Theo The Economist, Ernest Hemingway là tiểu thuyết gia Mỹ được nhắc đến nhiều nhất trong kho dữ liệu Google Books, đồng thời có lượng truy cập Wikipedia vượt trội so với các cây bút cùng thời như F. Scott Fitzgerald hay John Steinbeck.
Tờ The Economist vừa có bài viết lý giải tường tận lý do vì sao Ernest Hemingway vẫn là nhà văn Mỹ nổi tiếng nhất thế kỷ 20?
Văn phong khác biệt, ảnh hưởng 'vượt thời gian'
Đầu những năm 1920, Ernest Hemingway là một nhà báo chưa có tên tuổi ở châu Âu, sống đời lang bạt và dính vào không ít cuộc "phiêu lưu" với rượu.
Mọi thứ dần thay đổi từ năm 1925 khi ông cho ra mắt tập truyện ngắn đầu tiên In Our Time (Trong thời đại của chúng ta) và bắt tay viết tiểu thuyết The Sun Also Rises (Mặt trời vẫn mọc).
Xuất bản vào tháng 10-1926, Mặt trời vẫn mọc miêu tả chân thực những nỗi đau và mất mát kinh hoàng trong chiến tranh.
Quyển sách khắc họa thành công chân dung của những con người mà Ernest gọi là "thế hệ mất mát".
Đó là những kẻ còn sót lại sau cuộc chiến, trơ trọi, lạc lõng, sống không mục đích và phó mặc cho số phận.
Tác phẩm này nhanh chóng trở thành biểu tượng của văn chương châu Âu thời hậu Thế chiến I, đưa Ernest từ cái tên vô danh trở thành hiện tượng.
Theo The Economist, lý do đầu tiên khiến văn chương của Ernest trở nên nổi tiếng và bất tử là bởi ông đã định hình một lối viết hoàn toàn khác biệt. Những câu văn ngắn, không hoa mỹ, nhưng có sức nặng về mặt cảm xúc đã khiến văn ông sắc bén như lưỡi dao cạo.
Như Ernest Hemingway từng chia sẻ: "Nếu một nhà văn hiểu biết đủ về những gì mình đang viết, anh ta có thể lược bỏ những chi tiết thừa. Nếu câu văn đủ chân thực, người đọc sẽ có cảm nhận về những điều không được nói ra mạnh mẽ như thể chính tác giả đã trực tiếp nói ra chúng".
Phong cách viết này về sau được Ernest gọi là "nguyên lý tảng băng trôi", thể hiện sự tối giản để phần ngầm ẩn chứa mới là thứ gây ám ảnh. Văn phong gãy gọn của ông đã có ảnh hưởng sâu rộng đến nhiều nhà văn nổi tiếng như: Norman Mailer, Cormac McCarthy, Raymond Carver và cả giới báo chí hiện đại. Cây bút Joan Didion, với văn phong tiết chế, từng được ví như "Hemingway tỉnh rượu".
Một đời sống như tiểu thuyết
Các nhân vật của Ernest cũng để lại nhiều dấu ấn. Họ là hiện thân của lòng dũng cảm, mà ông gọi là "grace under pressure", sự điềm tĩnh trong nghịch cảnh.
Từ trung úy Frederic Henry trong A Farewell to Arms (Giã từ vũ khí), lão ngư Santiago trong The Old Man and the Sea (Ông già và biển cả) hay Francis Macomber trong The Short Happy Life of Francis Macomber (Cuộc đời ngắn ngủi hạnh phúc), tất cả đều bước qua nỗi sợ với một vẻ đẹp bi tráng.
Tổng thống Mỹ John F. Kennedy từng xin phép Ernest sử dụng định nghĩa "grace under pressure" trong cuốn Profiles in Courage, tác phẩm đoạt Pulitzer năm 1957.
Cựu thượng nghị sĩ John McCain yêu thích For Whom the Bell Tolls (Chuông nguyện hồn ai) đến mức trích dẫn nó trong cuốn sách cuối đời: "Thế giới này là một nơi tốt đẹp và đáng để chiến đấu vì nó và tôi rất tiếc khi phải rời xa".
Và lý do cuối cùng, có lẽ là quan trọng nhất để định hình nên một nhà văn Ernest Hemingway tên tuổi trong thế kỷ 20 là cuộc đời ông đã trở thành huyền thoại, theo The Economist.
Ông từng kết hôn bốn lần, uống rượu như nước, thách thức tử thần trong cả hai cuộc thế chiến, chạy cùng đàn bò tót ở Tây Ban Nha và sống sót sau một vụ tai nạn máy bay ở châu Phi. Nhưng sau vẻ ngoài ngạo nghễ ấy là một tâm hồn dễ tổn thương, mong manh, thậm chí còn mắc chứng trầm cảm.
Ernest là một trong bảy thành viên của gia đình từng tự sát. Chính điều này khiến cuộc đời ông trở thành đề tài bất tận cho sách tiểu sử, phim tài liệu, như loạt phim dài 6 tiếng của Ken Burns phát sóng năm 2021.
Còn mãi hay sẽ lụi tàn?
Tuy có tầm ảnh hưởng lớn nhưng không ít ý kiến cho rằng văn của Ernest đang dần lỗi thời. So với F. Scott Fitzgerald hay John Steinbeck cùng thời, sách của ông ít được chuyển thể thành phim hơn và cũng không nhận được nhiều đánh giá cao trên Goodreads.
Theo The Economist, một số nhân vật trong tác phẩm của ông có giọng văn mang hơi hướng phân biệt giới tính hoặc chủng tộc đang dần trở nên không phù hợp với xã hội hiện đại.
Nếu vậy, ông có thể sẽ giống như Lord Byron và Oscar Wilde, không còn quá nhiều người đọc say mê nhưng vẫn luôn được nhắc đến như một biểu tượng.
Và như ông từng viết trong Chuông nguyện hồn ai: "Không ai là một hòn đảo hoàn toàn; mỗi người là một phần của lục địa, đại dương". Dù mang vẻ cô độc, Ernest vẫn luôn kết nối với thời đại bằng những câu văn ngắn ngủi mà vang xa.
