LCĐT - Nhân kỷ niệm 47 năm Ngày Giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước (30/4/1975 - 30/4/2022) và 50 năm giải phóng tỉnh Quảng Trị (1972 - 2022), Đoàn Cựu chiến binh Hội Truyền thống Trường Sơn - Đường Hồ Chí Minh tỉnh Lào Cai tổ chức chuyến đi thăm lại chiến trường xưa.
 |
| Cựu chiến binh Lê Xuân Chinh (thứ 2 từ trái sang) và nhà báo Đoàn Công Tính (thứ 3 từ trái sang) tại Điện Biên năm 2003. |
Đoàn đi có hơn chục người, hầu hết là anh em đã quen biết nhau từ khi còn ở Trường Sơn và cũng có người quen biết nhau trong hoạt động công tác hội, duy có một người mà nhiều anh em chưa được gặp. Để mọi người làm quen với nhau, Trưởng đoàn Phạm Văn Chiến giới thiệu: Đây là đồng chí Lê Xuân Chinh, người có mặt trong bức ảnh “Nụ cười chiến thắng” do nhà báo Đoàn Công Tính, phóng viên Báo Quân đội Nhân dân chụp tháng 8/1972 tại Thành cổ Quảng Trị.
Nghe giới thiệu như vậy, mọi người ai cũng tỏ ra rất vui mừng vì được “mục sở thị” người có nụ cười chiến thắng trong chiến đấu gian khổ, ác liệt nơi Thành cổ Quảng Trị cách đây 50 năm. Riêng với tôi thì đây là dịp hiếm có để có thể tâm sự với Chinh đôi điều và thực sự tôi có được chuyến đi may mắn.
Trên xe, rất nhiều câu chuyện được kể từ những năm tháng gian khổ ác liệt ở Trường Sơn, ở các mặt trận, chuyện về với đời thường và cả những chuyện tiếu lâm thời hiện đại, làm cho tiếng cười hòa lẫn tiếng bánh xe quay thêm rộn ràng. Tôi để ý thấy đôi lần có anh em muốn Chinh kể về bức ảnh “Nụ cười chiến thắng” nơi bom đạn ác liệt trong chiến dịch 81 ngày đêm trên Thành cổ Quảng Trị, nhưng Chinh chỉ khiêm tốn trả lời: Anh em biết cả rồi, tôi cũng như nhiều anh em khác, có gì đâu mà kể!
Khi vào đến Thành cổ Quảng Trị, tôi thấy nhiều nhân viên ở đây đón Chinh như đón người thân đi xa mới về. Chinh và họ không có khoảng cách. Tôi tìm hiểu sự việc thì được một cô hướng dẫn viên kể cho nghe: Chú Chinh và nhà báo Đoàn Công Tính đã được chương trình “Người đương thời” của VTV3 - Đài Truyền hình Việt Nam mời về thăm thành cổ vào tháng 6/2003. Cũng trong năm 2003, đạo diễn Trần Minh Đại đã xây dựng bộ phim “Nụ cười thành cổ” mà nhân vật chính là chú Chinh. Bộ phim đã được phát trên kênh VTV1 - Đài Truyền hình Việt Nam. Ngoài ra, còn nhiều tờ báo, nhiều nhà làm phim mời chú Chinh về với thành cổ nên anh chị em ở đây ai cũng biết và thân quen với chú Chinh…
Tôi cùng mấy anh em đi thăm Bảo tàng Thành cổ. Bảo vật đầu tiên chúng tôi nhìn thấy là bức ảnh “Nụ cười chiến thắng”, ngày ấy Lê Xuân Chinh mới 18 tuổi. Còn hôm nay anh đã ở tuổi ngót nghét 70 nhưng nhìn ảnh và người vẫn nhận ra được người có nụ cười tươi nhất là Lê Xuân Chinh.
Trong chuyến đi ấy, chúng tôi thăm lại nhiều địa chỉ đỏ như Làng Vây, Khe Sanh, Nghĩa trang Đường 9, Nghĩa trang Trường Sơn… Ở nghĩa trang nào cũng thấy Chinh quan sát từng ngôi mộ. Chắc rằng trong hàng vạn liệt sỹ an nghỉ tại các nghĩa trang, có những đồng đội của Chinh mà những lần đến trước Chinh chưa tìm thấy mộ phần.
 |
| Lê Xuân Chinh (người ngồi đầu) trong tấm ảnh “Nụ cười chiến thắng”. ảnh: Tư liệu |
Trên đường trở về, Lê Xuân Chinh kể cho tôi nghe về cuộc đời của mình. Chinh sinh năm 1954 tại thôn Phương Long, xã Thái Phương, huyện Hưng Hà, tỉnh Thái Bình. Chinh nhập ngũ tháng 4/1971, được biên chế vào đơn vị thông tin, sau một thời gian huấn luyện được bổ sung vào E48, F320B tham gia chiến đấu tại mặt trận Quảng Trị. Tháng 8/1972, Chinh nhận lệnh dẫn đường đưa nhà báo Đoàn Công Tính vượt sông Thạch Hãn vào mặt trận thành cổ. Đường đi vô cùng gian nan bởi thủy lôi, bom, đạn, khói lửa mù mịt, Chinh không khỏi lo lắng. Nỗi lo lớn nhất của Chinh là làm sao bảo vệ và đưa được nhà báo Đoàn Công Tính vào đến mặt trận an toàn.
Khi vào đến mặt trận, gặp một số chiến sỹ đang sửa lại hào chiến đấu sau những loạt pháo trước đó vài phút, mùi khói và thuốc pháo cháy còn khét lẹt, nhà báo Đoàn Công Tính động viên anh em dừng tay và cùng cười trong giây lát để nhà báo chụp một kiểu ảnh, trong đó có cả Lê Xuân Chinh. Chụp ảnh xong, các chiến sỹ tiếp tục chiến đấu trong mưa bom, bão đạn. Bức ảnh chụp có 5 chiến sỹ và được đặt tên là “Nụ cười chiến thắng” đã đăng trên báo Quân đội Nhân dân sau đó ít ngày (Chinh nghe kể lại). Trong số 5 chiến sỹ ấy hiện nay còn Chinh và đồng chí Thông đang sinh sống ở quê Hưng Yên. Nhiệm vụ được giao Chinh đã hoàn thành, tạm biệt nhà báo Đoàn Công Tính, Chinh lại trở về với nhiệm vụ của một chiến sỹ thông tin tiếp tục chiến đấu nơi thành cổ.
Trong chiến trận, chẳng ai nói trước được điều gì, cũng như Chinh cùng các đồng đội vượt qua gian khổ để hoàn thành nhiệm vụ thì ngày 5/9/1972, Chinh bị thương và được đưa ra vùng Lệ Thủy (Quảng Bình) điều trị. Sau một thời gian, vết thương đã lành, Chinh lại trở về đơn vị tiếp tục làm nhiệm vụ. Nhưng do sức khỏe của Chinh sa sút nên cuối năm 1974, Chinh ra quân, trở về quê hương. Năm 1980, Chinh cùng gia đình lên tỉnh Điện Biên xây dựng quê mới - tại xã Thanh Yên, huyện Điện Biên.
Ở quê mới, Chinh luôn phát huy bản chất Bộ đội Cụ Hồ và nụ cười chiến thắng nơi Thành cổ Quảng Trị năm xưa, dù khó khăn, thiếu thốn đến mấy, Chinh vẫn luôn nở nụ cười - “Nụ cười chiến thắng”.
Tháng 4 năm 2022
