Không chỉ là một công trình khoa học đồ sộ, cuốn sách còn chạm đến cảm xúc người đọc bằng cách khơi dậy tình yêu quê hương từ những địa danh rất đỗi quen thuộc. Mỗi trang sách là một hành trình trở về cội nguồn, nơi từng tên gọi gắn liền với bao lớp người khai phá, dựng xây và gắn bó với mảnh đất Bình Dương hiền hòa, nghĩa tình.
Ở Bình Dương có hàng ngàn địa danh, từ những cái tên mộc mạc như gò, bưng, truông, rạch, đến các địa danh mang đậm dấu ấn lịch sử - văn hóa của từng thời kỳ. Những cái tên ấy không chỉ là định danh không gian, mà còn mang trong mình cả một phần “hồn đất, hồn người”.
Nhằm lưu giữ, hệ thống và tái hiện những giá trị đó một cách đầy đủ, nhóm các nhà nghiên cứu do Tiến sĩ Huỳnh Ngọc Đáng, Chủ tịch Hội Khoa học Lịch sử tỉnh Bình Dương chủ biên đã miệt mài sưu tầm, khảo sát và cho ra đời công trình đáng tự hào: cuốn sách “Địa danh ở Bình Dương”.
Đây là kết quả của gần 3 năm nghiên cứu trong khuôn khổ đề tài khoa học cấp tỉnh “Nghiên cứu địa danh trên địa bàn tỉnh Bình Dương”, được Hội Khoa học Lịch sử tỉnh chủ trì thực hiện. Cuốn sách do Nhà xuất bản Công an Nhân dân ấn hành, không chỉ mang giá trị học thuật cao mà còn là chiếc cầu nối giữa thế hệ hôm nay với ký ức của vùng đất từng được mệnh danh là “đất lành chim đậu”.
Với độ dày hơn 2.280 trang, cuốn sách chứa đựng 3.448 mục từ, 4.163 tiểu loại địa danh được sắp xếp khoa học theo từng đơn vị hành chính cấp xã trên toàn địa bàn tỉnh. Từ Bàu Bàng, Dầu Tiếng đến Thuận An, Dĩ An…, mỗi địa danh không đơn thuần là tọa độ địa lý mà là biểu tượng văn hóa, là một phần của dòng chảy lịch sử đang sống động trong lòng người Bình Dương hôm nay.
Điểm đặc sắc của cuốn sách còn nằm ở cách phân loại và lý giải địa danh rất bài bản và phong phú. Các tên gọi được phân chia theo ngữ nguyên: thuần Việt, Hán - Việt, ngôn ngữ dân tộc thiểu số và ngoại lai. Đồng thời, sách cũng phân định rõ địa danh chỉ vùng, địa hình, công trình xây dựng, đơn vị hành chính... Từ đó, một bức tranh sinh động về sự hình thành và phát triển của Bình Dương hiện lên không khô cứng như tư liệu mà giàu cảm xúc như một câu chuyện được kể lại bằng trái tim của người trong cuộc.
“Địa danh ở Bình Dương” không chỉ là tài liệu quý dành cho giới nghiên cứu mà còn là cuốn sách mà bất kỳ người con Bình Dương nào cũng nên đọc qua một lần. Nó giúp chúng ta hiểu rằng, mỗi tên gọi dù là một bưng sâu hay một con rạch nhỏ đều là chứng tích của lịch sử, là sợi chỉ vô hình gắn kết quá khứ với hiện tại.
Trong thời đại số hóa, khi mọi thứ có thể thay đổi chóng mặt thì một cuốn sách như “Địa danh ở Bình Dương” càng trở nên đáng quý. Nó không chỉ lưu giữ những điều đã qua mà còn thắp lên ánh sáng nhận thức rằng quê hương không chỉ là nơi ta đang sống mà còn là mảnh đất được gọi tên bằng cả tình yêu và niềm tự hào.
