Nghệ nhân Ngô Văn Đảm: Người giữ nhịp cho Xẩm

Hát Xẩm là nghệ thuật dân gian đặc sắc gắn bó lâu đời với người Việt. Trong xã hội hiện đại ngày nay, rất ít người có sở thích hay đam mê với bộ môn này. Tuy vậy, vẫn có những người ngày đêm giữ nhịp cho xẩm, tỏa “hồn” cho nét truyền thống cần được bảo tồn của dân tộc.

Dưới cái nắng yếu ớt của buổi chiều tà, chúng tôi đặt chân đến đình Quan Nhân, (Thanh Xuân, Hà Nội). Dừng xe hỏi thăm NNƯT Ngô Văn Đảm, đứng cạnh cổng đình, một người đàn ông nói vọng ra: “Các cháu tìm cụ Đảm hát Xẩm phải không? Hôm nay cụ đang sinh hoạt văn nghệ cùng mọi người trong đình đấy. Các cháu đi vào đây, chú chỉ cho.” 

Đi sâu bên trong đình, nghe vọng ra tiếng đàn, tiếng hát đầy tha thiết, bình yên mà lắng đọng giữa lòng Hà Nội - nơi phố thị phồn hoa này. Hiện ra trước mắt chúng tôi là khung cảnh người đàn, người hát, người gõ phách, kéo nhị, tất cả phối hợp với nhau thật nhịp nhàng ăn ý.

Nghệ nhân Ngô Văn Đảm: Người giữ nhịp cho Xẩm ảnh 1

Chân dung Nghệ nhân ưu tú Ngô Văn Đảm.

Cả đời gắn bó với Xẩm

Cụ Đảm sinh ra tại mảnh đất chèo huyện Kiến Xương, quê lúa Thái Bình. Gặp cụ, tôi thật bất ngờ, ở tuổi 93, cụ vẫn giữ được một giọng hát trong và sáng. Đôi tay liên tục gõ phách, kéo đàn, hát cho chúng tôi nghe các làn điệu của Xẩm.

Ngay từ khi lên 6 tuổi, cụ đã được tiếp xúc với Xẩm - thứ mà có lẽ chính cụ cũng không ngờ tới lại theo cụ suốt cả đời người. Cụ kể đã cùng bà ngoại đi bán thuốc nam ở khắp nơi, ngày ấy phương tiện đi lại còn khó khăn, phải đi qua đò dọc, đò ngang. Chính những nơi ấy đã giúp cụ gặp được nhiều người hát Xẩm, hình thành một tình yêu với Xẩm từ lúc nào không hay. “Người hát Xẩm họ nằm ở những cái đò dọc, đò ngang đấy và hát nên tôi cũng hát theo, còn chép được cả lời vì tôi biết chữ nho nữa” - cụ Đảm hào hứng kể lại.   

Lên 8, lên 9, cụ đã có thể gõ trống một cách thành thục. Cứ như vậy, cụ tự mày mò học, tích lũy, ghi lại những kiến thức về Xẩm. Cụ chậm rãi kể cho chúng tôi nghe về Xẩm một cách mạch lạc, đủ thấy cụ còn minh mẫn nhường nào. “Hát Xẩm là người mù đi hát rong để kiếm kế sinh nhai, nhưng những người đi hát rong thì chưa chắc đã là người mù.”  

Nghệ nhân Ngô Văn Đảm: Người giữ nhịp cho Xẩm ảnh 2

Cụ Đảm say sưa đàn hát những giai điệu của Xẩm.

Có lẽ đối với cụ, Xẩm đã đi sâu vào trong tiềm thức, trở thành một thứ gắn bó mật thiết, chỉ có vậy nên cụ mới có thể giảng giải cho chúng tôi một cách chi tiết, tường tận về nguồn gốc của loại hình nghệ thuật này. Ngoài ra, cụ còn say mê cả hát chèo, ca trù, chầu văn, đối đáp quan họ. Đủ để thấy tình yêu của cụ dành cho âm nhạc truyền thống Việt Nam lớn tới chừng nào.

Cụ hào hứng lục trong tủ ra những tờ báo vẫn còn mới, “khoe” với chúng tôi một cách đầy tự hào rằng cụ đã viết thơ về Xẩm và được đăng báo. “Sau khi bài báo của cụ được đăng, mấy hội hát Xẩm ở Thái Bình, Hải Phòng đều gọi điện cảm ơn. Các cô chú ấy thích lắm” - gương mặt cụ lộ rõ vẻ mãn nguyện, hạnh phúc. Tuy đã ở cái tuổi “xưa nay hiếm”, cụ vẫn chẳng cần dùng kính lão, ấy vậy mà đôi mắt vẫn tinh anh lật từng trang báo. Cụ chậm rãi đọc trọn vẹn những câu thơ về Xẩm: “Hiên ngang một gậy chống trời/Dọc ngang quét đất chiếu ngồi nửa manh” (bài thơ do chính cụ Đảm sáng tác).

Vừa nghe giới thiệu về Xẩm, vừa lân la hỏi chuyện, chúng tôi thắc mắc “bí quyết” nào ở tuổi 93, cụ vẫn mắt sáng, chân khỏe, trí tuệ minh mẫn, giọng hát vẫn trong và sáng như vậy? Cụ chỉ cười bảo và nói rằng mình chăm tập thể dục, ăn ngủ điều độ, đặc biệt là chăm hát Xẩm.

Người giữ nhịp cho Xẩm

Suốt hơn 80 năm biểu diễn và nghiên cứu , NNƯT Ngô Văn Đảm đã truyền lửa cho biết bao thế hệ học viên tại Trung tâm Phát triển nghệ thuật âm nhạc Việt Nam (thuộc Hội Nhạc sĩ Việt Nam), nơi cụ đang giữ cương vị Trưởng ban Nghiên cứu.

Nghệ nhân Ngô Văn Đảm: Người giữ nhịp cho Xẩm ảnh 3

Cụ Đảm dạy học viên hát Xẩm.

Hàng tuần, cụ lên lớp 2 buổi để dạy cho học viên ở trung tâm. Mỗi năm cụ đào tạo được khoảng 3 đến 4 học viên ở trình độ thạc sĩ, cụ nói nhiều khi các lớp học ở trong Ninh Bình, Huế, họ bắt xe ra tận đây để được nghe cụ giảng dạy. Ngoài việc dạy học ở trung tâm, cụ còn mở các lớp học miễn phí khác, cụ bảo “Học sinh nhiều đứa nó nghèo lắm, với lại cụ cũng muốn truyền lại tình yêu Xẩm của mình cho những ai thật sự đam mê và yêu thích nó”.

Tâm sự với chúng tôi, cô Lê Thị Hà Thuận, học viên của lớp hát Xẩm cho biết: “Vì yêu thích Xẩm nên bọn cô đến Đình để theo học. Mỗi tháng cụ Đảm đến dạy các cô 2 lần, cụ dạy miễn phí, không lấy một đồng nào hết, nhiệt tình lắm!”

Khi được hỏi sẽ tiếp tục theo đuổi niềm đam mê với nghệ thuật hát Xẩm tới chừng nào, cụ Đảm chỉ khẽ mỉm cười mà nói rằng mình sẽ theo Xẩm tới chừng nào không đi được nữa thì thôi./.

vov.vn

Có thể bạn quan tâm

Tin cùng chuyên mục

Tôi gặp phóng viên Tráng Thị Chủ

Tôi gặp phóng viên Tráng Thị Chủ

Là sinh viên năm thứ 3, giống như hầu hết bạn trẻ thế hệ gen z, ngoài việc học, tôi thường chủ động tìm kiếm những thứ mình quan tâm, như: “anh trai vượt ngàn chông gai ”, “ca sĩ - Soobin Hoàng Sơn”, “việc làm thêm”, “trí tuệ nhân tạo” và đặc biệt không thể thiếu từ khóa “du lịch”.

Lỗ hổng văn hóa kinh doanh

Lỗ hổng văn hóa kinh doanh

Thời gian gần đây, cơ quan chức năng liên tục phát hiện và xử lý nhiều vụ việc sản xuất, kinh doanh hàng giả, hàng kém chất lượng. Chạy theo lợi nhuận, không ít người đã bất chấp tất cả, cho thấy bên cạnh lỗ hổng trong ý thức chấp hành pháp luật, còn là biểu hiện đáng báo động về sự thiếu hụt văn hóa trong kinh doanh…

Ấn tượng đêm giao lưu văn nghệ tại Hội chợ Du lịch quốc tế Lào Cai 2025

Ấn tượng đêm giao lưu văn nghệ tại Hội chợ Du lịch quốc tế Lào Cai 2025

Tối 06/6, tại sân khấu chính khu vực Quảng trường Đinh Lễ (thành phố Lào Cai), chương trình giao lưu văn hóa - văn nghệ giữa Đoàn Nghệ thuật tỉnh Lào Cai và Đội văn nghệ quần chúng thị xã Sa Pa đã diễn ra tưng bừng, hấp dẫn, thu hút đông đảo khán giả. Đây là một trong những hoạt động điểm nhấn trong khuôn khổ Hội chợ Du lịch quốc tế Lào Cai 2025.

[ẢNH] Đồng bào các dân tộc vùng cao Bát Xát giữ nghề đan lát

[ẢNH] Đồng bào các dân tộc vùng cao Bát Xát giữ nghề đan lát

Huyện Bát Xát có 23 nhóm, ngành dân tộc với bản sắc văn hóa phong phú. Trải qua nhiều thế hệ, các dân tộc trên vùng cao Bát Xát đã sáng tạo và lưu giữ nhiều nghề thủ công truyền thống, trong đó có nghề đan lát. Từ đôi bàn tay khéo léo và sự chăm chỉ, cần mẫn, các nghệ nhân ở thôn, bản đã sáng tạo nhiều sản phẩm thủ công đan lát phục vụ đời sống hằng ngày và nhu cầu của cộng đồng.

Ngôi nhà di sản của những người làm báo

Ngôi nhà di sản của những người làm báo

Có thể ví Bảo tàng Báo chí Việt Nam là “ngôi nhà di sản” của những người làm báo Việt Nam. Ở đó, không chỉ là nơi lưu giữ hàng chục nghìn hiện vật quý giá, mà còn là không gian sống động để mỗi khách tham quan khám phá và hiểu rõ hơn về sự hy sinh và đóng góp của những người làm báo trong sự nghiệp đấu tranh giành độc lập dân tộc.

Khi xuất bản đồng hành với du lịch

Khi xuất bản đồng hành với du lịch

“Chúng tôi đã làm việc với Tổng cục Du lịch để được sử dụng logo Du lịch Việt Nam và câu slogan “Việt Nam - Vẻ đẹp bất tận” trên bìa mỗi cuốn sách. Chúng tôi mong muốn đóng góp một phần của mình trong lĩnh vực xuất bản để giới thiệu, quảng bá, góp phần xúc tiến du lịch Việt Nam”, ông Nguyễn Thái Bình, Phó Giám đốc Nhà xuất bản (NXB) Chính trị quốc gia Sự thật, chia sẻ.

Khai mạc triển lãm và ra mắt sách 'Đoàn Văn công Giải phóng R - Một dấu ấn lịch sử'

Khai mạc triển lãm và ra mắt sách 'Đoàn Văn công Giải phóng R - Một dấu ấn lịch sử'

Sáng 5/6, tại Bảo tàng Hồ Chí Minh Chi nhánh TP Hồ Chí Minh, Sở Văn hóa và Thể thao TP Hồ Chí Minh đã tổ chức lễ ra mắt sách “Đoàn Văn công Giải phóng R - Một dấu ấn lịch sử”. Đây là một trong những hoạt động tiêu biểu nằm trong chuỗi sự kiện “Những ngày văn học, nghệ thuật TP Hồ Chí Minh” hướng tới tổng kết 50 năm nền văn học - nghệ thuật Thành phố sau ngày thống nhất đất nước (30/4/1975 - 30/4/2025).

Bia trấn ải Pha Long - biểu tượng của lòng yêu nước

Bia trấn ải Pha Long - biểu tượng của lòng yêu nước

Bia trấn ải Pha Long - không chỉ là biểu tượng khẳng định chủ quyền quốc gia, mà còn là nơi tưởng niệm những người lính đã anh dũng hy sinh trong cuộc chiến đấu bảo vệ biên giới phía Bắc của Tổ quốc. Nơi đây hằng năm thu hút nhiều người đến tham quan, tìm hiểu.

Giữ nghề nơi bản nhỏ

Giữ nghề nơi bản nhỏ

Sinh ra và lớn lên trong cái nôi văn hóa Tày, bà Nguyễn Thị San, ở bản Nà Khương là một trong số ít người ở xã Nghĩa Đô, huyện Bảo Yên còn am hiểu và gìn giữ bản sắc văn hóa truyền thống của dân tộc. Bà đã và đang nỗ lực truyền dạy lại cho lớp trẻ, vừa để giữ gìn văn hóa truyền thống, vừa phục vụ phát triển du lịch cộng đồng.

Bác Hồ trong trái tim các nhạc sĩ Lào Cai

Bác Hồ trong trái tim các nhạc sĩ Lào Cai

Trong dòng chảy của âm nhạc cách mạng Việt Nam, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn là hình tượng thiêng liêng, nguồn cảm hứng bất tận cho các thế hệ nhạc sĩ. Với trái tim chân thành và lòng kính yêu vô hạn, các nhạc sĩ Lào Cai đã viết những ca khúc giàu cảm xúc và chan chứa tình cảm về Bác kính yêu. Những ca khúc đó không chỉ thể hiện lòng biết ơn và kính trọng, mà còn góp phần lan tỏa hình ảnh Bác Hồ đến với các thế hệ hôm nay và mai sau.

fb yt zl tw