Nhớ tục xưa thay bếp tiễn Táo Quân

Trong nhịp sống hiện đại, những căn bếp với thiết bị tiện nghi dần thay thế hình ảnh bếp lò đất giản dị.

Thế nhưng, ở Nha Trang, trong ký ức của nhiều người, đặc biệt là những người lớn tuổi, vẫn còn vẹn nguyên hình ảnh bếp lò ấm áp và tục lệ thay bếp vào ngày 23 tháng Chạp, ngày ông Công ông Táo về trời. Đây là một phong tục đẹp, chứa đựng những giá trị văn hóa truyền thống sâu sắc, cần được lưu giữ và truyền bá.

Nha Trang nổi danh với làng nghề làm ông Táo Lư Cấm. Xưa kia, mỗi dịp Tết đến, làng nghề lại tất bật sản xuất hàng ngàn chiếc lò đất để phục vụ nhu cầu của người dân. Không chỉ riêng Lư Cấm, các làng gốm khác cũng tranh thủ thời vụ để làm lò đất, kịp cung ứng cho thị trường Tết.

Điều này cho thấy bếp lò đất đóng vai trò quan trọng trong đời sống của người dân xưa, đặc biệt là ở vùng nông thôn.

Gắp than từ lò cũ qua lò mới.
Gắp than từ lò cũ qua lò mới.

Theo quan niệm dân gian, bếp lò không chỉ là nơi nấu nướng mà còn là nơi ngự trị của các vị Táo Quân. Vào ngày 23 tháng Chạp, các vị Táo Quân sẽ về trời tâu báo mọi việc với Ngọc Hoàng. Chính vì vậy, việc thay bếp lò vào ngày này mang ý nghĩa tiễn đưa các vị Táo Quân cũ và chuẩn bị đón các vị Táo Quân mới về cai quản gia đình trong năm mới.

"Vào đêm 23 tháng Chạp, chiếc bếp lò cũ lại được đem ra một gốc cây, bờ tường, bờ sông mà bỏ đi," đó là ký ức của nhiều người về phong tục này.

Hành động này không chỉ đơn thuần là bỏ đi một vật dụng cũ mà còn mang ý nghĩa tượng trưng cho việc gạt bỏ những điều không may mắn của năm cũ, đón chào những điều tốt đẹp trong năm mới. Việc thay bếp mới cũng thể hiện mong ước về một năm mưa thuận gió hòa, làm ăn xuôi chèo mát mái.

Lau dọn bàn bếp sau khi thay bếp lò.
Lau dọn bàn bếp sau khi thay bếp lò.

Dù ngày nay, bếp gas, bếp điện đã phổ biến ở thành thị, nhưng ở vùng nông thôn Nha Trang, hình ảnh bếp lò đất vẫn còn tồn tại. Và tục đưa ông Táo về trời, cùng với tục thay bếp (dù không còn phổ biến như xưa), vẫn là một nét chấm phá đặc trưng của ngày Tết Việt, là một phần của văn hóa dân gian cần được trân trọng và gìn giữ.

vtv.vn

Có thể bạn quan tâm

Tin cùng chuyên mục

Để di sản tỏa sáng trong đời sống đương đại

Để di sản tỏa sáng trong đời sống đương đại

Luật Di sản văn hóa (sửa đổi) năm 2024 đã chính thức đi vào đời sống với nhiều điểm mới, thể hiện rõ tính ưu việt, mở ra những kỳ vọng đối với công tác bảo tồn và phát huy di sản văn hóa một cách hiệu quả trong kỷ nguyên mới.

Bản sắc và hội nhập

Bản sắc và hội nhập

Lào Cai và Yên Bái - hai vùng đất ở thượng nguồn sông Hồng, chung một mái nhà dưới dãy Hoàng Liên Sơn hùng vĩ, đã chính thức hợp nhất thành tỉnh Lào Cai mới theo Nghị quyết 202/2025/QH15 ngày 12/6/2025 của Quốc hội khóa XV. Tỉnh Lào Cai mới không chỉ mở rộng về không gian địa lý, tăng quy mô dân số mà còn là điểm hội tụ tinh hoa văn hóa của vùng Tây Bắc, mở ra nhiều cơ hội hội nhập và phát triển từ việc phát huy giá trị các di sản văn hóa, vững bước vào kỷ nguyên mới.

Viết giữa gian bếp nhỏ

Viết giữa gian bếp nhỏ

Góc làm việc của bà không phải phòng riêng, chỉ là chiếc bàn bên căn bếp nhỏ. Trên giá sách kế bên là những cuốn sách, tài liệu cũ quý giá, những thứ mà bà đã dành nhiều năm để sưu tầm, nghiên cứu. Đó là ấn tượng đầu tiên khi tôi có mặt tại nhà bà Trần Thị Minh, hội viên Hội Văn học - Nghệ thuật cũng là hội viên Hội Nhà báo tỉnh.

Rơm vàng kể chuyện tái sinh

Rơm vàng kể chuyện tái sinh

Ngày hè, nắng như rót mật xuống những thửa ruộng ở thung lũng Nghĩa Đô, cũng là lúc những sợi rơm vàng óng phơi mình trên bãi đất sau mùa gặt. Ở Nghĩa Đô, rơm không còn là phế phẩm nông nghiệp chỉ dùng để đun nấu hay lót chuồng trại chăn nuôi gia súc. Rơm đang “sống lại” trong những đôi tay tài hoa của phụ nữ bản người Tày, bản người Dao bên bếp lửa, dưới mái nhà sàn; hay góc sân nhỏ của những ngày nông nhàn sau mùa gặt, trong những câu chuyện đời thường đẹp như thơ…

Tìm ra 'Vua tiếng Việt' mới

Tìm ra 'Vua tiếng Việt' mới

Chương trình "Vua tiếng Việt" tìm ra chủ nhân mới nhất của ngai vàng và giải thưởng lớn nhất trị giá hơn 300 triệu đồng. Chủ nhân ngai vàng giành chiến thắng trong phần thi về chủ đề Xe.

Người Xá Phó giữ gìn bản sắc văn hóa

Người Xá Phó giữ gìn bản sắc văn hóa

Trong những ngày cuối tuần yên ả, Nhà văn hóa đa năng xã Sơn Thủy cũ (nay là xã Văn Bàn) rộn rã tiếng cười, lời ca, điệu múa. Ở đó, anh Lý Văn Tư cùng các thành viên Câu lạc bộ dân gian dân tộc Xá Phó say sưa tập luyện.

Hành trình rạng rỡ Hoa hậu Việt Nam 2024

Hành trình rạng rỡ Hoa hậu Việt Nam 2024

Từ sân khấu nổi lần đầu tiên trên sông Hương, chuỗi truyền hình thực tế đầu tiên, đến loạt danh hiệu đại sứ mới, Hoa hậu Việt Nam 2024 đã tạo nên một hành trình đậm tính thời đại. Bên cạnh mục tiêu tôn vinh nhan sắc, cuộc thi còn góp phần định nghĩa lại vai trò của hoa hậu trong xã hội hôm nay.

Lễ Tủ Cải của người Dao đầu bằng ở Tam Đường: Dấu mốc trưởng thành và bản sắc văn hóa

Lễ Tủ Cải của người Dao đầu bằng ở Tam Đường: Dấu mốc trưởng thành và bản sắc văn hóa

Trong đời sống cộng đồng người Dao đầu bằng tại Tam Đường, tỉnh Lai Châu, lễ Tủ Cải là nghi lễ đánh dấu bước trưởng thành của người con trai. Người Dao nơi đây quan niệm rằng, để được cộng đồng công nhận và sau này khi mất đi có thể trở về với tổ tiên, mỗi người con trai nhất định phải trải qua nghi lễ này.

fb yt zl tw