Thôn Nậm Cài, xã Bảo Nhai, tỉnh Lào Cai là nơi sinh sống chủ yếu của đồng bào Mông, Dao; trước đây, hầu hết phụ nữ đều sinh con tại nhà; khi gia đình có người ốm, đồng bào chỉ mời thầy mo, thầy cúng về chữa bệnh chứ hầu như không đến trạm y tế thăm khám.
Là cô đỡ thôn bản đã hơn 10 năm nay, chị Triệu Thị Lai không nhớ nổi đã bao nhiêu lần phải bật dậy, vượt qua đêm tối để đến hỗ trợ các ca sinh tại nhà. Với chuyên môn của mình, chị Lai cũng chỉ có thể cố gắng giúp “mẹ tròn con vuông” chứ chưa thể chăm sóc đầy đủ cho phụ nữ trước, trong và sau sinh.
Theo chị Lai, trước đây, chị em phụ nữ trong thời kỳ mang thai hầu như không đi khám thai bao giờ. Nhiều chị em thiếu dinh dưỡng, ốm yếu, sinh con còi cọc nên chị đã quyết tâm vận động các gia đình trong thôn, chị em phụ nữ ốm đau đến trạm y tế; khi mang thai đi khám định kỳ để mẹ khỏe, con khỏe.
“Lúc đầu cũng khó khăn lắm, vì bà con quen với việc mang thai thì sinh đẻ tự nhiên, ốm đau thì có thầy cúng rồi. Mình cứ kiên trì vận động, lâu rồi bà con cũng nghe; đến nay, tình trạng sinh con tại nhà đã giảm hẳn; trong đó, riêng phụ nữ Dao không còn sinh con tại nhà; tỷ lệ trẻ em được tiêm chủng đạt trên 90%”, chị Lai chia sẻ.
Hiện nay, toàn tỉnh Lào Cai có 152 cô đỡ thôn bản; trong những năm qua, đóng góp của đội ngũ “nhân viên y tế đặc biệt” này là vô cùng quan trọng.
Từ một tỉnh có tỷ suất tử vong mẹ và tử vong trẻ em dưới 1 tuổi, dưới 5 tuổi cao nhất (gấp 2-3 lần so với trung bình cả nước); tỷ lệ bà mẹ được chăm sóc trong tuần đầu sau sinh mới đạt khoảng 76% và con số này còn thấp hơn rất nhiều ở các vùng đồng bào DTTS; đến nay, các chỉ tiêu chuyên môn về chăm sóc trước, trong và sau sinh tại Lào Cai đều tăng đáng kể so với năm 2021.
“Cụ thể, các chỉ tiêu giảm tỷ suất tử vong trẻ em dưới 1 tuổi, dưới 5 tuổi, giảm tỷ suất tử vong ở mẹ năm 2025 đã đạt và vượt so với chỉ tiêu Chính phủ giao trong Chiến lược quốc gia bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân giai đoạn đến năm 2030”, ông Nguyễn Thành Sinh, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Lào Cai cho biết.
Tuy nhiên, hiện nay sau khi thực hiện mô hình chính quyền địa phương hai cấp, tổ chức sáp nhập xã, phường, địa bàn phụ trách của các cô đỡ thôn bản cũng rộng hơn, vất vả hơn; vì vậy cần có cơ chế hỗ trợ, thù lao xứng đáng.
Điển hình như trường hợp của chị Triệu Thị Lai, sau sắp xếp đơn vị hành chính, chị được giao phụ trách 3 thôn gồm Nậm Cài, Nậm Bó và Tống Thượng. Với đặc thù vùng cao, bà con sinh sống thưa thớt, đường xá đi lại khó khăn nên để hoàn thành nhiệm vụ là cả một sự cố gắng lớn của chị.
Trước đây, chị Lai chỉ phụ trách một thôn, bây giờ phụ trách ba thôn nghĩa là công việc cũng tăng gấp ba lần. Chị Lai chia sẻ, gắn bó được với nghề cũng là vì trách nhiệm với bà con thôn bản và niềm yêu nghề; chứ phụ cấp không đáng là bao. Hiện nay, mỗi tháng chị được phụ cấp khoảng 1,2 triệu đồng với việc quản lý tư vấn chăm sóc 9 bà mẹ. Khoản phụ cấp này, cũng chỉ đủ xăng xe đi lại. Nhiều khi gặp hoàn cảnh các bà mẹ khó khăn cũng phải bỏ tiền túi ra để mua tã lót tặng các chị.
“Bản thân tôi cũng chỉ mong muốn có thêm các dự án hỗ trợ để tăng nguồn kinh phí hoạt động, bảo đảm chăm sóc sức khỏe bà mẹ trẻ em tốt hơn ngay từ tuyến thôn bản, hạn chế ca chuyển tuyến gây nguy hiểm tính mạng”, chị Lai tâm sự.
Ở vùng sâu, vùng xa, đội ngũ cô đỡ thôn bản có nhiệm vụ chuyên trách chăm sóc sức khỏe bà mẹ và trẻ em, đội ngũ được xem như “cánh tay nối dài” của ngành y tế địa phương; qua đó, góp phần nâng cao chất lượng chăm sóc, bảo vệ và nâng cao sức khỏe nhân dân nói chung; nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe sinh sản nói riêng.
Để phát huy hơn nữa vai trò của đội ngũ cô đỡ thôn bản, ngoài chính sách theo quy định chung, thiết nghĩ các cấp chính quyền cơ sở cũng cần quan tâm xem xét, có thêm những chính sách hỗ trợ xứng đáng để họ yên tâm gắn bó lâu dài với công việc của mình.
![[Infographic] 8 bệnh ung thư liên quan đến thuốc lá](https://cdn.baolaocai.vn/images/39c69afbfbdc8252bb79a507710aff5d05857de922c55ec75d2edb17dd70147620ea523ff3a2b90f65aac9d23983c335874c4a239859694766ca0111ab6169fa9fa619b1c4c2011f5e190ef6eea3ce94/anh-chup-man-hinh-2025-09-26-110-2182.jpg.webp)
