Việc cải cách bộ máy hành chính theo hướng tinh gọn sẽ là yếu tố quan trọng để thúc đẩy tăng trưởng trong thời gian tới.
Theo Tiến sĩ Nguyễn Đình Cung, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương, thể chế là nhân tố quyết định sự thành bại của một quốc gia. Từ năm 2011, thể chế đã trở thành rào cản, là điểm nghẽn trong quá trình phát triển kinh tế Việt Nam.
Tại Đại hội Đảng lần thứ XI (năm 2011) cũng đã xác định ba khâu đột phá chiến lược; trong đó, có đột phá về thể chế. Thế nhưng, hơn 10 năm nay vẫn chưa tạo ra được đột phá như kỳ vọng, mà thể chế lại trở thành "điểm nghẽn” của “điểm nghẽn".
Mặc dù lựa chọn chiến lược là đúng đắn nhưng cách thức thực hiện lại chưa phù hợp. Tổng Bí thư Tô Lâm cũng đã chỉ ra vấn đề này. Nguyên nhân là do hệ thống pháp luật được xây dựng dựa trên tư duy "hiểu đến đâu thì cho làm đến đó", quản không được thì cấm.
Tư duy này đã tạo ra nhiều quy định, nhiều công cụ quản lý và hàng loạt thủ tục hành chính phức tạp, gây cản trở cho sự phát triển cũng như đặt người dân và doanh nghiệp đứng trước rủi ro pháp lý rất lớn. Chi phí tuân thủ được tính toán cũng không thấm gì so với chi phí cơ hội bị mất, một dự án kéo dài 3 - 7 năm gây lãng phí rất lớn, mất đi nhiều cơ hội kinh doanh.
“Lần này, Đảng và Trung ương chọn cải cách bộ máy là khâu đột phá về thể chế. Việc tinh gọn bộ máy cho thấy, con người là khâu quyết định về thể chế, quyết định chất lượng hiệu lực của thực thi. Đây là một sự thay đổi rất lớn, phản ánh tư duy mới trong quản trị quốc gia. Việc sắp xếp lại bộ máy hành chính, xóa bỏ những hạn chế do giới hạn địa lý sẽ mở ra không gian phát triển đa chiều, tạo điều kiện thuận lợi hơn cho sự phát triển kinh tế - xã hội", Tiến sĩ Nguyễn Đình Cung chia sẻ.
Cùng với việc cải cách bộ máy, vị chuyên gia này cũng kỳ vọng sắp tới sẽ có cuộc cách mạng tinh gọn về hệ thống pháp luật, bỏ đi nhiều Luật chứ không phải chỉ sửa đổi. Tổng Bí thư Tô Lâm cũng đã nêu rõ quan điểm, cùng 1 nội dung, 1 vấn đề chỉ nên được điều chỉnh bởi một luật duy nhất. Đây là định hướng quan trọng để đơn giản hóa hệ thống pháp luật, giúp môi trường kinh doanh minh bạch, dễ tiếp cận hơn.
“Tinh gọn bộ máy chính là "đột phá" của "đột phá". Để lựa chọn bộ máy tốt nhất, con người phải là yếu tố được ưu tiên hàng đầu. Chỉ khi đó, hiệu năng, hiệu quả và hiệu lực mới được nâng cao, từ đó thúc đẩy cải cách thể chế mạnh mẽ hơn. Đây sẽ là động lực để đạt được tăng trưởng 8% trong năm nay và hướng tới mục tiêu tăng trưởng hai con số trong những năm tiếp theo”, ông Cung nhận định.
Tiến sĩ Trần Du Lịch, chuyên gia kinh tế cũng cho rằng, mục tiêu tăng trưởng hai con số trong năm nay không chỉ là một con số đơn thuần mà là khát vọng của cả dân tộc. Nếu không thực hiện được, Việt Nam sẽ mất cơ hội trở thành quốc gia phát triển ngang tầm thế giới.
Vấn đề đặt ra là Việt Nam phải tiến hành một cuộc cách mạng thực sự về thể chế. Hiện nay, các kết luận về sắp xếp bộ máy đang được triển khai đồng bộ với việc giải quyết các quy định chồng chéo. Mỗi thủ tục hành chính cần được cắt giảm ít nhất 30%, thậm chí có thể nhiều hơn.
“Việc sắp xếp lại bộ máy hành chính có thể gặp một số khó khăn, nhưng nếu chúng ta chớp được thời cơ, sẽ tạo sức bật rất lớn về hiệu quả quản trị đất nước. Một bộ máy hành chính công tinh gọn, vận hành hiệu quả trên nền tảng số hóa toàn bộ các hoạt động sẽ là tiền đề rất quan trọng để phát triển bền vững của đất nước trong những năm tới”, Tiến sĩ Lịch nói.
Ở góc độ địa phương, ông Bùi Minh Trí, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Bình Dương cho biết, Bình Dương đang thực hiện sắp xếp lại bộ máy hành chính, hướng tới một hệ thống quản lý tinh gọn, hiệu quả. Đây là một thách thức lớn khi tỉnh vừa thực hiện nhiệm vụ kinh tế, vừa phải cải cách hành chính. Tuy nhiên, với những bước đi phù hợp và sự quyết tâm của cả hệ thống chính trị, Bình Dương tin tưởng sẽ đạt được tốc độ tăng trưởng GRDP từ 10 - 15% trong năm 2025, tạo tiền đề cho sự phát triển bền vững trong những năm tiếp theo.
Việc cải cách bộ máy hành chính và đặt mục tiêu tăng trưởng cao cũng đang nhận được sự đón nhận tích cực từ cộng đồng doanh nghiệp.
Theo ông Nguyễn Ngọc Hòa, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp TP Hồ Chí Minh (HUBA), việc đặt mục tiêu tăng trưởng trên 8% và hướng tới tăng trưởng hai con số là điều cần thiết, vì khi kinh tế tăng trưởng, các doanh nghiệp cũng có cơ hội phát triển. Do đó, cộng đồng doanh nghiệp đang rất kỳ vọng vào những bước đột phá này.
Ông Hòa cho biết, một trong những điểm nghẽn quan trọng mà doanh nghiệp mong muốn được tháo gỡ là vấn đề thủ tục hành chính. Trong thời gian tới, cần có sự điều chỉnh về quy trình và cách thức thực hiện. Bởi như hiện tại, khi có một vấn đề cần giải quyết, doanh nghiệp phải lấy ý kiến của nhiều sở, ngành, có khi lên đến hơn 10 đơn vị và phải chờ đợi phản hồi. Mỗi khâu xử lý mất khoảng một tuần, thậm chí từ 10 -15 ngày, khiến quy trình trở nên rườm rà và kéo dài. Do đó, cần nâng cao trách nhiệm của các bên liên quan.
“Cơ quan được giao chủ trì không nên chờ đợi đầy đủ ý kiến từ các sở, ngành để ra quyết định. Nếu đến thời hạn quy định mà vẫn chưa nhận được đủ ý kiến, cơ quan chủ trì cần được quyền ra quyết định dựa trên thông tin và phân tích sẵn có. Những điều chỉnh này không quá khó nhưng có ý nghĩa lớn đối với cộng đồng doanh nghiệp. Điều quan trọng là phải quy định rõ ràng về thời gian xử lý cho tất cả các bên liên quan, qua đó nâng cao trách nhiệm và tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp”, ông Hòa nói.
