LCĐT - Âm nhạc có vai trò rất lớn trong đời sống tinh thần của người Giáy ở Lào Cai. Cùng với những bài hát dân ca, bộ nhạc cụ là yếu tố không thể thiếu, góp phần tạo nên sự khác biệt, đa dạng trong âm nhạc của người Giáy.
Mỗi thôn người Giáy ở các huyện Bát Xát, Mường Khương, Bảo Yên thường có một đội nhạc. Đội nhạc gồm 4 người, mỗi người chơi một loại nhạc cụ khác nhau như kèn, trống, chiêng, chũm chọe, trong đó kèn là nhạc cụ chính, cũng là nhạc cụ khó học nhất. Kèn dài khoảng 50 cm, thân kèn được làm bằng gỗ, một đầu để thổi có lắp miếng kim loại mỏng như lưỡi gà. Đầu kèn còn lại được lắp loa hình phễu để tăng độ âm của kèn. Trên thân kèn có 7 lỗ để người chơi bấm, tạo các nốt nhạc khác nhau. Trong âm nhạc truyền thống của người Giáy ở Trịnh Tường (Bát Xát) có tất cả 36 bài kèn, để học được các bài kèn này, người học cần rèn luyện trong vòng 4 đến 5 năm.
 |
| Buổi tập luyện của đội nhạc ở xã Trịnh Tường (Bát Xát). |
Chiếc trống của người Giáy có tang được làm từ những thanh gỗ ghép lại với nhau tạo thành hình tròn và được cố định bởi đai. Da động vật được phơi khô rồi căng lên miệng trống và được gắn với tang trống bằng những chốt tre. Trống được đặt trên giá gỗ, người đánh dùng dùi làm bằng gỗ, đầu dùi quấn vải để tạo tiếng vang.
Chiêng của người Giáy rất đặc biệt, nhạc cụ này được làm bằng đồng nguyên chất, có đường kính khoảng 40 cm, không lồi ở giữa như chiêng của các dân tộc ở Tây Nguyên. Thành chiêng được khoan 2 lỗ, buộc dây để treo. Chiêng được treo ngay bên cạnh trống, người chơi trống học cả cách chơi chiêng để có thể dùng 2 tay chơi cả 2 loại nhạc cụ.
Chũm chọe là nhạc cụ nhỏ hơn nhiều so với chiêng, mặt sau có chuôi để người chơi cầm, đánh 2 mặt phẳng của chũm chọe vào nhau tạo nên âm thanh.
Khi các gia đình trong thôn có việc cưới hay việc tang, đội nhạc sẽ được mời đến chơi những bài nhạc phù hợp với những lễ nghi để động viên, chia vui hoặc chia buồn cùng gia chủ. Ngày tết hoặc lễ hội, đội nhạc sẽ chơi những bài nhạc nhằm thay lời nguyện ước, thành kính của dân làng đến các vị thần.
Người Giáy còn chơi một loại nhạc cụ nữa, đó là sáo. Sáo của dân tộc này có nhiều loại như sáo lá, sáo lưỡi và sáo ngang. Những chàng trai người Giáy thường dùng tiếng sáo để bày tỏ tình cảm với người con gái mình thích.
Mỗi loại nhạc cụ của người Giáy đều được buộc dây vải đỏ để trang trí và thể hiện sự may mắn. Hiện nay, những bậc cao niên đang tâm huyết, dày công dạy lại những bài nhạc, bài hát, những nghi lễ, phong tục, tập quán truyền thống; trao truyền tình yêu âm nhạc dân gian cho thế hệ trẻ nhằm giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc. Những bộ nhạc cụ truyền thống cũng được người Giáy ở Lào Cai giữ gìn như những báu vật của thôn, bản.
![[Ảnh] Phụ nữ vùng cao giữ nghề truyền thống](https://cdn.baolaocai.vn/images/1a1592eb4028447eefab986d9163d54c0e0f2dc4b0571b368b82ac3b76cd2fdd69bc7e2ed6e20349f1724b0435b3b681a393354503db5b836e4d621109cc4374575d7a3de0782eb822080bd9204e5545813ca6f44c1e05e30b8cd7f0c63862ba6e52b40ddaa17baf7da6c2a78c18c06c/baolaocai-br_tl-z6736017243096-b04b786948087fd3501c57ad38ed27c0.jpg.webp)
