉ có những loại xe cỡ nhỏ, giờ đã lan rộng sang cả những loại xe cỡ trung, cỡ lớn.
Song, các DN ô tô cho biết họ không hứng thú với việc đưa ra thị trường các mẫu xe Hybrid bởi giá xe cao và không có chính sách khuyến khích sử dụng. Số lượng xe Hybrid nhập khẩu về Việt Nam ngày càng hiếm, chỉ vài chục chiếc mỗi năm và thuộc về những xe sang như Lexus, BMW, Mercedez; với xe bình dân thì hầu như không có.
Nếu xe Hybrid được hưởng ưu đãi thuế, giá xe bán sẽ giảm và qua đó khuyến khích người dân sử dụng. Trên thế giới, nhiều quốc gia đã khuyến khích người dân sử dụng xe Hybrid thay cho ô tô chạy xăng dầu thông thường, như giảm thuế, ưu đãi tín dụng khi mua xe, giảm phí đăng ký, phí đường bộ, phí môi trường... Chẳng hạn tại Thái Lan, xe Hybrid chỉ chịu thuế tiêu dùng nội điạ mức 10%, trong khi với xe chạy xăng thông thường từ 30-40%.
Các DN nhận xét dòng xe Hybrid không đòi hỏi phải đầu tư hạ tầng như xe sạc điện, rất phù hợp với điều kiện Việt Nam hiện nay, là bước chuyển tiếp từ xe chạy xăng sang xe chạy điện.
Thiếu chính sách
Với ô tô PHEV (điện lai xăng) dù có DN đã cố gắng phát triển tại Việt Nam, nhưng chưa đem lại kết quả.
Mitsubishi Motors Việt Nam đã giới thiệu mẫu xe Outlander PHEV từ năm 2017, nhưng đến nay không có doanh số. Outlander PHEV sử dụng hai động cơ điện, mỗi động cơ công suất 80 mã lực và một động cơ xăng 121 mã lực. Khi sạc đầy pin, chiếc xe này có thể đi được 60km, không sử dụng chút xăng nào. Nếu đi xa hơn, động cơ xăng sẽ hoạt động để sạc điện cho pin và hỗ trợ mỗi khi xe cần tăng tốc. Outlander PHEV có mức tiêu thụ nhiên liệu trung bình 1.9L/100 km, lượng khí thải CO2 là 44g/km, thấp hơn so với 173g/km của xe chạy xăng thông thường.
Dòng xe này mới chỉ nhận được ưu đãi về thuế TTĐB bằng 70% so với xe chạy xăng dầu thông thường. Muốn phát triển dòng xe này, đòi hỏi phải có hạ tầng là các trạm xạc điện. Đây cũng là nền tảng để phát triển xe cả dòng xe EV (chạy điện).
Tuy nhiên, tại Việt Nam, đến nay mới chỉ có vài trạm xạc đặt thử nghiệm ở một số thành phố. Trong khi đó, các nước như Trung Quốc, Nhật Bản, EU,... luôn có sự hợp tác chặt chẽ giữa Chính phủ với các nhà sản xuất ô tô và các tập đoàn năng lượng để phát triển hạ tầng; cùng với đó là ban hành những chính sách khuyến khích người tiêu dùng sử dụng. Còn tại Việt Nam, chính sách khuyến khích phát triển hầu như chưa có.
Nhu cầu về ô tô tại Việt Nam đang tăng nhanh. Theo dự báo, đến 2025 sẽ đạt khoảng 600.000-1 triệu xe/năm. Số lượng ô tô tăng nhanh dẫn tới hệ lụy là lượng khí thải gây ô nhiễm môi trường lớn. Vì vậy, việc phát triển ô tô thân thiện với môi trường sẽ rất phù hợp, nhất là tại các thành phố lớn, dân cư đông đúc.
