LCĐT - Phụ nữ Mông xanh ở bản vùng cao Tu Thượng, xã Nậm Xé (huyện Văn Bàn) đã nhận thức được giá trị kinh tế của cây sặt nếu biết trồng, chăm sóc theo chuỗi giá trị.
Trực tiếp tham gia dự án trồng cây sặt lấy măng, chị Lý Thị Sai (thôn Tu Thượng) chia sẻ: Ngày trước, mình và nhiều gia đình trong bản cũng trồng cây sặt lấy măng để ăn và một phần bán xuống chợ huyện, nhưng thu nhập không đáng kể bởi phụ thuộc vào thương lái. Từ khi tham gia dự án, được tập huấn và nâng cao hiểu biết về giá trị của việc trồng cây sặt lấy măng, mình cùng gia đình mở rộng diện tích trồng và thực hiện đúng quy trình kỹ thuật do cán bộ dự án hướng dẫn.
Chị Triệu Thị Náy, người dân tộc Dao đỏ ở thôn Nà Đoong, xã Nậm Xây (huyện Văn Bàn) tâm sự: Tôi cùng chồng tham gia dự án, ngoài việc biết trồng cây sặt lấy măng theo hướng tiêu chuẩn, tôi còn biết tự hạch toán để phát triển kinh tế gia đình, tham gia tổ nhóm sản xuất, tiếp cận các kiến thức về bình đẳng giới. Nhiều phụ nữ có chồng cùng tham gia như tôi cũng rất phấn khởi bởi ngoài lợi ích kinh tế còn được chồng chia sẻ công việc…
 |
| Dự án góp phần tạo bình đẳng giới trong cộng đồng người Mông xanh ở Nậm Xé. |
Đó là kết quả bước đầu triển khai Dự án “Xây dựng vùng nguyên liệu măng sặt gắn với chuỗi giá trị của Công ty Cổ phần Nông lâm sản Kim Bôi nhằm cải thiện vị thế kinh tế cho phụ nữ huyện Văn Bàn” được thực hiện tại 2 xã Nậm Xây và Nậm Xé. Măng của cây sặt là đặc sản của huyện Văn Bàn, được phân bố chủ yếu ở các xã phía thượng huyện, trong đó có 2 xã Nậm Xây và Nậm Xé.
Dự án nhằm hỗ trợ nông dân, chủ yếu là người dân tộc thiểu số của 2 xã trên cải tạo diện tích cây sặt hiện có và trồng mới; hỗ trợ người dân kết nối với doanh nghiệp, giúp sản xuất măng sặt bền vững, nâng cao thu nhập, góp phần giảm tác động của người dân vào Khu Bảo tồn thiên nhiên Hoàng Liên - Văn Bàn. Nậm Xây và Nậm Xé là 2 xã đặc biệt khó khăn với hơn 42% hộ nghèo, hơn 90% là đồng bào dân tộc thiểu số (Mông, Dao, Tày…) thuộc vùng đệm của Khu Bảo tồn thiên nhiên Hoàng Liên - Văn Bàn, chủ yếu nhận khoán bảo vệ rừng cho khu bảo tồn, trong đó có canh tác và thu hái măng sặt.
Hằng năm, từ tháng 2 đến tháng 6, người dân các xã tập trung thu hái măng sặt tiêu thụ nội huyện Văn Bàn và huyện giáp ranh Than Uyên (tỉnh Lai Châu). Giá bán khoảng 15 - 20 nghìn đồng/kg, thời điểm đầu mùa có giá bán lên tới 50 nghìn đồng/kg. Với năng suất khoảng 3,5 tấn/ha, bình quân người dân thu nhập khoảng 50 - 70 triệu đồng/ha. Trước đây, người dân chủ yếu thu hái măng sặt bán cho thương lái nên giá trị chưa cao và phụ thuộc thương lái. Trong khi đó, nhu cầu tiêu thụ măng sặt trong và ngoài tỉnh rất lớn; do thiếu thông tin thị trường nên việc sản xuất măng sặt còn nhỏ lẻ; việc trồng và chăm sóc, thu hái chủ yếu theo kinh nghiệm, sau đó bán lại cho các thương lái với giá không ổn định.
Được sự hỗ trợ từ dự án này, Ban Quản lý Khu Bảo tồn thiên nhiên Hoàng Liên - Văn Bàn đã hợp tác với Công ty Cổ phần Nông lâm sản Kim Bôi xây dựng vùng nguyên liệu măng sặt gắn với chuỗi giá trị. Với tư cách là đối tác kỹ thuật, Công ty Cổ phần Nông lâm sản Kim Bôi tổ chức tập huấn kỹ thuật, giám sát chất lượng, đảm nhận khâu vận chuyển, bao tiêu sản phẩm đầu ra.
Ông Phạm Ngọc Oanh, Phó Trưởng Ban Quản lý Khu Bảo tồn thiên nhiên Hoàng Liên - Văn Bàn cho biết: Là đơn vị chính thực hiện điều phối các hoạt động của dự án, chúng tôi đã ký kết biên bản ghi nhớ giữa Công ty Cổ phần Nông lâm sản Kim Bôi và chính quyền địa phương về cung cấp xây dựng vùng nguyên liệu; kiểm tra, xác định vùng đủ điều kiện sản xuất măng sặt hữu cơ. Đến nay, đã thành lập được 11 nhóm nông dân tham gia chuỗi giá trị măng sặt với 330 hộ (660 người, trong đó có 350 phụ nữ) tại 2 xã, có quy chế hoạt động và được tập huấn kỹ năng quản lý nhóm. Thông qua dự án, chúng tôi cũng đã xây dựng được bản đồ quản lý dạng số về cơ sở dữ liệu cây măng sặt; xây dựng và in ấn, cấp phát tài liệu sản xuất măng sặt giống cho người dân tham gia dự án, đồng thời thực hiện chuyển đổi rừng giống cho 20 vườn giống của hộ dân và sản xuất, được cấp chứng chỉ đạt tiêu chuẩn 12 vạn cây sặt giống.
Mặc dù thời gian triển khai chưa nhiều nhưng kết quả đạt được là người dân, đặc biệt là phụ nữ dân tộc thiểu số tại các xã đã biết và mạnh dạn đăng ký tham gia mô hình tổ nhóm cùng hợp tác sản xuất măng sặt chất lượng cao. Nhiều phụ nữ có thêm kiến thức để phát triển kinh tế gia đình, tự tin hơn trong cuộc sống. Bà Triệu Thị Mủi, Phó Chủ tịch Hội Phụ nữ xã Nậm Xé cho biết, mặc dù việc thu hái măng sặt chủ yếu do phụ nữ dân tộc thiểu số thực hiện nhưng việc bán măng sặt hay sử dụng thu nhập từ việc bán măng sặt thường do nam giới quyết định. Tiếng nói và vị thế của phụ nữ về kinh tế trong gia đình và cộng đồng còn hạn chế. Do đó, tham gia dự án, ngoài việc được tập huấn kỹ thuật cải tạo, trồng và chăm sóc măng sặt, phụ nữ dân tộc thiểu số tại 2 xã còn được Hội Phụ nữ huyện tập huấn các hoạt động về bình đẳng giới. Đặc biệt, các thành viên trong gia đình được tập huấn và tuyên truyền về bình đẳng giới, hiểu được vai trò và chia sẻ công việc với phụ nữ…
Cũng theo ông Phạm Ngọc Oanh, trong 2 năm (2020 và 2021), Ban Quản lý Khu Bảo tồn thiên nhiên Hoàng Liên - Văn Bàn sẽ hợp tác với doanh nghiệp tiếp tục nhân rộng trồng và cải tạo diện tích cây sặt tại các xã trong vùng dự án. Theo đó, sẽ nhân trồng khoảng 35 ha với hình thức hỗ trợ vốn đầu vào theo mô hình quỹ quay vòng, đồng thời xây dựng cơ sở chế biến sản phẩm măng sặt công suất 100 tấn măng tươi/năm tại địa bàn huyện.
